Krasnolicowate
Krasnolicowate (Alstroemeriaceae) – rodzina roślin jednoliściennych z rzędu liliowców (Liliales). Zasięg ich obejmuje głównie Amerykę Południową, sięgają na północ po Meksyk, poza tym rosną w Australii i na Nowej Zelandii[2]. W węższym ujęciu systematycznym rodzina obejmuje tylko trzy rodzaje południowoamerykańskie (plemię Alstroemerieae), w szerszym zalicza się tu także dwa dalsze rodzaje (plemię Luzuriageae) spotykane po obu stronach Pacyfiku (takie ujęcie przyjmuje system APG III i APG IV)[2].
 Alstremeria pomarańczowa | |
| Systematyka[1][2] | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Podkrólestwo | |
| Nadgromada | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Nadklasa | |
| Klasa | |
| Nadrząd | |
| Rząd | |
| Rodzina |
krasnolicowate |
| Nazwa systematyczna | |
| Alstroemeriaceae Dumort. Anal. Fam. Pl.: 57, 58. 1829[3] | |
| Typ nomenklatoryczny | |
|
Alstroemeria L.[3] | |
Liczne odmiany ozdobne wyhodowano w obrębie rodzaju alstremeria Alstroemeria, uprawiane jako rośliny ogrodowe i na kwiaty cięte. Z korzeni Alstroemeria ligtu wyrabia się mąkę. Jadalne bulwy ma także kilka gatunków z rodzaju Bomarea. Z pędów Luzuriaga radicans pozyskuje się włókna stosowane do wyrobu sznurów[4].
Morfologia
edytuj
- Pokrój
- Poza pojedynczymi gatunkami jednorocznymi pozostałe tworzą podziemne organy spichrzowe – kłącza i bulwy korzeniowe[4]. Podziemne kłącza rozgałęziają się sympodialnie[5]. Pędy nadziemne są wieloletnie lub krótkotrwałe, prosto wzniesione lub pnące[4].
- Liście
- Siedzące, u części przedstawicieli skupione w szczytowej części pędu. U nasady liście są skręcone. Użyłkowanie liści równoległe (łukowate)[4].
- Kwiaty
- Wyrastają pojedynczo lub skupione w kwiatostany – jednoramienne wierzchotki na szczytach pędów lub w kątach liści. Liście przykwiatowe podobne do liści właściwych lub zredukowane do łusek. Kwiaty są promieniste lub grzbieciste. Okwiat tworzony jest przez 6 (8 u Drymophila) listków, w dwóch okółkach, niezróżnicowanych lub odmiennych (czasem z rozmaitymi wzorami, z miodnikami u nasady, listki wewnętrznego okółka z paznokciem). Pręcików jest 6, wolnych. Zalążnia powstaje z trzech owocolistków, jest jedno- lub trójkomorowa[4].
- Owoce
- Suche torebki i mięsiste jagody[4].
Systematyka
edytujDrymophila i Luzuriaga były w przeszłości bardzo różnie klasyfikowane – do amarylkowatych Amaryllidaceae[6], w szeroko ujmowanych liliowatych Liliaceae[4][7], w Philesiaceae, we własnej rodzinie Luzuriagaceae. Ostatecznie od systemu APG III z 2009 dołączone zostały do krasnolicowatych, z którymi pokrewieństwo potwierdzone zostało badaniami molekularnymi, i z którymi współdzielą tak charakterystyczne cechy jak skręcone nasady liści[4] oraz obecność specyficznych glikozydów i kolchicyny[8]. W systemie Takhtajana z 2009 rodziny Alstroemeriaceae i Luzuriagaceae łączone są w rzędzie Alstroemeriales[8].
- Pozycja systematyczna i relacje filogenetyczne w obrębie liliowców według Angiosperm Phylogeny Website i system APG IV z 2016)
Grupa siostrzana dla zimowitowatych w obrębie liliowców w kladzie jednoliściennych[2]. We wcześniejszych systemach APG (I i II) rodzaje z plemienia Luzuriageae były wyodrębniane w randze rodziny Luzuriagaceae[9].
| liliowce |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
- plemię: Alstroemerieae Bernhardi (liście skrętoległe, kwiaty w wierzchotkach[2])
- Alstroemeria L. – alstremeria
- Bomarea Mirb.
- plemię: Luzuriageae Bentham & Hooker (rośliny wspinające się, zwykle o pędach rozgałęzionych, z liśćmi w dwóch rzędach, czasem ogonkowych, kwiaty pojedyncze[2])
- Drymophila R. Br.
- Luzuriaga Ruiz & Pav. – czepin
Przypisy
edytuj- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-02] (ang.).
- ↑ a b c d e f g Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-03-02] (ang.).
- ↑ a b James Reveal: Indices Nominum Supragenericorum Plantarum Vascularium. [dostęp 2010-12-23]. (ang.).
- ↑ a b c d e f g h Maarten J. M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World: An Illustrated Encyclopedia of Vascular Plants. Richmond, Chicago: Kew Publishing, The University of Chicago Press, 2017, s. 145-146. ISBN 978-1842466346.
- ↑ Wielka Encyklopedia Przyrody. Rośliny kwiatowe 2. Warszawa: Muza SA, 1998, s. 384. ISBN 83-7079-779-2.
- ↑ Michael Fogden, Patricia Fogden: The Natural History of Flowers. Texas A&M University Press, 2018, s. 136-137. ISBN 978-1-62349-644-9.
- ↑ David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 35, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
- ↑ a b Armen Takhtajan: Flowering Plants. 978-1-4020-9608-2: Springer, 2009, s. 640-641.
- ↑ Angiosperm Phylogeny Group (2009). An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG III. Botanical Journal of the Linnean Society 161: 105-121.
- ↑ Rafaël Govaerts: World Checklist of Selected Plant Families. The Board of Trustees of the Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2011-04-10]. (ang.).