Dynamika liczebności populacji

Dynamika liczebności populacji – zmiany liczby osobników należących do populacji w czasie.

Zależności liczebności (N) od czasu (t) są przedstawiane graficznie na wykresach nazywanych krzywymi wzrostu. Ich kształt zależy m.in. od rozrodczości, śmiertelności, migracji (głównie w przypadku zwierząt), rodzaju oddziaływań międzygatunkowych (interakcji, zob. np. drapieżnictwo i równanie Lotki-Volterry) lub intensywności eksploatacji przez człowieka.

Krzywe wzrostu pojedynczych populacji mogą przybierać kształt:

litery J – wzrost wykładniczy,
litery S – krzywa logistyczna (wzrost do stanu równowagi ze środowiskiem, np. ograniczony przez zasoby pokarmowe),
funkcji oscylacyjnej – np. wahania spowodowane interakcją drapieżnik-ofiara) lub fluktuacyjnej – np. okresowe masowe wylęgi lemingów lub komarów, spowodowane splotem wielu okoliczności (zob. Oscylacje i fluktuacje liczebności populacji)^[a].

Liczebność populacji określa się m.in. metodą wielokrotnych złowień.

Krzywa wykładnicza

Krzywa wzrostu S-kształtna

Krzywa wzrostu oscylacyjna

Krzywa wzrostu fluktuacyjna

Typy krzywych wzrostu; Y = N – liczebność populacji; X = t – czas, A – pojemność środowiska,

Uwagi

↑ Zamieszczone w multimedialnej encyklopedii pwn.pl hasło „Dynamika populacji” zawiera, poza animacjami ze słownym komentarzem, program "Spróbuj sam", umożliwiający samodzielne zbadanie wpływu parametrów modelu matematycznego na kształt krzywej wzrostu; zob. np. „Dynamika populacji” w: dziale Ńatura, CD 13 „Nauki przyrodnicze”, pwn.pl Wrocław 2001.

Charles J. Krebs (tłum. Anna Kozakiewicz, Michał Kozakiewicz, Jakub Szacki): Ekologia. Eksperymentalna analiza rozmieszczenia i liczebności. Wyd. 4. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2011. ISBN 978-83-01-16552-9.
Józef Banaszak, Henryk Wiśniewski: Podstawy ekologii. Adam Marszałek, 2004. ISBN 83-7322-888-8.
Przemysław Trojan: Ekologia ogólna. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1985. ISBN 83-01-02275-2.