Lis-Kula (pociąg pancerny)
Pociąg Pancerny „Podpułkownik Lis-Kula” eks-„Pepetrójka” (P. P. 3) – pociąg pancerny Wojska Polskiego.
 odznaka pamiątkowa | |
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie |
1918 |
| Rozformowanie |
1921 |
| Nazwa wyróżniająca |
„Podpułkownik Lis-Kula” / eks - „Pepetrójka” |
| Działania zbrojne | |
| wojna polsko-ukraińska bitwa o Lwów (1918–1919) wojna polsko-bolszewicka | |
| Organizacja | |
| Rodzaj sił zbrojnych | |
| Rodzaj wojsk | |
Historia
edytuj
Pociąg zbudowany został 26 listopada 1918 w Głównych Warsztatach Kolejowych we Lwowie i nazwany „Lwowianin”, lecz nazwa ta nie przyjęła się. Po kilku dniach załoga pociągu ochrzciła go mianem „Pepetrójka”, od numeru - Pociąg Pancerny Nr 3 (P.P. 3). 5 kwietnia 1919 minister spraw wojskowych dla uczczenia pamięci poległego na polu chwały podpułkownika Lis-Kuli przemianował pociąg pancerny „Pepetrójka” na „Podpułkownik Lis-Kula”[2]. Załoga pociągu otrzymała ten rozkaz 30 kwietnia 1919.
Pociąg uzbrojony był w armaty i 8, a później 16 karabinów maszynowych. Wagony opancerzone zostały blachą i workami z piaskiem. Obsadę opancerzonego parowozu stanowili lwowscy kolejarze. W składzie załogi pociągu znajdował się pluton wypadowy.
W ocenie Czesława Mączyńskiego, komendanta naczelnego obrony Lwowa, „pociąg pancerny przedstawiał ostatni wyraz techniki bojowej (...) mógł znakomicie spełniać zadanie obronne i czynne-ofensywne”.
W czasie wojny z Ukraińcami załoga pociągu walczyła między innymi w obronie Lwowa. Następnie załoga toczyła boje w trakcie wojny z bolszewikami. 12 sierpnia 1921 pociąg odjechał do Krakowa, gdzie w 1 Pułku Kolejowym przeprowadzono jego likwidację.
Ppor. Artur Belohlavek skomponował pieśń pociągu zaczynającą się od wiersza: „zawsze naprzód jako czujka, jedzie nasza pepetrójka”.
Obsada personalna
edytuj- komendant pociągu – por. Zbigniew Orzechowski
- zastępca komendanta pociągu – por. Antoni Dawidowicz
- komendant oddziału karabinów maszynowych – por. Felicjan Madeyski (od 8 VIII 1919 dowódca pociągu)
- komendant oddziału szturmowego – ppor. Maksymilian Wudkiewicz †22 II 1919 Wołczuchy[3][4][5][6]
- dowódca oddziału szturmowego – ppor. Lasota
- komendant oddziału piechoty – ppor. piech. Artur Bêlohlávek ps. „Zbigniew Orwicz”[a]
- dowódca plutonu pionierów i p.o. lekarza – por. Branko de Gróo
- dowódca plutonu telefonicznego –
- oficer artylerii – por. Mieczysław Rudnicki
- I oficer pociągu i dowódca artylerii – por. Władysław de Filippi[b] †20 V 1920 Królewszczyzna[9]
- dowódca artylerii – por. Zdzisław Stypal
- oficer prowiantowy – ppor. Marian Kempner
- lekarz – por. lek. Leszek Jakliński
- Zygmunt Rucker[10]
Odznaka pamiątkowa
edytujOdznaka pamiątkowa o wymarach 38x53 mm, owalna, tłoczona w blasze miedzianej, obustronnie srebrzona, lekko wypukła. Grubość blachy 1 mm. Wewnątrz owalu u góry napis: „Pepe-trójka” a u dołu daty: „19. XI. 1918 - 30. IV. 1919”. W środku stojące na torze kolejowym – parowóz opancerzony i tender. W tle panorama Lwowa. Na parowozie napisy: „PP3” i „Lwów”. Odznaka przykręcana na śrubie[11].
Inna wersja odznaki - wykonana z szarego metalu, srebrzona, lekko oksydowana, owalna 60x45 mm. Wykonana w pracowni Ungera we Lwowie. Owal odznaki obwiedziony na brzegach podwójnym paskiem, mieści wyobrażenie pociągu pancernego na torze. W dali panorama Lwowa. Ponad nią, wzdłuż brzegu napis: „Pepetrójka”. U dołu daty: „19.XI.l918 – 30.IV.l919”[11][12].
Uwagi
edytuj- ↑ Artur Bêlohlávek ur. 3 grudnia 1896 roku. 21 grudnia 1920 roku został zatwierdzony z dniem 1 kwietnia 1920 roku w stopniu porucznika, w piechocie, w grupie oficerów byłych Legionów Polskich[7]. 27 czerwca 1938 roku został odznaczony Krzyżem Niepodległości.
- ↑ Władysław de Filippi 25 listopada 1920 został pośmiertnie zatwierdzony z dniem 1 kwietnia 1920 w stopniu kapitana, w Wojskach Kolejowych, w grupie oficerów byłej armii austriacko-węgierskiej[8].
Przypisy
edytuj- ↑ Madeyski 1928 ↓, s. 1283.
- ↑ Dz. Rozk. Wojsk. Nr 42 z 15 kwietnia 1919 roku, poz. 1354.
- ↑ Zbigniew Orwicz. Wołczuchy. „Ziemia Przemyska”, s. 3, Nr 93 z 20 kwietnia 1919.
- ↑ Zbigniew Orwicz. Wołczuchy (2). „Żołnierz Polski”, s. 4-5, Nr 26 z 25 czerwca 1919.
- ↑ Lista strat 1934 ↓, s. 1008.
- ↑ Maksymilian Wudkiewicz. nieobecni.com.pl. [dostęp 2017-02-02].
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 49 z 22 grudnia 1920 roku, s. 1376.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 47 z 8 grudnia 1920 roku, s. 1320.
- ↑ Lista strat 1934 ↓, s. 185.
- ↑ Z żałobnej karty. „Biuletyn”. Nr 2 (7), s. 90, Listopad 1964. Koło Lwowian w Londynie.
- ↑ a b Żebrowski 1971 ↓, s. 107.
- ↑ Sawicki i Wielechowski 2007 ↓, s. 324.
Bibliografia
edytuj- Felicjan Madeyski. Wspomnienia z czynów bojowych Lwowskiego Pociągu Pancernego Nr. 3 „Pepetrójki“. „Przegląd Wojskowo-Techniczny. Broń Pancerna”. 4 (6), s. 1271-1291, 1928. Warszawa: Drukarnia Ministerstwa Spraw Wojskowych; Dowództwo Saperów; Dowództwo Broni Pancernych; Dowództwo Wojsk Łączności.
- Czesław Mączyński, Boje lwowskie, cz. 1 Oswobodzenie Lwowa (1-24 listopada 1918 roku), tom II, Spółka Wydawnicza Rzeczpospolita, Warszawa 1921
- Tadeusz Krawczak i Jerzy Odziemkowski, Polskie pociągi pancerne w wojnie 1939, Książka i Wiedza, Warszawa 1987, wyd. I, ISBN 83-05-11723-5
- Janusz Turlejski, Wojciech Markert, Odznaki Wojsk Technicznych,
- Zdzisław Sawicki, Adam Wielechowski: Odznaki Wojska Polskiego 1918–1945. Katalog Zbioru Falerystycznego: Wojsko Polskie 1918–1939: Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie. Warszawa: Pantera Books, 2007. ISBN 978-83-204-3299-2.
- Jan Lucjan Wyciślak, Broń pancerna Lis-Kula. jurek.com.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-01-21)].
- Marian Żebrowski: Zarys historii polskiej broni pancernej 1918–1947. Londyn: Zarząd Zrzeszenia Kół Oddziałów Broni Pancernej, 1971.
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2022-01-19].
- Lista strat Wojska Polskiego. Polegli i zmarli w wojnach 1918-1920. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1934.