Lisiec (województwo dolnośląskie)

Lisiec
	wieś
	; Krzyż w centrum wsi
Państwo	Polska
Województwo	dolnośląskie
Powiat	lubiński
Gmina	Lubin
Liczba ludności (III 2011)	278
Strefa numeracyjna	76
Kod pocztowy	59-307
Tablice rejestracyjne	DLU
SIMC	0365368
	Położenie na mapie gminy wiejskiej Lubin Lisiec
	Położenie na mapie Polski Lisiec
	Położenie na mapie województwa dolnośląskiego Lisiec
	Położenie na mapie powiatu lubińskiego Lisiec
	51°19′28″N 16°02′44″E/51,324444 16,045556
	Multimedia w Wikimedia Commons

Lisiec – wieś w Polsce położona w województwie dolnośląskim, w powiecie lubińskim, w gminie Lubin.

Podział administracyjny

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa legnickiego.

Historia

Obecna miejscowość Lisiec obejmuje obszary dwóch dawnych wsi: Lindhardt (część północna obecnej wsi) i Fuchsmühl (część południowa).

W dokumencie z 1353 r. dotyczącym kupna dobra w Bukownej została wymieniona osada granicząca z tamtejszym majątkiem, zwana Lintberg. Kolejna wzmianka pochodzi z 28 lipca 1409 r., kiedy to książę Wacław I sprzedał swoje dobro Lynthard Hansowi Gawen. Pierwsze dostępne informacje o osadzie Fuchsmühl pochodzą ze spisu z 1613 r. sporządzonego dla księstwa legnickiego – Verzeignis der Ritterdienste und Hufen im Fürstentume Liegnitz – wówczas w Liścu mieszkało 9 zagrodników. W XVII w. miejscowość należała do rodu von Götz. Nie wiadomo, od kiedy połączona była z majątkiem w Zimnej Wodzie, który należał od 1649 r. do rodziny hrabiów Pompei, a od 1654 r. do cesarskiego austriackiego feldmarszałka hrabiego Johanna von Götz, którego syn Hans Georg von Götz (zm. w 1681 r.) odziedziczył majątek, składający się wówczas z dóbr w Zimnej Wodzie, Bukownej, z Zamienic, Góry Bielawy i Wiercienia. Oprócz tych miejscowości najprawdopodobniej w skład klucza dóbr wchodziły również majątki Fuchsmühl i Lindhardt. W 1737 r. majątek zakupiony został przez benedyktynów z Legnickiego Pola.

W 1789 r. w części południowej Fuchsmühl znajdowały się dwa pańskie folwarki, w miejscowości znajdowało się 5 gospodarstw zagrodniczych i 5 chałupniczych. W części Lindhardt natomiast znajdował się folwark i karczma – osadę zamieszkiwało 13 zagrodników i 13 chałupników. Obie wsie należały nadal do klasztoru w Legnickim Polu. Od 1810 r., po sekularyzacji dóbr klasztornych, część miejscowości Fuchsmühl była dobrem królewskim.

Zapiski kronikarskie potwierdzają, iż w Liścu w noc sylwestrową 1812/1813 r. przebywał Napoleon w odwrocie spod Moskwy. W sierpniu 1813 r. jego wojska stoczyły bitwę nad Kaczawą. Właśnie we wspomnianej wyżej historycznej gospodzie Amelie Leuschner przygotowywała Napoleonowi napój – poncz. Przed podaniem go cesarzowi, w jego obecności, gospodyni musiała spróbować tego napoju. Chodziło zapewne o bezpieczeństwo Napoleona. Do miejscowości w 1830 r. przynależał młyn wodny zwany Schleifmühle i folwark zwany Buschvorwerk bądź Waldvorwerk. Od 1831 r. do co najmniej 1845 r. właścicielem dóbr był radca von Raumer (od 1839 r. do dóbr należał Weinberg). Do majątku w 1845 r. należały: folwark Fuchshof połączony już wówczas z folwarkiem Lindhardt oraz młyn wodny zwany Schleifmühle. W latach 1870–1873 majątek określany już jako Fuchsmühl – Lindhardt należał do Gustava Kolbenach. Od 1886 r. dobra szlacheckie wymieniane były wraz z folwarkiem Waldhof: w latach 1881–1912 właścicielem majątku był Gustav Kaiser, w latach 1917–1930 wymieniani są w księgach adresowych jego spadkobiercy, natomiast w 1937 r. Hans Ulrich Kaiser. 5 czerwca 1947 r. zameldowała się grupa składająca się z 87 osób, przymusowo przesiedlona w ramach akcji „Wisła” z Bartnego, pow. Gorlice. Ponadto po 1955 r. – według „wykazu dodatkowego ludności ukraińskiej przybyłej w okresie po 1955 r.” sporządzonego w dniu 5 listopada 1957 r. – przybyło do Liśca 20 osób.

Majątek w Liścu liczył w 1939 r. 400 ha, we wsi było 35 indywidualnych gospodarstw. Wówczas wieś miała 326 mieszkańców. Nieliczni katolicy należeli do parafii Zimna Woda, a protestanci do parafii w Niedźwiedzicach. W 1945 r., podobnie jak w wielu innych wsiach, również w Liścu Armia Czerwona zajęła pałac wraz z majątkiem ziemskim i prowadziła gospodarstwo rolne, w którym pracowali Niemcy. Obiekt opuszczono w 1947 r. Następnie władze powiatowe przekazały je PGR, które istniało od 1990 r. Później ziemię przejęła Agencja Własności Rolnej Skarbu Państwa.

Struktura przestrzenna

W układzie przestrzennym miejscowości czytelny jest nadal podział na część południową i północną. Osady oddziela lokalna droga. Część północna posiada układ wielodrożny o nieregularnym układzie zabudowy – w środkowej części po zachodniej stronie drogi znajdował się folwark (leśnictwo) Lindhardt (zachowała się do dzisiaj fragmentarycznie zabudowa folwarku). W najwyżej położonej części stała tu tuż przy lesie sosnowym licząca kilkaset lat gospoda z drewnianym belkowym pułapem i „tablicą dostojników” w wielkim pokoju gościnnym. Południowa część miejscowości jest ulicówką z folwarkiem i rozległym parkiem na północy. Najbardziej na wschód, przy drodze wiodącej w kierunku Zimniej Wody, wysunięty był nieistniejący obecnie folwark Waldhof.

Początki kształtowania założenia parkowego we wsi Lisiec sięgają wieku XVIII, kiedy to majątek pozostawał w zarządzie zakonu benedyktynów w Legnickim Polu. Prawdopodobnie wówczas założono trzy stawy hodowlane w południowej części zespołu. Z tego okresu pochodzi obsadzenie dębowe grobli. Zapewne dla rodziny von Raumer, w której posiadaniu znalazł się majątek od roku 1831, założony został przy wzniesionym w 1839 r. pałacu postromantyczny park. Pałac jest budowlą o bryle zwartej, dwukondygnacyjny, kryty dachem dwuspadowym, z ryzalitami w elewacjach północnej i południowej. Wystrój architektoniczny elewacji – wnętrza przebudowane w latach 50 XX w. – nawiązuje do neogotyku angielskiego. Pałac od folwarku (położonego w części północnej) oddzielony został kolistym gaonem i podjazdem – dziś już nieistniejącymi. Zabudowania folwarku – zwanego Fuchshof – wzniesione najprawdopodobniej równolegle z budową pałacu (bądź nieco później) pozbawione cech stylowych, do którego wjazd prowadzi od północnego wschodu, skupione są wokół dziedzińca w kształcie trapezu. Przy zakładaniu parku wykorzystano obsadzenie dębowe oraz naturalne cieki wodne. Po południowej stronie rezydencji utworzono regularny, wydłużony staw z niewielką romantyczną wysepką. Niewykluczone, że między pałacem i stawem znajdował się mały ozdobny ogródek. Na terenie parku sadzone drzewa tworzyły koliste altany, rzędy i klomby. W 2 połowie XIX w. drzewostan był uzupełniany. Park obiega promenada, łącząca się ze ścieżkami spacerowymi, które wiodły przez mostki i kładki przerzucone nad strumieniami. Obecnie założenie zachowane jest w dobrym stanie, częściowemu zatarciu uległ układ dróg i ścieżek, zwłaszcza w południowej części kompozycja parku stała się nieczytelna.

Zabytki

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisany jest^[4]:

zespół pałacowy, z 1881 r.:
- pałac (nr 15) z 1839 r.,
- park z końca XVIII w.,

inne zabytki:

grodzisko (stanowisko nr 21/39) ze średniowiecza.

Zasoby przyrodnicze

Miejscowość Lisiec położona jest na obszarze Równiny Legnickiej, w dorzeczu Czarnej Wody. Teren jest tu równinny z licznymi ciekami i podmokłościami o krajobrazie podobnym jak w Dolinie Szprotawy. Występują tu gleby typu madowego, zaś na południowy wschód od wsi Lisiec jest podłużne dość znaczne wystąpienie gleb murszowatych.

Gatunki roślin podlegające ochronie ścisłej:

Wawrzynek wilczełyko (Dephne mezereum).

Istniejące pomniki przyrody w parku podworskim w Liścu:

Topola czarna (Populus nigra) – 390 cm obwodu,
Topola czarna (Populus nigra) – 385 cm obwodu,
Platan klonisty (Platanus acerifolia) – 365 cm obwodu,
Jesion wyniosły (Fraxinus excelsior) – 330 cm obwodu.

Projektowane pomniki przyrody w Liścu i ich umiejscowienie we wsi:

Dąb szypułkowy (Quercus robur) – 488 cm obwodu, przy drodze prowadzącej do parku, od strony wschodniej,
Topola Czarna (Populus nigra) – 436 cm obwodu, przy wjeździe do parku,
Dąb szypułkowy (Quercus robur) – 433 cm obwodu, przy drodze prowadzącej do parku, od strony wschodniej,
Topola Czarna (Populus nigra) – 418 cm obwodu, przy wjeździe do parku,
Czeremcha zwyczajna (Prunus padus) – 187 cm obwodu, remiza śródpolna, 300 m od zachodniego skraju parku,
Trzmielina zwyczajna (Euonymus europaea) – 67 cm obwodu, remiza śródpolna, 300 m od zachodniego skraju parku.

Obiekty i tereny

Park

Powierzchnia parku wynosi 8 ha, w tym powierzchnia wody to 1,4 ha. Park o charakterze krajobrazowym założony został pod koniec XVIII w. Park w Liścu, na tle innych obiektów tego typu w gminie Lubin, wyróżnia się obecnością trzech stawów. Bardzo okazały drzewostan tworzą głównie: jesiony, graby, olsze, lipy, dęby, wiązy i topole. W runie oprócz siewek ww. drzew i bluszczu masowo występuje zawilec gajowy, dąbrówka rozłogowa, kokoryczka wielokwiatowa i konwalijka dwulistna. Układ ścieżek jest nieczytelny, polany widokowe są dobrze zachowane.

Plac zabaw

Znajduje się w centralnej części miejscowości na terenie boiska sportowego. Mieści się tam: zestaw – zjeżdżalnia z wiszącym mostkiem i linami, zjeżdżalnia, huśtawka podwójna, motorek na sprężynie, huśtawka ważka, karuzela tarczowa z siedziskami i stół do tenisa.

Sklep spożywczo-przemysłowy

Istnieje od 1947 r., kiedy to została założona placówka handlu detalicznego prowadzona – przez Gminną Spółdzielnię „Samopomoc Chłopska” z Lubina. Obecnie właścicielem sklepu jest osoba prywatna.

Infrastruktura społeczna

Świetlica wiejska – podlega pod Ośrodek Kultury Gminy Lubin w Księginicach.

Infrastruktura techniczna

Sieć wodociągowa – Lisiec wodę pozyskuje ze studni głębinowej. Dodatkowo zaopatruje w wodę wsie: Bukowna, Zimna Woda i Wiercień. SUW Lisiec wybudowano w 1982 r.
Odprowadzanie ścieków – wieś jest skanalizowana.
Sieć gazowa – wieś zgazyfikowana, zaopatrywana w gaz ze stacji redukcyjno-pomiarowej Zimna Woda. Gaz został doprowadzony w latach 1995–1997.
Sieć telefoniczna – wieś zaopatrzona w sieć stacjonarną.

Kapitał społeczny i ludzki

1. Koło Gospodyń Wiejskich – działało kilka lat od 2002 r. głównie przy organizacji różnych imprez okolicznościowych w miejscowości (przygotowanie stołów, dekoracji itp.).

2. Koło Stowarzyszenia Łemków – w latach 20-06-2008 organizowało imprezę pod nazwą „Chwila z rusińską/łemkowską kulturą”. Program obejmował część artystyczną – występy zespołów i łemkowską zabawę do białego rana.

Zobacz też

Przypisy

↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 69537
↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 667 [zarchiwizowane 2022-10-26] .
↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 107. [dostęp 2012-09-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-03-29)].

Bibliografia

Czesław Sternicki, Stanisław Tokarczuk, Monografia Gminy Wiejskiej Lubin, Lubin 1997
Program Opieki Nad Zabytkami Gminy Lubin, Wykonawca: Regionalny Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków
Strategia Rozwoju Gminy Lubin na lata 2008 – 2012, Urząd Gminy Lubin
Inwentaryzacja Przyrodnicza Gminy Lubin, Fundacja Ekologiczna Ziemi Legnickiej „Zielona Akcja”, Legnica 1997
Biuletyn informacyjny Urzędu Gminy: [1]
Wieloletni Plan Inwestycyjny Gminy Lubin
Wieloletni Plan Inwestycyjny Powiatu Lubińskiego

[prng-1] Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 69537

[GUS-2] GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.

[3] Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 667 [zarchiwizowane 2022-10-26] .

[nid-4] Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 107. [dostęp 2012-09-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-03-29)].

[2]

[3]

[1]

[4]