Małastów
Małastów (j. łemkowski Маластів) – wieś w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie gorlickim, w gminie Sękowa.
| wieś | |
.jpg) Dawna cerkiew | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2022) |
403[2] |
| Strefa numeracyjna |
18 |
| Kod pocztowy |
38-307[3] |
| Tablice rejestracyjne |
KGR |
| SIMC |
0464811 |
Położenie na mapie gminy Sękowa  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu gorlickiego  | |
 49°33′42″N 21°15′00″E/49,561667 21,250000[1]
| |
Wieś królewska starostwa bieckiego w powiecie bieckim województwa krakowskiego w końcu XVI wieku[4].
Położenie
edytujMałastów leży w dolinie potoku Małastówka. Zabudowania położone są na wysokości 400–430 m n.p.m. Od wschodu dominuje nad wsią grzbiet z wzniesieniami Zawiersza (669 m n.p.m.) i Kornuta (677 m n.p.m.), natomiast od zachodu grzbiet biegnący od Magury Małastowskiej (813 m n.p.m.) przez Ostry Dział (675 m n.p.m.) ku Brusom (594 m n.p.m.). Przez wieś biegnie droga wojewódzka nr 977 z Gorlic do granicy państwa w Koniecznej.
Części wsi
edytuj| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0464828 | Pętna | przysiółek |
Historia
edytujJedna ze starszych wsi Beskidu Niskiego: lokowana była na prawie niemieckim w 1440 r. i zasiedlona pierwotnie zapewne ludnością polską, jednak po napływie fali ludności wołoskiej z czasem stała się wsią łemkowską. Do czasu rozbiorów wchodziła w skład starostwa bieckiego. Biegł przez nią tzw. trakt węgierski – od czasów średniowiecza tradycyjny szlak handlowy wiodący z Gorlic do Bardejowa. W 1806 r. zbudowana została murowana cerkiew greckokatolicka (obecnie kościół katolicki) pod wezwaniem św. Kosmy i św. Damiana.
W latach 1975–1998 administracyjnie należała do województwa nowosądeckiego.
Wieś znacznie ucierpiała w czasie I wojny światowej, kiedy to od stycznia do początku maja 1915 r. znajdowała się na linii frontu. Z czasów bitwy pod Gorlicami w maju 1915 r. zachowały się na jej terenie cmentarze wojenne. Przed II wojną światową liczyła 70 gospodarstw i ok. 500 mieszkańców.
-
Cmentarz wojenny nr 60 -
Cmentarz wojenny nr 65 -
Cmentarz wojenny nr 66
.jpg)
.jpg)
.jpg)
Zabytki
edytujObiekty wpisane do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego[7]
- cerkiew greckokatolicka, obecnie kościół rzym.-kat. pw. NMP Wniebowziętej z 1805,
- cmentarz wojenny nr 60 z I wojny światowej, na Przełęczy Małastowskiej, (w granicach wsi Małastów i Gładyszów, gm. Uście Gorlickie);
- cmentarz wojenny nr 63 z I wojny światowej, w Pętnej;
- cmentarz wojenny nr 65 z I wojny światowej, na zboczu góry Kornuta;
- cmentarz wojenny nr 66 z I wojny światowej, na pd.-zach. Ramieniu góry Kornuta.
W miejscowości ma swoją siedzibą parafia Wniebowzięcia NMP, należąca do dekanatu Gorlice, diecezji rzeszowskiej.
Turystyka i wypoczynek
edytujSzlaki piesze
edytuj
od dolnej stacji wyciągu na Magurę Małastowską do przełęczy Małastowskiej
od szosy Gorlice – Konieczna do cmentarza z I wojny światowej nr 65 – Małastów-Kornuty (szlak cmentarny)- od szosy Gorlice – Konieczna do cmentarza z I wojny światowej nr 66 – Małastów (szlak cmentarny)
Narciarstwo
edytujNa terenie gminy znajduje się ośrodek narciarski SkiPark Magura na Magurze Małastowskiej.
Przypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 9 stycznia 2024, identyfikator PRNG: 76573
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-04].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 761 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ Województwo krakowskie w drugiej połowie XVI wieku ; Cz. 2, Komentarz, indeksy, s. 94.
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Rejestr TERYT. Jednostki podziału terytorialnego (TERC). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2023-07-18].
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo małopolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024.
Bibliografia
edytuj- Beskid Niski. Mapa turystyczna 1:50 000, wyd. X (poprawione) Compass, Kraków 2013, ISBN 978-83-7605-224-3;
- Wojciech Krukar, Stanisław Kryciński, Paweł Luboński, Tadeusz A. Olszański i in.: Beskid Niski. Przewodnik, wyd. II poprawione i aktualizowane, Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, Pruszków 2002, ISBN 83-85557-98-9;
- Krygowski Władysław: Beskid Niski, Pogórze Ciężkowickie (część wschodnia) i Pogórze Strzyżowsko-Dynowskie (część zachodnia), wyd. II poprawione i uzupełnione, wyd. Sport i Turystyka, Warszawa 1977.
Linki zewnętrzne
edytuj- Małastów, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VI: Malczyce – Netreba, Warszawa 1885, s. 28.
- http://www.beskid-niski.pl/index.php?pos=/miejscowosci&ID=79