Lophodermium pinastri

Lophodermium pinastri (Schrad.) Chevall. – gatunek grzybów z rodziny łuszczeńcowatych (Rhytismataceae). Pasożyt, jeden z patogenów wywołujących choroby sosny (Pinus) o nazwie wiosenna osutka sosny i jesienna osutka sosny.

Lophodermium pinastri

Apotecja na igłach sosny
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	workowce
Klasa	patyczniaki
Rząd	łuszczeńcowce
Rodzina	łuszczeńcowate
Rodzaj	Lophodermium
Gatunek	Lophodermium pinastri
Nazwa systematyczna
Lophodermium pinastri Fl. gén. env. Paris (Paris) 1: 436 (1826) (Schrad.) Chevall.

Pojedyncze apotecjum

Pyknidia na igłach sosny

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Lophodermium, Rhytismataceae, Rhytismatales, Leotiomycetidae, Leotiomycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi.

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1799 r. Heinrich Adolph Schrader nadając mu nazwę Hysterium pinastri. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1826 r. François Fulgis Chevallier, przenosząc go do rodzaju Lophodermium.

Ma 15 synonimów. Niektóre z nich:

• Hysterium thujae (Roberge) House 1921
• Lophiostoma pinastri Niessl 1876
• Lophodermium laricis Dearn. 1926
• Lophodermium pinicola Tehon 1935.

Anamorfa: Lophiostoma pinastri, dawniej opisywana jako odrębny gatunek, obecnie synonim.

Morfologia i rozwój

Anamorfa jest pasożytem. Owocniki typu pyknidia tworzy na żywych igłach (ponad 20% po stronie odosiowej), w stanie wilgotnym są czarne, w stanie suchym czarne w środku na ponad połowie całkowitej powierzchni owocnika, pozostała część jest szara otoczona czarną linią o długości 700–1200 µm. Pyknidia tworzą się po zewnętrznej stronie skórki igieł, rzadko tylko zrastają się z sobą i są częściowo pokryte naskórkiem żywiciela. Mają długość 300–400 µm. Konidia pałeczkowate o długości 4,5–6 µm.

Teleomorfa jest saprotrofem. Apotecja powstają dopiero na martwych igłach mających ponad 1 rok. Są czarne, eliptyczne, nieco wypukłe, o długości 0,5–1,5 mm. Powstają pojedynczo w podkładce, która początkowo rozwija się pod skórką igieł, potem wnika do jej komórek. Tylko szpara ujściowa apotecjum znajduje się na zewnątrz skórki. Tworzy się ona równolegle do dłuższej osi apotecjów i ma zdolność otwierania się lub zamykania w zależności od wilgotności otoczenia. Wnętrze apotecjów wypełnia gruba warstwa worków zmieszanych ze wstawkami. Worki unitunikowe, cylindryczne, 8-zarodnikowe, o długości 110–155 µm i szerokości 9,5–11,5 µm. Wstawki nitkowate, tej samej długości co worki, o końcach zazwyczaj prostych i nienabrzmiałych. Askospory nitkowate, czasami zwinięte spiralnie na końcu worka, o długości 70–110 µm długości i szerokości około 2 µm, otoczone galaretowatą osłonką.

Infekcji dokonują unoszące się w powietrzu askospory. Dochodzi do tego podczas wilgotnej pogody.

W hodowli na 2% agarze słodowym kolonie rosną wolno. W temperaturze pokojowej ich tempo przyrostu rzadko przekracza 3 mm dziennie. Kolonie są białe, ewentualnie z czarnymi obszarami i czarną aureolą otaczająca kolonię. Konidia tworzą się obficie.

Występowanie

Lophodermium pinastri jest szeroko rozprzestrzeniony. Występuje w Ameryce Północnej, Europie, Azji, Australii, w Afryce, na Nowej Zelandii i niektórych wyspach Oceanu Indyjskiego. Rozwija się na licznych gatunkach sosen, głównie dwu- i trzyigłowych. sporadycznie tylko odnotowano jego występowanie na sosnach pięcioigłowych.