Wikipedia

Lipusz (gmina)

gmina wiejska w województwie pomorskim

Lipusz – gmina wiejska w województwie pomorskim, w powiecie kościerskim. W latach 1975–1998 gmina położona była w województwie gdańskim.

Lipusz
gmina wiejska
ilustracja
Herb
Herb
Państwo

 Polska

Województwo

 pomorskie

Powiat

kościerski

TERC

2206062

Wójt

Mirosław Ebertowski (2006)

Powierzchnia

109,2 km²

Populacja (30.06.2023)
• liczba ludności


3 783[1]

• gęstość

35 os./km²

Nr kierunkowy

58

Kod pocztowy

83-424

Tablice rejestracyjne

GKS

Adres urzędu:
ul. Wybickiego 27
83-424 Lipusz
Szczegółowy podział administracyjny
Plan gminy Lipusz
Liczba sołectw

8

Położenie na mapie województwa pomorskiego
Mapa konturowa województwa pomorskiego, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Lipusz”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, u góry nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Lipusz”
Ziemia54°06′N 17°47′E/54,097500 17,784444
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa
Biuletyn Informacji Publicznej

W skład gminy wchodzi 8 sołectw: Bałachy, Gostomko, Lipuska Huta, Lipusz, Płocice, Szklana Huta, Śluza, Tuszkowy

Siedziba gminy to Lipusz.

Według danych z 30 czerwca 2011[2] gminę zamieszkiwało 4200 osób. Natomiast według danych z 31 grudnia 2017 roku gminę zamieszkiwało 3723 osoby[3].

1 stycznia 2015 zniesiono nazwę nieistniejącej osady Nowy Dwór (nr SIMC 1014576), która prawdopodobnie mogła się znajdować w sołectwach Tuszkowy lub Śluza, gdyż w historycznych wykazach miejscowości wskazywano, że najbliższa stacja kolejowa znajdowała się w miejscowości Róg. Miejscowość ta nigdy nie występowała w ewidencji ludności[4][5].

Struktura powierzchni

edytuj

Według danych z roku 2005[6] gmina Lipusz ma obszar 109,2 km², w tym:

  • użytki rolne: 23%
  • użytki leśne: 66%

Gmina stanowi 9,37% powierzchni powiatu.

Historia

edytuj

Gmina zbiorowa Lipusz została utworzona 1 sierpnia 1934 roku w powiecie kościerskim w woj. pomorskim z dotychczasowych jednostkowych gmin wiejskich: Gostomko[7], Lipusz, Płoczyce (główna część), Skwierawy, Śluza, Tuszki, Trzebuń (część), Kalisz (część), Grzybowo (część) i Loryniec (część) oraz z obszarów dworskich Tuszkowska Huta (główna część), Zdroje i Grzybowski Młyn (część), położonych na tych terenach, lecz nie wchodzących w skład gmin[8].

Podczas II wojny światowej do gminy Lipusz (Liebusch) włączono obszar zniesionej gminy Dziemiany (Sophienwalde)[9][10]. Ponadto 1 października 1944 od gminy Liebusch odłączono wsie Szklana Huta, Śluza i Tuszkowy (a także Dziemiany, Raduń i Trzebuń z przedwojennej gminy Dziemiany) na potrzeby poligonu Truppenübungsplatz Westpreußen[11].

Po wojnie powrócono do stanu administracyjnego sprzed wojny[12]. 7 kwietnia 1945 roku gmina wraz z całym powiatem kościerskim weszła w skład nowo utworzonego woj. gdańskiego[13]. Według stanu z dnia 1 lipca 1952 roku gmina składała się z 7 gromad: Gostomko, Lipusz, Płocice, Skwierawy, Szklana Huta, Śluza i Tuszki[14]. Gmina została zniesiona 29 września 1954 roku wraz z reformą wprowadzającą gromady w miejsce gmin[15]. Obszar gminy Dziemiany wszedł w skład gromad Lipusz (Lipusz, Śluza i Tuszkowy), Kalisz (Płocice i Szklana Huta) i Korne (Gostomko) w powiecie kościerskim oraz Nakla (Skwierawy) w powiecie kartuskim[16].

Gminę Lipusz reaktywowano w dniu 1 stycznia 1973 roku w powiecie kościerskim w woj. gdańskim[17]. W skład gminy weszło 8 sołectw: Gostomko, Korne, Lipusz, Lipuska Huta, Płocice, Szklana Huta, Śluza i Tuszkowy[18]. W porównaniu ze stanem z 1954 roku, gmina powięszyła się o sołectwo Korne (należące uprzednio do gminy Kościerzyna) kosztem sołectwa Skwierawy, które weszło w skład gminy Studzienice. 1 czerwca 1975 roku gmina znalazła się w nowo utworzonym mniejszym woj. gdańskim[19].

2 lipca 1976 roku gmina została zniesiona, a jej obszar połączono z gminą Dziemiany w nową gminę Dziemiany-Lipusz z siedzibą w Dziemianch, oprócz sołectw Gostomko i Korne, które równocześnie włączono do gminy Kościerzyna[20].

Gminę Lipusz reaktywowano 1 stycznia 1984 o nieco zmienionych granicach względem tych z 1976 roku[21]. W jej skład weszły sołectwa Lipusz, Lipuska Huta, Płocice, Szklana Huta, Śluza i Tuszkowy ze zniesionej gminy Dziemiany-Lipusz oraz sołectwo Gostomko z gminy Kościerzyna[21]. Poza gminą Lipusz, w gminie Kościerzyna, pozostało jedynie sołectwo Korne.

Demografia

edytuj

Dane z 31 grudnia 2017 roku[3].

Opis Ogółem Kobiety Mężczyźni
Jednostka osób % osób % osób %
Populacja 3 723 100 1 795 48,2 1 928 51,8
Gęstość zaludnienia
[mieszk./km²]		 34 16 18
  • Piramida wieku mieszkańców gminy Lipusz w 2014 roku[1].

 

Ochrona przyrody

edytuj

Komunikacja

edytuj

Przez północną część gminy przebiega droga krajowa nr 20 ze Stargardu do Gdyni oraz droga wojewódzka nr 235 z Kornych do Chojnic.

Sąsiednie gminy

edytuj

Dziemiany, Kościerzyna, Parchowo, Sulęczyno, Studzienice

Zobacz też

edytuj

Osoby związane z Gminą Lipusz

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. ↑ a b Gmina Lipusz w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2024-08-12], liczba ludności na podstawie danych GUS.
  2. ↑ Baza Demograficzna – Tablice predefiniowane – Wyniki badań bieżących; Stan i struktura ludności; Ludność według płci i miast. GUS. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
  3. ↑ a b Gmina Lipusz w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2020-01-17], liczba ludności na podstawie danych GUS.
  4. ↑ MAiC: Rozporządzenie ministra administracji i cyfryzacji z dnia 4 grudnia 2014 r. w sprawie ustalenia zmiany i zniesienia urzędowych nazw niektórych miejscowości oraz ustalenia nazw obiektów fizjograficznych. 2014-12-04. [dostęp 2015-01-01].
  5. ↑ Uchwała Nr XXXV/194/2013 Rady Gminy Lipusz z dnia 24 października 2013.
  6. ↑ Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
  7. ↑ Przyłączonej z powiatu kartuskiego (Dz.U. z 1934 r. nr 49, poz. 455).
  8. ↑ Dz.U. z 1934 r. nr 68, poz. 601.
  9. ↑ Liebusch.
  10. ↑ Amtsbezirk Lienfelde.
  11. ↑ Truppenübungsplatz Westpreußen.
  12. ↑ Dz.U. z 1944 r. nr 2, poz. 8.
  13. ↑ Dz.U. z 1945 r. nr 11, poz. 57.
  14. ↑ Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r., PRL, GUS, Warszawa.
  15. ↑ Dz.U. z 1954 r. nr 43, poz. 191.
  16. ↑ Uchwała Nr 23/III/54 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Gdańsku z dnia 5 października 1954 r. w sprawie podziału na nowe gromady powiatu starogardzkiego; w ramach Zarządzenia Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Gdańsku z dnia 22 listopada 1954 r. w sprawie ogłoszenia uchwał Wojewódzkiej Rady Narodowej w Gdańsku z dnia 5 października 1954 r., dotyczących reformy podziału administracyjnego wsi (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Gdańsku z dnia 30 listopada 1954 r., Nr. 16, Poz. 91).
  17. ↑ Dz.U. z 1972 r. nr 49, poz. 312.
  18. ↑ Uchwała Nr XVIII/108/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Gdańsku z dnia 4 grudnia 1972 w sprawie utworzenia gmin w województwie gdańskim (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Gdańsku z dnia 15 grudnia 1972, Nr 20, Poz. 195).
  19. ↑ Dz.U. z 1975 r. nr 17, poz. 92.
  20. ↑ Dz.U. z 1976 r. nr 24, poz. 143.
  21. ↑ a b Dz.U. z 1983 r. nr 70, poz. 314.
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Lipusz_(gmina)&oldid=74647473”