Lista etymologii nazw terytoriów zależnych

Lista etymologii nazw terytoriów zależnych:

A

Anguilla (terytorium Wielkiej Brytanii)

Gdy Krzysztof Kolumb ujrzał wyspę w 1493 roku, nazwał ją „Anguilla” (hiszp. „węgorz”) ze względu na jej podłużny kształt.

Antyle Holenderskie, hol. Nederlandse Antillen (terytorium Holandii)

„Antillen” – mityczny kraj lub wyspa (Antylia) na zachód od Europy. Po odkryciu przez Kolumba Nowej Ziemi niektórzy Europejczycy byli przekonani, że odkryto właśnie tę mityczną krainę, stąd hiszpańska nazwa Antillas nazywająca nowo odkryte wyspy.

Ewentualnie z port. „ante” – „przed”, „ilha” – „wyspa”.

• hiszp. Antillas

Aruba (terytorium Holandii)

Istnieje kilka teorii dot. pochodzenia nazwy. Jedna z nich mówi, że hiszpański odkrywca Alonso de Ojeda nazwał w 1499 roku wyspę „Oro Huba” (hiszp. „było złoto”), choć w rzeczywistości na wyspie nigdy go nie znaleziono. Inne odnosi się do słowa oibubai (przewodnik) w języku Indian Arawak. Inną możliwością jest rodzime słowo „oruba”, co oznacza „dobrze położony”.

B

Baker (terytorium USA)

Od Michaela Bakera z New Bedford (Massachusetts) w USA, który twierdził, że odkrył tę niezamieszkaną wyspę w 1832 roku.

Bassas da India (terytorium Francji sporne z Madagaskarem)

Nazwa wielokrotnie ulegała zmianom, ewoluując od Bayos da Indya (1511), przez Baxos de la India (1529), Basses de Judie (1542), Syrtes Indie (1588), Bass Juive (1770) do nazwy Bassas da India nadanej w 1825 r.Być może z mozambickiego dialektu port. Basse – „czysty”, „biały”; port. da India – „indyjski”, a więc „perełki Oceanu Indyjskiego”.

Bermudy (terytorium Wielkiej Brytanii)

Od nazwiska hiszpańskiego kapitana Juana de Bermúdez, który zobaczył wyspy w 1503 roku.

Brytyjskie Wyspy Dziewicze, British Virgin Islands, (terytorium Wielkiej Brytanii):

Krzysztof Kolumb, widząc niezliczoną liczbę wysp na północnym wschodzie Morza Karaibskiego w 1493 roku, nazwał je na cześć Świętej Urszuli i 11 tysięcy dziewic.

Od 1648 r. kolonia holenderska, od 1666 brytyjska – stąd Brytyjskie.

C

Clipperton, ang. Clipperton Island, franc. Île Clipperton lub Île de la Passion, (terytorium Francji)

Nazwa pochodzi od pirata Johna Clippertona, który od 1705 r. miał tu swą kryjówkę.

W 1708 dwa francuskie statki Princess i Découverte odwiedziły wyspę nadając jej nazwę Île de la Passion i anektując ją dla Francji.

E

Europa, fr. Île Europa, (terytorium Francji, sporne z Madagaskarem)

Od brytyjskiego statku „Europa”, który odwiedził ją w 1774 roku.

F

Falklandy (terytorium Wielkiej Brytanii, sporne z Argentyną)

Angielski kapitan John Strong nazwał cieśninę między dwiema głównymi wyspami Cieśniną Falklandzką, gdy przybił do nich w 1690 r., na cześć Antoniego Cary, Viscount (wicehrabiego) Falkland (Szkocja), wtedy Pierwszego Lorda Admiralicji. Później nazwa objęła również wyspy – ang. The Falkland Islands.

Malwiny, hiszp. Las Islas Malvinas, od francuskich żeglarzy, którzy odwiedzali wyspy w latach 90. XVII w. Pochodzili z St. Malo w Bretanii (Francja) i nazywano ich „Malouines”.

Francuskie Terytoria Południowe i Antarktyczne (terytorium Francji)

Od położenia geograficznego terytoriów na południu Oceanu Indyjskiego.

Zgodnie z Traktatem Antarktycznym (1959 r.) roszczenia Francji do tego terytorium pozostaje w zawieszeniu.

G

Georgia Południowa i Sandwich Południowy, ang. South Georgia and the South Sandwich Islands (terytorium Wielkiej Brytanii)

17 stycznia 1775 kapitan James Cook dopłynął do głównej wyspy i nazwał ją Isle of Georgia na cześć króla angielskiego Jerzego III (ang. George III of the United Kingdom). Z kolei wyspy South Sandwich Islands nazwał na cześć Johna Montagu, IV Earla Sandwich i Pierwszego Lorda Admiralicji w tym czasie w podzięce za pomoc finansową w realizacji ekspedycji. Przymiotnik "południowy" dodano dla odróżnienia wysp od innego archipelagu Sandwich - obecnych Hawajów.

• Na wczesnych mapach wyspa Georgia Południowa zwana była Roche Island, od Antoniego de la Roche, londyńskiego kupca, który ponoć pierwszy odkrył wyspę w 1675 r.

Gibraltar (terytorium zamorskie Wielkiej Brytanii)

Zniekształcenie arab. „Jabal Tarik” – „góra Tarika”, od Tarika ibn Zeyada, władcy berberyjskiego, który przybył tu w 711 r., rozpoczynając islamską ekspansję na Płw. Iberyjskim.

Glorieuses, fr. Îles Glorieuses / Archipel des Glorieuses (terytorium Francji)

Od statku "Le Glorieux", prowadzącego pod dowództwem pana Du Guilly’ego prace kartograficzne, których efektem było odnalezienie wyspy w 1751 roku. Francuz Hippolyte Caltaux osiedlił się w 1880 r. na wyspie Grande Glorieuse, zakładając uprawę kokosa i kukurydzy. Nie wiadomo skąd w angielskim hiszpańskobrzmiąca forma Glorioso.

Grenlandia (terytorium Danii)

• duń. Grønland – „zielony kraj”. Tak nazwał wyspę Eryk Rudy w 985 r. aby przyciągnąć osadników.
• jęz. grenlandzki Kalaallit Nunaat – „kraj ludzi"

Gujana Francuska (terytorium Francji)

W języku miejscowych „Guiana” znaczy „kraj wielu wód” – od mnogości rzek na tym obszarze.

Gwadelupa, fr. Région Guadeloupe (terytorium Francji)

Krzysztof Kolumb nazwał wyspę Santa María de Guadalupe de Extremadura od obrazu Maryi Panny z monasterium w Villuercas (Estremadura, Hiszpania), gdy przybył tu w 1493 r.

• W VIII w. Karaibowie wyparli mieszkających tu Arawaków, przejmując jednak nadaną przez nich nazwę wyspy Karukera – „wyspa pięknych wód”.

H

Howland (terytorium USA)

Kapitan George E. Netcher nazwał wyspę od członka załogi swego statku Isabella, który pierwszy zobaczył ją 9 września 1842 r.

J

Jan Mayen (terytorium Norwegii)

Według jednej teorii od nazwiska holenderskiego żeglarza Jana Mayena (dokładne nazwisko Jan Jacobszoon May van Schellinkhout), który odwiedził wyspę w 1614 r., nie był jednak jej odkrywcą. Według innej teorii nazwa pochodzi od „Jan Meys Hoeck”, nazwy nadanej przez Jorisa Karolusa na cześć kapitana jednego z jego statków.

Jarvis (terytorium USA)

Od nazwiska właścicieli brytyjskiego okrętu Eliza Francis, Edwarda, Tomasza i Williama Jarvisów, nadana przez kapitana Browna, odkrywcę wyspy.

Johnston (terytorium USA)

Od nazwiska kapitana statku Cornwallis, Karola J. Johnsona, który przybył tu 14 grudnia 1807 r.

Juan de Nova fr. Île Juan da Nova (terytorium Francji)

Od XV-wiecznego hiszpańskiego (galicyjskiego) podróżnika i admirała w służbie Portugalii, João da Nova (Juan de Nova), który przybył tu w 1501 r. Przejściowo nosiła nazwę Wyspa Św. Krzysztofa.

K

Kajmany (terytorium Wielkiej Brytanii)

Krzysztof Kolumb odkrył wyspę w 1503 r. gdy wiatry zniosły go z trasy z obszaru dzisiejszej Panamy na Hispaniolę. Nazwał wyspy Las Tortugas (hiszp. „żółwie”) ze względu na wielką liczbę żółwi na nich. Około 1540 r. wyspy nazwano Kajmanami od karaibskiego słowa na określenie kajmanów, znalezionych na wyspach.

Kingman, ang. Kingman Reef (terytorium USA)

Od nazwiska kapitana W.E. Kingmana, który przybył tu w łodzi Shooting Star 29 listopada 1853 r.

M

Majotta, fr. Mayotte (Terytorium zależne Francji)

Nazwa może pochodzić z arab. Mahutu, taką nazwą Arabowie określali mieszkańców wyspy.

Mahoré / Maore – alternatywna nazwa.

Mariany Północne, ang. Northern Mariana Islands (terytorium USA)

Ferdynand Magellan, który jako pierwszy Europejczyk odkrył wyspy w 1521 r., nazwał je Islas de los Ladrones – „wyspy złodziei”. W 1668 r. jezuicki misjonarz ojciec Diego Luis de San Vitores zmienił nazwę na Las Marianas na cześć Marii Anny Habsburg (1634-1696), wdowie po królu Filipie IV Habsburgu.

Martynika, fr. Martinique (terytorium Francji)

Gdy Krzysztof Kolumb dopłynął do wyspy w 1502 r., nazwał ją ku czci Św. Marcina (hiszp. San Martin).

Midway, ang. Midway Atoll, hawaj. Pihemanu (terytorium USA)

Z ang. „w połowie drogi”.

Wcześniej nazwane Wyspami Middlebrook lub Wyspami Brook od ich odkrywcy, kapitana N.C. Middlebrooksa (Kapitan Brooks).

Montserrat (terytorium Wielkiej Brytanii)

Krzysztof Kolumb nazwał wyspę „Santa Maria de Montserrat”, gdy przepływał koło niej w 1493, ponieważ przypomniała mu Klasztor Błogosławionej Dziewicy w Montserrat w Katalonii. Z katal. „postrzępione szczyty”.

N

Navassa, fr. La Navase, kreol. Lanavaz (terytorium USA, sporne z Haiti)

W 1504 r. Krzysztof Kolumb utknął na mieliźnie na Jamajce i wysłał część załogi na canoe na Hispaniolę po pomoc. Po drodze wysłannicy zatrzymali się na wyspie, ale nie znaleźli na niej wody. Nazwali ją Navaza, od „nava-” – „gładka”, „płaska ziemia”. Przez następne 350 lat marynarze omijali tę wyspę.

Niue (terytorium Nowej Zelandii)

Niu – „kokos”, é – „ujrzeć”. Zgodnie z legendą polinezyjscy odkrywcy, którzy pierwsi zasiedlili wyspę, dopływając do niej zobaczyli kokosa unoszącego się na wodzie.

Norfolk, ang. Norfolk Island (terytorium Australii)

Kapitan James Cook odkrył wyspę w 1774 r. i nazwał ją na cześć Mary, żony Edwarda Howarda (1685-1777), IX księcia Norfolku, przewodniczącego brytyjskiej izby lordów.

Nowa Kaledonia, fr. Nouvelle-Calédonie (terytorium Francji)

Kapitan James Cook, nazwał tak wyspy w 1774 r. ponieważ góry, jakie ujrzał w ich północno-wschodniej części, przypomniały mu Szkocję, łac. Caledonia.

Kanaky – popularna nazwa w ang., fr. i jęz. miejscowych, z polinez. „człowiek”.

Zwana również Le caillou.

P

Palmyra, ang. Palmyra Atoll

Od nazwy łodzi Palmyra, należącej do amerykańskiego kapitana Sawle. Szukał schronienia i jako pierwszy człowiek odkrył atol 7 listopada 1807 r.

Pitcairn, ang. Pitcairn Islands, pitkern Pitkern Ailen (terytorium zamorskie Wielkiej Brytanii)

Wyspy odkrył w lipcu 1767 r. Robert Pitcairn, piętnastoletni syn majora Pitcairna, członek załogi łodzi HMS Swallow, należącej do angielskiego kapitana Filipa Cartereta. Carteret nazwał główną wyspę „Pitcairn's Island” od nazwiska odkrywcy.

Polinezja Francuska (terytorium Francji)

Gr. Polinesia – „wiele wysp” z gr. poli – „wiele”, νῆσος (nesos) – „wyspa”.

Portoryko, hiszp. Puerto Rico (terytorium USA)

W 1493 r. Krzysztof Kolumb nazwał wyspę „San Juan Bautista” na cześć św. Jana. Hiszpańskie władze założyły stolicę nazwaną Puerto Rico – „zamożny port”. Z nieznanych powodów około 1520 r. zamieniono obie nazwy między sobą.

R

Reunion, fr. Réunion (terytorium Francji)

Nazwa „Réunion” – fr. „zjednoczenie”, została nadana dekretem Konwencji Francuskiej w 1793. Nazwa ta upamiętnia związek rewolucjonistów marsylijskich z Francuską Gwardią Narodową z Paryża, co miało miejsce 10 sierpnia 1792 r.

Arabscy żeglarze zwali wyspę Dina Morgabin – „Zachodnia Wyspa”. Pierwszymi europejczykami na niej byli Portugalczycy, którzy przybyli na nią 9 lutego 1507 (1513?), w dniu świętej Apolonii, stąd nazwali ją Santa Apollonia – „św. Apolonia”.

Około 1520 r. trzy wyspy: Reunion, Mauritius i Rodrigues zostały nazwane Maskareny, od nazwiska portugalskiego żeglarza Pedro de Mascarenhasa.

W 1649 r. król Francji Ludwik XIII Burbon nazwał wyspy Île Bourbon – „Wyspa Burbon”, od nazwy swojej dynastii.

• port. Reunião
• wł. Riunione

S

Saint-Pierre i Miquelon, fr. Saint-Pierre-et-Miquelon (terytorium Francji)

Pierwotna nazwa, nadana przez portugalskiego podróżnika João Álvaresa Fagundesa w 1521 r., brzmiała Jedenaście Tysięcy Dziewic.

Francuzi nazwali wyspy Wyspami Świętego Piotra, fr. Saint-Pierre.

Miquelon pochodzi prawdopodobnie od baskijskiej wersji imienia Michał, być może na cześć Archanioła Michała. W 1579 r. nawigator Martina de Hoyarçabal opublikował nazwy Micquetõ i Micquelle. Nazwa ewoluowała potem do Miclon, Micklon, i w końcu Miquelon.

Samoa Amerykańskie (terytorium USA)

Od nazwy archipelagu Samoa (obejmującego obecnie państwo Samoa i terytorium zależne Samoa Amerykańskie) i określenia jego przynależności politycznej.

Wyspy rzekomo przyjęły nazwę od nazwiska lokalnego władcy lub od zwrotu znaczącego „miejsce moa”. Moa - wielki ptak z mitologii polinezyjskiej.

Svalbard (terytorium Norwegii)

Norw. „zimny brzeg”.

Największą wyspą Svalbardu jest Spitsbergen („ostre szczyty”, nazwa nadana w 1596 r. przez holenderskiego odkrywcę Willema Barentsa). Nazwa ta była niegdyś używana w odniesieniu do całości archipelagu.

Ś

Święta Helena, ang. Saint Helena (terytorium Wielkiej Brytanii)

Portugalski żeglarz Juan da Nova odkrył wyspę 21 maja 1502 r., w Dzień Św. Heleny i nazwał ją na cześć Świętej Heleny, matki Cesarza Konstantyna I.

T

Tokelau (terytorium Nowej Zelandii)

W lokalnym języku tokelau to polinezyjskie słowo oznaczające „wiatr północny” lub „północ”, co określa położenie wysp w stosunku do Samoa, skąd pochodzi lud Tokelau (por. Tonga).

Tromelin, fr. Île Tromelin (terytorium Francji)

Od tytułu Chevalier de Tromelin, oficera Francuskiej Marynarki Królewskiej, kapitana statku La Dauphine, który 29 listopada 1776 r. podjął z wyspy 8 rozbitków ocalałych po katastrofie statku "l’Utile" 31 lipca 1761 r.

Turks i Caicos, ang. Turks and Caicos Islands (terytorium Wielkiej Brytanii)

Turks – „Turcy”, od pochodzących z wysp i występujących na ich fladze i herbie kaktusów w kształcie fezów, tradycyjnych tureckich nakryć głowy.

„Caicos” z jęz. Lucayan caya hico – „pasmo (ciąg) wysp”.

W

Wallis i Futuna, fr. Territoire des îles Wallis et Futuna (terytorium Francji)

Wallis od nazwiska kornijskiego odkrywcy Samuela Wallisa, który przepływał tamtędy w 1767 r.

Futuna – z lokalnego języka, etymologia nieznana.

Wake, ang. Wake Island (terytorium zależne USA)

Od nazwiska brytyjskiego kapitana Williama Wake’a, który zobaczył wyspę w 1796 r.

Wyspa Bouveta, norw. Bouvetøya, (terytorium Norwegii)

Od francuskiego żeglarza Jean-Baptiste Charles Bouvet de Lozier, który odkrył wyspę w 1739 roku.

W 1825 niejaki kapitan Norris lądował na wyspie nazywanej odtąd Wyspą Liverpool i przyłączył ją dla Wielkiej Brytanii. W 1928 roku przeszła w posiadanie Norwegii.

Wyspa Bożego Narodzenia (terytorium Australii)

Nazwana tak, ponieważ kapitan William Mynors odkrył ją w Dzień Bożego Narodzenia w 1643 roku.

Wyspy Cooka, ang. Cook Islands, (terytorium Nowej Zelandii)

Od kapitana Jamesa Cooka, który (ponownie) odkrył wyspy w 1773 r.

Wyspy Dziewicze Stanów Zjednoczonych, ang. United States Virgin Islands (terytorium USA)

Krzysztof Kolumb nazwał wyspy w 1493 roku na cześć św. Urszuli i jej 11 tysięcy dziewic, od wrażenia, jakie wywarł na nim archipelag niezliczonych wysp (zob. Brytyjskie Wyspy Dziewicze powyżej).

• Duńskie Indie Zachodnie – nazwa dawnej kolonii duńskiej

Wyspy Kokosowe, ang. Cocos Islands, Keeling Islands (terytorium Australii)

Od kokosa, głównego produktu wyspy.

Zwane również Wyspami Keelinga, od kapitana Williama Keelinga, który odkrył je w 1609 r.

Wyspy Owcze, ang. Faroe Islands, far. Føroyar (Terytorium zależne Danii)

Nazwa pochodzi ze staronordyjskiego, a zarazem farerskiego i w dosłownym przełożeniu znaczy dosłownie Wyspy Owcze. Przypuszcza się, że miano to nadali archipelagowi skandynawscy przybysze znajdując wiele tych stworzeń dziko hodowanych przez osiadłych wcześniej celtyckich eremitów.

Zobacz też

• Państwa świata