Kuoka krótkoogonowa

Kuoka krótkoogonowa
	Setonix brachyurus
	(Quoy & Gaimard, 1830)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	ssaki niższe
Nadrząd	torbacze
Rząd	dwuprzodozębowce
Rodzina	kangurowate
Podrodzina	kangury
Plemię	Setonichini; S. Jackson & Groves, 2015
Rodzaj	Setonix; Lesson, 1842
Gatunek	kuoka krótkoogonowa
Synonimy
	Rodzaju: Setonyx O. Thomas, 1888; Gatunku: Kangarus brachyurus Quoy & Gaimard, 1830; Macropus brachiurus Lesson, 1836; Halmaturus (Thylogale) brevicaudatus J.E. Gray, 1838;
	Rodzaju: Setonyx O. Thomas, 1888; Gatunku: Kangarus brachyurus Quoy & Gaimard, 1830; Macropus brachiurus Lesson, 1836; Halmaturus (Thylogale) brevicaudatus J.E. Gray, 1838;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; narażony na wyginięcie
	Zasięg występowania
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Kuoka krótkoogonowa^[8] (Setonix brachyurus) – gatunek ssaka z podrodziny kangurów (Macropodinae) w obrębie rodziny kangurowatych (Macropodidae).

Taksonomia

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisali w 1830 roku francuscy przyrodnicy – Jean René Constant Quoy i Joseph Paul Gaimard – nadając mu nazwę Kangarus brachyurus^[1]. Miejsce typowe to Zatoka Króla Jerzego w australijskim stanie Australia Zachodnia^[1]^[9]^[10]^[11]. Holotyp to zamontowana skóra i czaszka dorosłej samicy (sygnatura MNHN 1990-399) z kolekcji Muzeum Historii Naturalnej w Paryżu; okaz typowy zebrany przez autorów opisu w październiku 1826 roku^[12]. Jedyny przedstawiciel rodzaju kuoka^[8] (Setonix), który zdefiniował w 1842 roku francuski zoolog René Lesson^[3].

Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World uznają ten gatunek za monotypowy^[11].

Etymologia

Setonix: łac. saeta lub seta „szczecina”; gr. ονυξ onux, ονυχος onukhos „pazur, paznokieć”^[13].
brachyurus: gr. βραχυς brakhus „krótki”; -ουρος -ouros „-ogonowy”, od ουρα oura „ogon”^[14].

Zasięg występowania

Kuoka krótkoogonowa występuje nieregularnie w południowo-zachodniej Australii Zachodniej od wschodniej części Perth do Stirling Range i Green Range na wschód od Albany; także wyspy Rottnest i Bald^[11].

Morfologia

Długość ciała (bez ogona) samic 39–50 cm, samców 43–54 cm, długość ogona samic 23,5–28,5 cm, samców 25–31 cm; masa ciała samic 1,6–3,5 kg, samców 2,7–4,2 kg^[15]^[16].

Ekologia

Kuoka krótkoogonowa zamieszkuje lasy tropikalne. Prowadzi nocny, ziemny tryb życia, dzień spędzając w gęstych zaroślach. Żyje w niedużych grupach rodzinnych. Jest roślinożercą, jej futro jest gęste, długie, szarobrązowe na głowie, rude na karku. Podczas kopulacji zostaje zapłodnionych wiele komórek jajowych, jednak tylko z jednej rozwija się zarodek. Ciąża trwa około miesiąca, po porodzie młode pozostaje w torbie matki przez około pół roku. Jeżeli nie przeżyje, z jednej z pozostałych zapłodnionych komórek rozwija się kolejny embrion. Kuoki krótkoogonowe żyją około 5 lat. Głównym zagrożeniem dla nich, prócz człowieka, są lisy (Vulpes vulpes).

Status zagrożenia

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów został zaliczony do kategorii VU (ang. vulnerable ‘narażony’)^[7].

Uwagi

↑ Niepoprawna późniejsza pisownia Setonix Lesson, 1842.
↑ Kombinacja nazw; niepoprawna późniejsza pisownia Kangarus brachyurus Quoy & Gaimard, 1830.

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d J.R.C. Quoy & J.P. Gaimard: Genre Kanguroo. — Kangurus, Geoffroy. W: J.-S.-C. Dumont d’Urville: Voyage de la corvette l’Astrolabe: exécuté par ordre du roi, pendant les années 1826-1827-1828-1829. T. 1: Zoologie. Paris: J. Tastu, 1830, s. 114. (fr.).
↑ S.M. Jackson & C.P. Groves: Taxonomy of Australian Mammals. Clayton South: CSIRO Publishing, 2015, s. 169. ISBN 978-1-486-30012-9. (ang.).
↑ ^a ^b R.-P. Lesson: Nouveau Tableau du Règne Animal: Mammifères. Paris: Arthus Bertrand, 1842, s. 194. (fr.).
↑ O. Thomas: Catalogue of the Marsupialia and Monotremata in the collection of the British Museum (Natural History). London: The Trustees, 1888, s. 10. (ang.).
↑ R.-P. Lesson: Histoire naturelle générale et particulière des mammifères et des oiseaux découverts depuis le mort de Buffon. Mammifères. W: Complement des oeuvres de Buffon, ou histoire naturelle des animaux rares découverts par les naturalistes et les voyageurs depuis la mort de Buffon. T. 5: Suite des mammifères. Paris: Roret, 1836, s. 378. (fr.).
↑ J.E. Gray. Notes on the above, with descriptions of two new Species. „Annals of natural history”. 1, s. 108, 1838. (ang.).
↑ ^a ^b Setonix brachyurus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ ^a ^b Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 17. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Setonix brachyurus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-06-20].
↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Setonix brachyurus (Quoy & Gaimard, 1830). [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-08-13]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 102. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
↑ D. Julien-Laferrière. Catalogue des types de marsupiaux (Marsupialia) du Muséum National d’Histoire Naturelle, Paris. „Mammalia”. 58 (1), s. 29, 1994. DOI: 10.1515/mamm.1994.58.1.1. (fr.).
↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 630, 1904. (ang.).
↑ brachyurus, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2023-08-13] (ang.).
↑ M. Eldridge & G. Coulson: Family Macropodidae (Kangaroos and Wallabies). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier: Handbook of the Mammals of the World. Cz. 5: Monotremes and Marsupials. Barcelona: Lynx Edicions, 2015, s. 721. ISBN 978-84-96553-99-6. (ang.).
↑ Class Mammalia. W: Lynx Nature Books (A. Monadjem (przedmowa) & C.J. Burgin (wstęp)): All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 67. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

[4] Niepoprawna późniejsza pisownia Setonix Lesson, 1842.

[6] Kombinacja nazw; niepoprawna późniejsza pisownia Kangarus brachyurus Quoy & Gaimard, 1830.

[Quoy&Gaimard-1] J.R.C. Quoy & J.P. Gaimard: Genre Kanguroo. — Kangurus, Geoffroy. W: J.-S.-C. Dumont d’Urville: Voyage de la corvette l’Astrolabe: exécuté par ordre du roi, pendant les années 1826-1827-1828-1829. T. 1: Zoologie. Paris: J. Tastu, 1830, s. 114. (fr.).

[jac&gro-2] S.M. Jackson & C.P. Groves: Taxonomy of Australian Mammals. Clayton South: CSIRO Publishing, 2015, s. 169. ISBN 978-1-486-30012-9. (ang.).

[Lesson-3] R.-P. Lesson: Nouveau Tableau du Règne Animal: Mammifères. Paris: Arthus Bertrand, 1842, s. 194. (fr.).

[tho-5] O. Thomas: Catalogue of the Marsupialia and Monotremata in the collection of the British Museum (Natural History). London: The Trustees, 1888, s. 10. (ang.).

[les-7] R.-P. Lesson: Histoire naturelle générale et particulière des mammifères et des oiseaux découverts depuis le mort de Buffon. Mammifères. W: Complement des oeuvres de Buffon, ou histoire naturelle des animaux rares découverts par les naturalistes et les voyageurs depuis la mort de Buffon. T. 5: Suite des mammifères. Paris: Roret, 1836, s. 378. (fr.).

[Gray-8] J.E. Gray. Notes on the above, with descriptions of two new Species. „Annals of natural history”. 1, s. 108, 1838. (ang.).

[iucn-9] Setonix brachyurus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[Cichocki&inni-10] Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 17. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Wilson&Reeder-11] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Setonix brachyurus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-06-20].

[mdd-12] N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Setonix brachyurus (Quoy & Gaimard, 1830). [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-08-13]. (ang.).

[Burgin&inni-13] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 102. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[laf-14] D. Julien-Laferrière. Catalogue des types de marsupiaux (Marsupialia) du Muséum National d’Histoire Naturelle, Paris. „Mammalia”. 58 (1), s. 29, 1994. DOI: 10.1515/mamm.1994.58.1.1. (fr.).

[Palmer-15] T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 630, 1904. (ang.).

[Jobling-16] brachyurus, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2023-08-13] (ang.).

[Eldridge&Coulson-17] M. Eldridge & G. Coulson: Family Macropodidae (Kangaroos and Wallabies). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier: Handbook of the Mammals of the World. Cz. 5: Monotremes and Marsupials. Barcelona: Lynx Edicions, 2015, s. 721. ISBN 978-84-96553-99-6. (ang.).

[amw-18] Class Mammalia. W: Lynx Nature Books (A. Monadjem (przedmowa) & C.J. Burgin (wstęp)): All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 67. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

[8]

[1]

[2]

[3]

[a]

[4]

[b]

[5]

[6]

[7]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]