Mangabka siwolica
Mangabka siwolica (Lophocebus albigena) – gatunek ssaka naczelnego z podrodziny koczkodanów (Cercopithecinae) w obrębie rodziny koczkodanowatych (Cercopithecidae). Gatunek ten narażony jest na wyginięcie, liczebność jego populacji ciągle spada[2].
| Lophocebus albigena[1] | |
| J.E. Gray, 1850 | |
| |
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Podtyp | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Infragromada | |
| Rząd | |
| Podrząd | |
| Nadrodzina | |
| Rodzina | |
| Podrodzina | |
| Plemię | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
mangabka siwolica |
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |
 | |
| Zasięg występowania | |
| |
Występowanie
edytujZamieszkuje lasy równikowe Afryki Środkowej, głównie na terenie Konga, Gabonu oraz Demokratycznej Republiki Konga[2]. Preferuje tereny nizinne, jednak można je spotkać nawet na wysokości do 1600 m n.p.m.[3] Przebywają głównie w koronach drzew, na ziemię schodzą głównie po wodę[3].
Charakterystyka
edytujWygląd
edytujOsiągają zwykle 50–55 cm długości ciała oraz długi ogon o długości około 80 cm. Ważą od 5,5 do 7,7 kg[3]. Mają różne ubarwienie w odcieniach szarości, beżu oraz brązu. Ich twarz zazwyczaj jest czarna i słabo owłosiona. dymorfizm płciowy wyraża się w rozmiarach, samice są nieco mniejsze niż samce[3].
Dieta
edytujPonieważ żyją głównie w koronach drzew, tam szukają pożywienia. Żywią się głównie roślinnością: owocami, nasionami oraz młodymi pędami. Dzięki dobrze rozwiniętym siekaczom mogą rozłupywać twarde orzechy[3].
Jednak w ich diecie występują także bezkręgowce. Silne samce czasami polują także na małe ssaki[3].
Tryb życia
edytujŻyją w grupach 6–18 osobników. W jednym stadzie jest jeden samiec alfa. Grupa zajmuje obszar od 13 do 26 hektarów. W poszukiwaniu żywności dziennie przemierzają od 500 do 2250 metrów[3]. Żyją około 10 lat[2].
Rozmnażanie
edytujCiąża trwa około 180 dni i zwykle rodzi się jedno młode. Okres godowy trwa cały rok jednak znacznie częściej młode rodzą się w listopadzie oraz grudniu[3].
Samice osiągają dojrzałość płciową w wieku około 3 lat. Jest to wcześniej niż u samców, które dojrzałe są po 4,5 do 7 lat[3].
Taksonomia
edytujWyróżnia się trzy podgatunki[4]:
- L. a. albigena (Gray, 1850)
- L. a. osmani (Groves, 1978)
- L. a. johnstoni (Lydekker, 1900)
Dawniej za podgatunki mangabki siwolicej uznawane były: mangabka czarna (L. aterrimus) i mangabka czubata (L. opdenboschi), mające obecnie status osobnych gatunków[4].
Przypisy
edytuj- ↑ Lophocebus albigena, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c d F. Maisels i inni, Lophocebus albigena, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2023-12-15] (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i Mantel- oder Grauwangenmangabe (Lophocebus albigena) [online], www.biologie-seite.de [dostęp 2023-12-14] (niem.).
- ↑ a b Colin P. Groves, The Endemic Uganda Mangabey, Lophocebus ugandae, and Other Members of the Albigena-Group (Lophocebus), „Primate Conservation”, 22 (1), 2007, s. 123–128, DOI: 10.1896/052.022.0112, ISSN 0898-6207.