Ekologia populacyjna
Ekologia populacyjna, populacjologia, demekologia[1] – część ekologii gatunku, która dotyczy zmian liczebności populacji jednogatunkowych, zachodzących pod wpływem czynników ekologicznych (biotycznych i abiotycznych)[2].
Pojęcie „ekologii gatunku” jako części ekologii wprowadzono wycofując wcześniej stosowany podział tej nauki na[2][3][4]:
- autekologię – naukę o funkcjonowaniu pojedynczych organizmów w ich środowisku (zbliżoną do fizjologii gatunku,
- synekologię – ekologię grup osobników (np. populacji, formacji i zespołów roślinnych, ekosystemów).
Współcześnie w zakres ekologii gatunku wchodzi:
- ekologia populacyjna (zagadnienia dynamiki populacji lokalnych, problemy zasięgu i rozmieszczenia[5])[2][3],
- ekologia ewolucyjna (historia życia gatunków, ich ewolucyjne adaptacje, dostosowania)[6][7][8].
Dynamika populacji lokalnej, występującej w określonym środowisku (zajmującej określoną niszę ekologiczną) zależy od[2]:
- zgodności abiotycznych cech siedliska z fizjologicznymi potrzebami organizmów (zob. zasada Alleego, zasada tolerancji ekologicznej Shelforda),
- rodzaju i siły zależności od innych populacji tworzących strukturę ekosystemu: „pionowych” (troficznych, zob. piramida ekologiczna) i „poziomych” (np. konkurencja, drapieżnictwo, pasożytnictwo, komensalizm, symbioza).
Podstawowe typy krzywych wzrostu populacji lokalnych ; Y = N – liczebność populacji; X = t – czas, A – pojemność środowiska
Uwagi
edytuj- ↑ W naturalnych ekosystemach wzrost liczebności populacji ponad wartość określoną przez pojemność środowiska (A) jest hamowany przez czynniki ekologiczne zależne od zagęszczenia. W ekosystemach sztucznych, np. agrocenozach, czynnikami ograniczającymi ten wzrost mogą być np. okresowo występujące zmiany warunków fizykochemicznych (np. meteorologicznych), niekorzystne dla organizmów (przekroczenia granic tolerancji). Tymi problemami zajmowali się m.in. H. Andrewartha i Ch. Birch, badający w Australii Południowej ekologię owadów niszczących uprawy pszenicy oraz ziarno magazynowane w silosach. W tych sytuacjach bariera wynikająca z niedoborów pożywienia nie występuje.
Przypisy
edytuj- ↑ ekologia populacyjna, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2014-04-21].
- ↑ a b c d 14. Ekologia gatunku. W: January Weiner: Życie i ewolucja biosfery. Podręcznik ekologii ogólnej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2003, s. 459–516. ISBN 83-01-14047-X.
- ↑ a b Magdalena Terlecka: Ekologia gatunków i ewolucja interakcji międzygatunkowych. [w:] Portal Focus.pl [on-line]. 2010-06-24. [dostęp 2018-02-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-01-17)]. (pol.).
- ↑ History and Background Information > History of Ecology, Types of Ecology. [w:] UC – Clermont College Biology Home Page [on-line]. [dostęp 2015-12-13]. (ang.).
- ↑ Species Ecology. [w:] Ornisne (project National Science Foundation) [on-line]. [dostęp 2013-07-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-06-19)]. (ang.).
- ↑ dr hab. Joanna Rutkowska: Ekologia ewolucyjna. [w:] Strona internetowa UJ, kurs WBNZ 079 (program) [on-line]. www.eko.uj.edu.pl. [dostęp 2013-07-04]. (pol.).
- ↑ Adam Łomnicki: Ekologia ewolucyjna. [w:] Inf. bibl. na stronie wydawcy [on-line]. Wydawnictwo Naukowe PWN, 2012. [dostęp 2013-07-04]. (pol.).
- ↑ Ekologia ewolucyjna. Wykład 1. Wprowadzenie. [w:] Prezentacja ppt [on-line]. witold.net.pl. [dostęp 2015-12-13]. (pol.).
Kontrola autorytatywna (branch of ecology):