Małgorzata Lorentowicz
Małgorzata Lorentowicz, właśc. Janina Małgorzata Lorentowicz-Janczar[1] (z domu Damięcka; ur. 8 stycznia 1927[2] w Warszawie, zm. 8 maja 2005 tamże) – polska aktorka filmowa, teatralna, radiowa i telewizyjna, obsadzana w rolach wytwornych dam z towarzystwa, sanitariuszka AK podczas powstania warszawskiego[3].
.jpg) Małgorzata Lorentowicz (1962) | |
| Imię i nazwisko |
Janina Małgorzata Damięcka[1] |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
8 stycznia 1927 |
| Data i miejsce śmierci |
8 maja 2005 |
| Zawód |
aktorka |
| Współmałżonek |
Lech Lorentowicz |
| Lata aktywności |
1950–2001 |
| Odznaczenia | |
   
| |
Życiorys
edytujWczesne lata
edytujUrodziła się w Warszawie[1] w rodzinie rzymskokatolickiej[4] jako córka Zofii Damięckiej (z domu Grzybowska) i Czesława Antoniego Damięckiego[5]. Od 1942 w Armii Krajowej, była sanitariuszką w powstaniu warszawskim[3] w zgrupowaniu „Kryska”. Nosiła wtedy pseudonim „Duda”[4].
O występowaniu na scenie marzyła od dzieciństwa. Podczas II wojny światowej studiowała na wydziale humanistycznym[4]. Dopiero po wojnie postanowiła związać swoją przyszłość z aktorstwem i w 1951 ukończyła studia na PWST w Warszawie[6].
Kariera
edytujW 1950 zadebiutowała na scenie Teatru Polskiego w Szczecinie w sztuce Krzysztofa Gruszczyńskiego Dobry człowiek w reżyserii Jerzego Uklei. W latach 1951–1952 występowała w Teatrze Ateneum w Warszawie w roli Jeanne Barbier i młodszej damy w przedstawieniu Lwa Sławina Interwencja w reż. Ludwika René. W latach 1952–1955 związała się z Teatrem Polskim we Wrocławiu, gdzie grała Katarinę Bragadini w Angelo tyranie Padwy Wiktora Hugo w reż. Wilama Horzycy (1952), Madeleine Arifon w Procesie Krystyny Berwińskiej w reż. Jakuba Rotbauma (1952), Dianę w Faryzeuszach i grzesznikach Jerzego Pomianowskiego i Małgorzaty Wolin w reż. Czesława Staszewskiego (1952), Lidię w Chirurgu Aleksandra Korniejczuka w reż. Szymona Szurmieja (1953), Elwirę w Mężu i żonie Aleksandra Fredry w reż. Czesława Staszewskiego (1953), Zofię Aleksandrowną w Cieniach Michaiła Sałtykowa-Szczedrina w reż. Romana Sykały, Józefinę w Znakach wolności Romana Brandstaettera w reż. Wilama Horzycy (1953), Lizetę w Igraszkach trafu i miłości Pierre’a de Marivaux w reż. Leoni Jabłonkówny (1954) i Sondrę Finchley w Tragedii amerykańskiej Nikołaja Bazylewskiego w reż. Jakuba Rotbauma (1955).
W 1955 powróciła do Warszawy, gdzie otrzymała angaż w Teatrze Młodej Warszawy (później Teatr Rozmaitości, dziś Teatr Studio). Jak wspominał Witold Sadowy, do stolicy ściągnął ją przyjaciel – ówczesny dyrektor teatru Stanisław Bugajski[6], u którego występowała tu jako Maritana w Don Cezar de Bazan Adolphe’a Philippe’a d’Ennery i Philippe’a Francois Pinela Dumanoir (1956), Ewa w Ostatniej nocy Zdzisława Skowrońskiego i Helena w Odprawie posłów greckich Jana Kochanowskiego (1956). W Teatrze Młodej Warszawy grała też Annę w Warszawiance Stanisława Wyspiańskiego w reż. Janusza Strachockiego (1957), Annę Prott w Diable na plebanii Agathy Christie w reż. Jana Kulczyńskiego (1957) i Muszkę w Skizie Gabrieli Zapolskiej w reż. Władysława Sheybala (1957) z Ireną Eichlerówną, z którą się przyjaźniła aż do śmierci[6]. Pracowała potem w Teatrze Narodowym w Warszawie (1957–1960 i 1968–1988) i Teatrze Powszechnym w Warszawie (1960–1968)[7].
W trakcie swojej kariery wzięła udział w licznych audycjach radiowych, ponad 30 serialach i filmach. Jej najbardziej znane role z seriali i filmów to: Nikodem Dyzma (1956), Wojna domowa (1966), Stawka większa niż życie (1968), Wesele (1972), W labiryncie (1988-1990), Kogel-mogel (1988) i Galimatias, czyli kogel-mogel II (1989)[8].
Była odznaczona m.in. Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Krzyżem Walecznych, Warszawskim Krzyżem Powstańczym[9]. Otrzymała także złotą odznakę honorową za zasługi dla Warszawy.
Życie prywatne
edytuj
Była dwukrotnie zamężna. Jej pierwszy mąż, Lech Lorentowicz (zm. 21 listopada 1987)[5], był reżyserem m.in. dramatu wojennego Znicz olimpijski (1969)[10] i serialu Trzecia granica (1975)[11]. W 1956 poznała swojego drugiego męża Tadeusza Janczara podczas prób do spektaklu Don Cezar de Bazan[12] w Teatrze Młodej Warszawy. Janczar z poprzedniego związku miał syna Krzysztofa (ur. 1950). Lorentowicz i Janczar wzięli ślub dwa lata po poznaniu. Janczar cierpiał na chorobę afektywną dwubiegunową, przez co w latach 60. i 80. musiał zawiesić karierę aktorską[12]. Aż cztery razy próbował popełnić samobójstwo[12]. Zmarł 31 października 1997. Tuż przed jego śmiercią Lorentowicz i Janczar zawarli ślub kościelny[12].
Małgorzata Lorentowicz zmarła 8 maja 2005 w Warszawie w wieku 78 lat. Została pochowana na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 168-1-20/21)[13].
Filmografia
edytuj- 1954: Pod gwiazdą frygijską – naczelnikowa Wajszycowa
- 1956: Nikodem Dyzma – generałowa Dobicińska
- 1961: Odwiedziny prezydenta – mama Jacka
- 1963: Pamiętnik pani Hanki – Elisabeth Normann, „żona” Renowickiego
- 1966: Wojna domowa – matka Basi
- 1966: Bariera – pani domu
- 1967: Kiedy miłość była zbrodnią – pielęgniarka w mieszkaniu Ingi
- 1968: Tabliczka marzenia – pani z Komitetu Rodzicielskiego w kawiarni
- 1968: Stawka większa niż życie – żona kreisleitera
- 1968: Testament agi – Sára Babocsai (głos, polski dubbing)
- 1968: Wszystko na sprzedaż – uczestniczka bankietu
- 1969: Jak zdobyć pieniądze, kobietę i sławę – nabywczyni psa w samochodzie na podnośniku
- 1969: Do przerwy 0:1 – żona kierowcy
- 1970: Mały – Magda Lewicka, matka Natalii
- 1971: Wiktoryna, czyli czy pan pochodzi z Beauvais? – pani Fersit, uczestniczka obiadu
- 1971: Przez dziewięć mostów – dziedziczka
- 1972: Wesele – Radczyni
- 1973: Brzydkie kaczątko – kierowniczka Łukomska
- 1978: Romans Teresy Hennert – żona generała Chwościka
- 1979: Doktor Murek – Wanda Relska, gospodyni Murka/Franza Klemma
- 1980: Zamach stanu – widz na procesie brzeskim
- 1981: Spokojne lata – Małgorzata, matka Edwarda
- 1985: Lubię nietoperze – ciotka Izy
- 1986: Weryfikacja – pani Maria, właścicielka mieszkania wynajmowanego przez Marka
- 1986: Cudzoziemka – Luiza, ciotka Róży
- 1987: Rajski ptak – pacjentka bioenergoterapeuty
- 1988–1990: W labiryncie – Anna Suchecka, żona profesora
- 1988: Kogel-mogel – Wolańska, babcia Piotrusia
- 1989: Galimatias, czyli kogel-mogel II – Wolańska, babcia Piotrusia
- 1994–1995: Spółka rodzinna – Apolonia Sławska, matka Ali
- 2001: Przeprowadzki – starsza pani Kubicz, matka Eustachego
Teatr Telewizji
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ a b c Arkusz rodzinny: Janina Małgorzata Lorentowicz-Janczar (z domu Damięcka). Kielakowie.pl. [dostęp 2021-08-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-12-29)].
- ↑ Datę tę podają bazy filmowe: Internetowa Baza Filmu Polskiego, Filmweb i Stopklatka.pl, jednakże na jej grobowcu widnieje rok 1926.
- ↑ a b Tadeusz Lubelski: Encyklopedia kina. Kraków: Biały Kruk, 2010, s. 588. ISBN 978-83-7553-100-8.
- ↑ a b c Małgorzata Janina Damiecka-Lorentowicz-Janczar ps. Duda, Świder, sanitariuszka. Encyklopedia Medyków Powstania Warszawskiego. [dostęp 2021-08-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-12-29)].
- ↑ a b Rodzina: Lech Lorentowicz / Janina Małgorzata Lorentowicz-Janczar (z domu Damięcka). Kielakowie.pl. [dostęp 2021-08-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-12-29)].
- ↑ a b c Redakcja „Vivy!”, Wspomnienie: Ciężka choroba, śmierć męża... Tak wyglądało życie Małgorzaty Lorentowicz, „Viva!”, 15 sierpnia 2020
- ↑ Małgorzata Lorentowicz, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby) [dostęp 2022-09-30].
- ↑ Małgorzata Lorentowicz [online], Filmweb [dostęp 2022-09-30] (pol.).
- ↑ W powstaniu "Duda" patrzyła na śmierć kolegów. Gdy przyszła jej kolej, nie odwróciła się do ściany [online], Onet Kultura, 30 września 2022 [dostęp 2022-09-30] (pol.).
- ↑ Lech Lorentowicz w bazie filmpolski.pl
- ↑ Lech Lorentowicz w bazie Filmweb
- ↑ a b c d Urszula Wilczkowska: Życie nie rozpieszczało tej aktorki „Kogla Mogla”. Jej mąż 4 razy próbował się zabić, a ona cudem nie została rozstrzelana. Polki.pl, 29 czerwca 2020. [dostęp 2021-08-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-12-29)].
- ↑ Cmentarz Stare Powązki: Piekarscy i Grzybowscy, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2019-11-06].
Linki zewnętrzne
edytuj- Małgorzata Lorentowicz w bazie Filmweb
- Małgorzata Lorentowicz w bazie filmpolski.pl
- Małgorzata Lorentowicz na zdjęciach w bazie Filmoteki Narodowej „Fototeka”