Liwistona okrągłolistna

Liwistona okrągłolistna
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rząd	arekowce
Rodzina	arekowate
Rodzaj	Saribus
Gatunek	liwistona okrągłolistna
	Nazwa systematyczna
	Saribus rotundifolius (Lam.) Blume; Rumphia 2: 49. 1838
Synonimy
	Livistona rotundifolia (Lam.) Mart.; Corypha rotundifolia Lam.; Licuala rotundifolia (Lam.) Blume; Livistona altissima Zoll.; Livistona microcarpa Becc.; Livistona rotundifolia var. microcarpa (Becc.) Becc.; Livistona mindorensis Becc.; Livistona rotundifolia var. mindorensis (Becc.) Becc.; Livistona robinsoniana Becc.; Livistona rotundifolia var. luzonensis Becc.;
	Multimedia w Wikimedia Commons

Liwistona okrągłolistna^[5], palma liwistona (okrągłolistna)^[6] (Saribus rotundifolius) – gatunek rośliny z rodziny arekowatych, popularnie nazywanych palmami^[4]. Występuje na Filipinach, w Indonezji i lokalnie w Malezji^[7]^[3].

Zasięg występowania

Liwistona okrągłolistna występuje:

na Filipinach
w Malezji – w Sabah na Borneo i na okolicznych wyspach^[7] lub też wyłącznie na wyspach Banggai^[3]^[a]
w Indonezji – w Kalimantan na Borneo^[7]^[a], na Celebes, Molukach i wyspach Raja Ampat koło Nowej Gwinei^[7]^[3])^[7]^[3].

Drzewa na Jawie w Indonezji są prawdopodobnie uciekinierami z uprawy^[7].

Liwistona okrągłolistna jest również uprawiana w Indonezji, Malezji i na Filipinach, a oprócz tego w Singapurze i Indiach w Azji, na Trynidadzie i Tobago w Ameryce Południowej, na Florydzie w Stanach Zjednoczonych, w ogrodach botanicznych w Singapurze, Nowej Gwinei, Sri Lance, Australii, palmiarni Królewskiego Ogrodu Botanicznego Kew w Wielkiej Brytanii^[7].

Systematyka

W 2011 roku, na podstawie wyników badań DNA, 8 gatunków z rodzaju Livistona (w tym liwistona okrągłolistna) oraz Pritchardiopsis jeanneneyi zostały przeniesione do rodzaju Saribus^[3].

Jest pierwszym taksonomicznie rozpoznanym gatunkiem z rodzaju, opisanym w 1741 roku przez Rumphiusa pod jednoimienną nazwą Saribus^[7].

Morfologia

Liwistona okrągłolistna jest gatunkiem bardzo zmiennym. Osiąga wysokość do 45 m, czyli najwyższą spośród wszystkich gatunków dawnego rodzaju Livistona^[7].

Kłodzina: Powierzchnia gładka. Osiąga wysokość do 45 m. Średnica 15-25 cm^[7].
Liście: Wachlarzowate (dłoniasto podzielone^[8], wachlarzowato podzielone^[9]) – blaszka liściowa podzielona na rozchodzące się promieniście segmenty, u nasady niepodzielona, jednolita, 75-150 cm. Ogonki długie, 90-210 cm, ich krawędzie uzbrojone są w ciernie. Zakończenie ogonka na jego granicy i blaszki liściowej, czyli hastula, ma formę pionowo wzniesionej kołnierzowatej tkanki. Obrys liścia zbliżony do okręgu. Środkowy nerw będący przedłużeniem osi ogonka jest najgrubszy. Kulistą koronę tworzy 20-50 liści^[7].
Kwiatostany: 3 równoległe podobne osie wyrastające ze wspólnej podstawy i mające wspólną podsadkę (tutaj prophyll), rozgałęzienia do 4 rzędów. Długość 90-150 cm (podsadka do 30 cm)^[7].
Kwiaty: Żółtawe, drobne (do 2-3 mm długości), pojedyncze lub w grupach po 2-4, obupłciowe. Kwitnienie trwa przez cały rok^[7].
Owoce: Kształt bardziej lub mniej kulisty. Średnica 11-25 mm. Kolor na początku żółty, u dojrzałych pomarańczowo-czerwony, czerwony, ciemnofioletowy lub niebiesko-czarny. Mezokarp o grubości 1,5 mm, od lekko włóknistego do krupiastego, nasiono o średnicy 10-13 mm. Cały rok^[7].

Siedlisko

Lasy bagienne, obrzeża namorzyn, lasy deszczowe, brzegi rzek, lasy odrodzone po wycince^[7].

Zastosowanie

Liwistona okrągłolistna jest popularną rośliną doniczkową^[5]^[6]. Niektóre wymagania:

Woda: Palma powinna być podlewana umiarkowanie, nie może jednak stać w wodzie. Wodę z podstawki należy koniecznie wylewać^[5]. Doniczkę najlepiej postawić na cienkiej warstwie żwiru, który można dosypać również na jej dno^[10]. Gatunek ten lubi powietrze o odpowiedniej wilgotności. Palmę dobrze jest też spryskiwać wodą co kilka dni, zwłaszcza zimą^[5].
Oświetlenie: Lubi światło słoneczne, młode rośliny rosną lepiej w półcieniu^[5].

Uwagi

↑ ^a ^b Według Bacona 2011 na Borneo wyłącznie na wyspie Banggai^[3].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-02-20] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q Christine D. Bacon, William J. Baker. Saribus resurrected. „Palms”. 55 (3), s. 109–116, 2011. International Palm Society. [dostęp 2017-10-29]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k Catalogue of Life : Livistona rotundifolia (Lam.) Mart. [online], Naturalis Biodiversity Center [dostęp 2017-10-29], Cytat: Govaerts R. (ed). For a full list of reviewers see: (2017). WCSP: World Checklist of Selected Plant Families (version Sep 2014). In: Roskov Y., Abucay L., Orrell T., Nicolson D., Bailly N., Kirk P.M., Bourgoin T., DeWalt R.E., Decock W., De Wever A., Nieukerken E. van, Zarucchi J., Penev L., eds. (2017). Species 2000 & ITIS Catalogue of Life, 29th September 2017. Digital resource at www.catalogueoflife.org/col. Species 2000: Naturalis, Leiden, the Netherlands. ISSN 2405-8858. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Liwistona okrągłolistna (Livistona rotundifolia) | Encyklopedia roślin. kwiaty-ogrody.pl. [dostęp 2017-10-29].
↑ ^a ^b Wanda Smogorzewska, Joanna Omiecka, Anna Nizińska: Architektura krajobrazu cz. 5. Rośliny ozdobne: zielne, doniczkowe, stosowane we florystyce. Warszawa: Hortpress Sp. z o.o., 2017, s. 239. ISBN 978-83-65782-08-3.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o John Leslie Dowe. A Taxonomic Account of Livistona R.Br. (Arecaceae). „Garden’s Bulletin Singapore”. 60 (2), s. 11–175, 2009. Singapore: Singapore Botanic Gardens. ISSN 2382-5812. [dostęp 2017-10-29]. (ang.).
↑ Alicja Szweykowska, Jerzy Szweykowski: Botanika. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe (PWN), 1982, s. 689-691. ISBN 83-01-03062-3.
↑ Edward Strasburger, Fritz Noll, Heinrich Schenck, Wilhelm A. F. Schimper: Botanika. Podręcznik dla szkół wyższych. Wydanie 28, poprawione i uzupełnione przygotowali: Richard Harder, Franz Firbas, Walter Schumacher, Dietrich von Denffer. Wyd. 28, drugie wydanie polskie. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, oryginał:, 1967, s. 914-916. Cytat: [Oryginał:] Gustav Fischer Verlag – Stuttgart 1962.
↑ Ogrodniczo Działkowe Forum. Liwistona okrągłolistna (Livistona rotundifolia) problemy [online], Marolex [dostęp 2017-11-05] .

[uwaga1-8] Według Bacona 2011 na Borneo wyłącznie na wyspie Banggai^[3].

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-02-20] (ang.).

[Bacon11-3] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q Christine D. Bacon, William J. Baker. Saribus resurrected. „Palms”. 55 (3), s. 109–116, 2011. International Palm Society. [dostęp 2017-10-29]. (ang.).

[CAToL-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k Catalogue of Life : Livistona rotundifolia (Lam.) Mart. [online], Naturalis Biodiversity Center [dostęp 2017-10-29], Cytat: Govaerts R. (ed). For a full list of reviewers see: (2017). WCSP: World Checklist of Selected Plant Families (version Sep 2014). In: Roskov Y., Abucay L., Orrell T., Nicolson D., Bailly N., Kirk P.M., Bourgoin T., DeWalt R.E., Decock W., De Wever A., Nieukerken E. van, Zarucchi J., Penev L., eds. (2017). Species 2000 & ITIS Catalogue of Life, 29th September 2017. Digital resource at www.catalogueoflife.org/col. Species 2000: Naturalis, Leiden, the Netherlands. ISSN 2405-8858. (ang.).

[kwiatyogrody-5] Liwistona okrągłolistna (Livistona rotundifolia) | Encyklopedia roślin. kwiaty-ogrody.pl. [dostęp 2017-10-29].

[Smogorzewska17-6] Wanda Smogorzewska, Joanna Omiecka, Anna Nizińska: Architektura krajobrazu cz. 5. Rośliny ozdobne: zielne, doniczkowe, stosowane we florystyce. Warszawa: Hortpress Sp. z o.o., 2017, s. 239. ISBN 978-83-65782-08-3.

[Dowe09-7] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o John Leslie Dowe. A Taxonomic Account of Livistona R.Br. (Arecaceae). „Garden’s Bulletin Singapore”. 60 (2), s. 11–175, 2009. Singapore: Singapore Botanic Gardens. ISSN 2382-5812. [dostęp 2017-10-29]. (ang.).

[Szweykowska1982-9] Alicja Szweykowska, Jerzy Szweykowski: Botanika. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe (PWN), 1982, s. 689-691. ISBN 83-01-03062-3.

[Strasburger1967-10] Edward Strasburger, Fritz Noll, Heinrich Schenck, Wilhelm A. F. Schimper: Botanika. Podręcznik dla szkół wyższych. Wydanie 28, poprawione i uzupełnione przygotowali: Richard Harder, Franz Firbas, Walter Schumacher, Dietrich von Denffer. Wyd. 28, drugie wydanie polskie. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, oryginał:, 1967, s. 914-916. Cytat: [Oryginał:] Gustav Fischer Verlag – Stuttgart 1962.

[forumogrodniczeinfo-11] Ogrodniczo Działkowe Forum. Liwistona okrągłolistna (Livistona rotundifolia) problemy [online], Marolex [dostęp 2017-11-05] .

[5]

[6]

[4]

[7]

[3]

[1]

[2]

[a]

[8]

[9]

[10]