Lodowce Islandii
Lodowce Islandii – lodowce znajdujące się na Islandii stanowią około 10% powierzchni wyspy – w 2014 roku zajmowały 10 500 km² podczas gdy całkowita powierzchnia Islandii to 103 000 km²[1][a]. W 2014 roku lodowce niosły 3400 km³ wody, co odpowiadałoby warstwie lodu o grubości 33 m na powierzchni całej wyspy[1]. Ponad 99% zasobów wody pitnej Islandii zmagazynowanej jest w lodowcach[1].
Wskutek zmian klimatycznych lodowce Islandii topią się i ich masa się zmniejsza[3]. W latach 2000–2018 ich powierzchnia zmniejszyła się o 600 km², a od końca XIX w. o ok. 2 tys. km²[3]. W ostatnich latach średnie tempo zmniejszania się lodowców to ok. 40 km² rocznie[3]. W latach 1995–2018 lodowce utraciły 250 km³ swojej masy, co stanowiło ok. 7% ich masy ogólnej[3]. Gdyby wszystkie lodowce Islandii się naraz stopiły, to poziom mórz i oceanów podniósłby się o ok. 1 cm[1].
W 2014 roku jako pierwszy utracił status lodowca stopniały Okjökull[4]. 18 sierpnia 2019 roku dokonano jego uroczystego pożegnania z udziałem m.in. ministra ds. ochrony środowiska Guðmundura Ingi Guðbrandssona i pisarza Andriego Snæra Magnasona, który jest autorem treści pamiątkowej tablicy ustawionej w miejscu dawnego lodowca[5]. Szacuje się, że w ciągu kolejnej dekady zniknie lodowiec Hofsjökull eystri[5].
60% wszystkich lodowców na Islandii pokrywa tereny aktywne wulkanicznie[1]. Pod lodowcem Mýrdalsjökull na południu wyspy znajduje się czynny wulkan Katla, który wybuchał ponad 20 razy od momentu zasiedlenia Islandii, często powodując powodzie lodowcowe – jökulhlaup[6]. Wybuch wulkanu Eyjafjallajökull pod lodowcem o tej samej nazwie w 2010 roku wyniósł ogromne masy pyłu, co spowodowało problemy w transporcie powietrznym na całym świecie[6]. Lodowiec Torfajökull pokrywa jeden z najbardziej aktywnych geotermalnie terenów na wyspie[6].
Nazwy
edytujTradycyjne nazwy lodowców na Islandii są – poza kilkoma wyjątkami – dwuczłonowe – pierwszy człon to część opisowa a drugi to jökull (pol. lodowiec)[7]. Część opisowa nawiązuje albo do charakterystycznej cechy krajobrazu (ponad 50%), rzeki lub cieku wypływającego z lodowca (20%), gospodarstwa rolnego w sąsiedztwie (11%), cechy kulturowej (7%), kształtu lub lokalizacji (5%) albo do osoby lub postaci ludowej (4%)[7].
Największe lodowce Islandii
edytujPoniższa lista prezentuje 13 największych lodowców za islandzkim Narodowym Urzędem Geodezji (stan na rok 2011)[2]. Są one przedstawione od największego do najmniejszego.
| Zdjęcie | Lodowiec | Powierzchnia | |
|---|---|---|---|
| 1 |  |
Vatnajökull | 8 300 km² |
| 2 |  |
Langjökull | 953 km² |
| 3 | .jpg) |
Hofsjökull | 925 km² |
| 4 |  |
Mýrdalsjökull | 596 km² |
| 5 |  |
Drangajökull | 160 km² |
| 6 |  |
Eyjafjallajökull | 78 km² |
| 7 |  |
Tungnafellsjökull | 48 km² |
| 8 |  |
Þórisjökull | 32 km² |
| 9 |  |
Eiríksjökull | 22 km² |
| 10 | Þrándarjökull | 22 km² | |
| 11 |  |
Tindfjallajökull | 19 km² |
| 12 |  |
Torfajökull | 15 km² |
| 13 |  |
Snæfellsjökull | 11 km² |
Zobacz też
edytujUwagi
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ a b c d e Helgi Björnsson: The Glaciers of Iceland: A Historical, Cultural and Scientific Overview. Springer, 2016, s. 103–127. ISBN 978-94-6239-207-6. [dostęp 2018-11-27]. (ang.).
- ↑ a b National Land Survey of Iceland: Icelandic Statistics. [w:] www.lmi.is [on-line]. [dostęp 2018-11-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-09-13)]. (ang.).
- ↑ a b c d Glaciers in Iceland continue to retreat. [w:] Icelandic Meteorological Office (IMO) [on-line]. [dostęp 2018-11-27]. (ang.).
- ↑ Jóhann Páll Ástvaldsson: NASA Higlights Ok Glacier’s Disappearance on Satellite Photos. [w:] Iceland Review [on-line]. 2019-08-14. [dostęp 2019-08-31]. (ang.).
- ↑ a b Jóhann Páll Ástvaldsson: “Iceland Almost Ice-free” Within 200 Years. [w:] Iceland Review [on-line]. 2019-08-19. [dostęp 2019-08-31]. (ang.).
- ↑ a b c Helgi Björnsson: The Glaciers of Iceland: A Historical, Cultural and Scientific Overview. Springer, 2016, s. 209–274. ISBN 978-94-6239-207-6. [dostęp 2018-11-27]. (ang.).
- ↑ a b Oddur Sigurðsson, Richard S. Williams, Jr.: Geographic Names of Iceland’s Glaciers: Historic and Modern. s. 38. [dostęp 2018-11-27]. (ang.).