Leszczyna (województwo dolnośląskie)
Leszczyna (niem. Haasel[4]) – wieś w Polsce położona w województwie dolnośląskim, w powiecie złotoryjskim, w gminie Złotoryja.
| wieś | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (III 2011) |
159[2] |
| Strefa numeracyjna |
76 |
| Kod pocztowy |
59-500[3] |
| Tablice rejestracyjne |
DZL |
| SIMC |
0368562 |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu złotoryjskiego  | |
Położenie na mapie gminy wiejskiej Złotoryja  | |
 51°05′04″N 15°59′17″E/51,084444 15,988056[1]
| |
Podział administracyjny
edytujW latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa legnickiego.
Położenie
edytujWieś leży na Pogórzu Kaczawskim (Pogórzu Złotoryjskim), a otoczona jest lasami Parku Krajobrazowego Chełmy.
Historia
edytujHistorycy zakładają, że już w XIII w. wydobywano i przetwarzano tu miedzionośne margle. Natomiast najstarsze dokumenty potwierdzające działalność górniczą w tej okolicy pochodzą z XIV w. Mówią one o tym, że w 1360 r. właściciel pobliskiej wsi Wilków otrzymał, od księcia legnickiego Wacława przywilej poszukiwania i wybierania kruszców oraz rud metali na obszarze jego dóbr. Roboty górnicze rozwinęły się na szerszą skalę w XVI wieku. Kopalnie rudy miedzi powstawały niemal we wszystkich wioskach w pobliżu niecki leszczyńskiej, a ich ślady (sztolnie, szyby i żużel) zachowały się do naszych czasów.
W roku 1661 roboty górnicze próbował kontynuować Ludwik IV Legnicki. Prace ponownie wznowiono w latach 1736–1740, ale największą sławę osada zyskała dzięki kopalni Ciche Szczęście (niem. Stilles Glück), która istniała w okresie 1855–1883. Wydobywano w niej rudy miedzi. W 1866 roku przy górniczym kompleksie zbudowano pierwsze piece hutnicze. W tym czasie z 5 t rudy otrzymywano 130 kg kamienia miedziowego, który zawierał 61 kg czystej miedzi. Półprodukty z tutejszej wioski trafiały do hut Niemiec i Anglii. Pod koniec XIX wieku kopalnia upadła. W 1936 roku rozpoczęła się budowa nowej kopalni. Działała ona do 1974 pod nazwą Zakład Górniczy Lena i była połączona linią kolejową ze stacją Jerzmanice Zdrój, otwartą 15 maja 1951[5].
Zabytki
edytujDo wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[6]:
- zespół pieców hutniczych, z połowy XIX w.; podwójny piec szybowy wapiennik z 1872 roku udostępniony dla zwiedzających. Na szczycie pieca urządzony jest taras widokowy. Od roku 2000, na terenie tzw. piecowiska u stóp wzgórza Duży Młynik organizowane są co roku Dymarki Kaczawskie. W roku 2012 oddano do użytku skansen górniczo-hutniczy. W podcieniach wzdłuż głównego budynku skansenu znalazły się warsztaty rzemieślnicze (kuźnia, piekarnia, wyrób ceramiki, obróbka kamieni szlachetnych, zielarstwo, wyrób papieru czerpanego itp.), natomiast pod murem ulokowano kramy kupieckie. W centrum placu stoi czynny piec hutniczy do prezentacji wytopu miedzi. Jest to replika średniowiecznego pieca, wykonana na podstawie słynnych szesnastowiecznych rycin G. Agricoli, obrazujących pracę górników i hutników, a które można obejrzeć w izbie tradycji. W skansenie bierze swój początek licząca 3,5 km ścieżka dydaktyczna Synklina Leszczyny, łącząca walory historyczne, przyrodnicze i geologiczne. Skansen czynny jest codziennie od 10:00 do 22:00, wstęp jest bezpłatny
- piec I
- piec II
- otoczenie
inne zabytki:
- wiejski dom nr 26 - zachowana do dzisiaj willa Ericha Peuckerta, badacza europejskich tradycji ludowych (szczególnie podań i baśni), znawcy folkloru Gór Izerskich.
Kamienie ozdobne
edytujObok wioski na starych hałdach lub też u podnóża ścian skalnych zdarza się natrafić na zielone malachity i niebieskie azuryty, powstałe w wyniku wietrzenia siarczków miedzi.
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 67440
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 655 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Mapa topograficzna Messtischblatt nr 4961 - koordynata 61/69.
- ↑ Adam Dylewski "Historia kolei w Polsce", Carta Blanca 2012, strona 170
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 268. [dostęp 2012-11-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-03-29)].
Bibliografia
edytuj- Pogórze Kaczawskie, Słownik geografii turystycznej Sudetów, tom 7, pod red. M. Staffy, Wydawnictwo I-BiS, Wrocław 2002, ISBN 83-85773-47-9
- Góry i Pogórze Kaczawskie. Skala 1:40.000. Jelenia Góra: Wydawnictwo Turystyczne Plan, 2004. wyd. II. ISBN 83-88049-02-X.
- "Osada z perełką", "Sudety" 9/2012
- www.skansen.dymarkikaczawskie.pl