Krzyż Ratowania Ginących
Krzyż Ratowania Ginących[1] (lit. Žūvančiųjų gelbėjimo kryžius) – jedno z litewskich odznaczeń państwowych ustanowione w 1930 i przyznawane osobom ratującym życie innych.
 Awers krzyża nadanego po raz pierwszy | |
 Awers krzyża z trójliściem drugiego nadania | |
 Rewers | |
 Baretka krzyża nadanego po raz pierwszy | |
 Baretka krzyża nadanego dwukrotnie | |
| Ustanowiono | |
|---|---|
| Wielkość |
36 × 36 mm |
| Kruszec | |
| Wydano |
46 szt. do 1940 r. |
| Powyżej | |
| Poniżej | |
Historia
edytujKrzyż Ratowania Ginących został ustanowiony w 1930 i był przyznawany do 1940. Przeznaczony był do nagradzania policjantów, strażaków i innych Litwinów ratujących życie innych obywateli tego kraju poza jego granicami. Odznaczono nim 46 obywateli litewskich[1]. Odznaczenie zostało zlikwidowane po zajęciu Litwy przez ZSRR. Po odzyskaniu niepodległości przez Litwę w 1991 odznaczenie zostało odnowione w niemal identycznej formie i jest nadawane przez prezydenta kraju. W latach międzywojennych odznaczenie było produkowane przez paryską firmę medalierską Arthus Bertrand[2]. Obecnie jest wytwarzane w Wilnie przez firmę „Gurtana”.
Zasady nadawania
edytujKrzyż Ratowania Ginących może być nadawany zarówno obywatelom litewskim i obcokrajowcom za ratowanie życia innych z narażeniem własnego na terytorium Litwy lub ratowanie życia obywateli litewskich poza granicami Litwy. Krzyż Ratowania Ginących może być przyznawany wielokrotnie, a nowe nadanie oznacza się trójlistną gwiazdką umieszczaną na wstążce krzyża i na baretce. Do 1940 odznaczenie to otrzymały jedynie 44 osoby, a współcześnie 345 osób[3]. Odznaczenie to przyznawane jest także za czyny bohaterstwa przy ratowaniu życia ludzkiego podczas II wojny światowej, m.in. za ratowanie Żydów.
Wygląd
edytujOdznaką Krzyża Ratowania Ginących jest emaliowany na czerwono mosiężny[2] krzyż grecki na którym znajduje się stylizowane wyobrażenie białego gołębia w locie, trzymającego w dziobie gałązkę laurową. Poniżej znajdują się litery SOS. Rewers krzyża jest identyczny, jednakże zamiast gołębia i liter SOS znajduje się tam okrągły medalion z wyobrażeniem litewskiej Pogoni na tle z czerwonej emalii. Dookoła napis ŽŪVANČIŲJŲ GELBĖTOJUI (ratowanie ginących) na tle z czarnej emalii. Krzyż zawieszany jest na klamrze umocowanej na wstążce z ciemnoczerwonej mory z dwoma białymi paskami, wąskim i szerokim, wzdłuż obu brzegów wstążki. Szerokość wstążki 32 mm. Przedwojenna wersja krzyża posiadała na rewersie nieco inaczej stylizowaną litewską Pogoń i napis ŽŪSTANČIŲ GELBĖTOJUI (ratowanie ginących)[4]. Kolejne nadania Krzyża są oznaczane poprzez nałożenie na wstążkę (i baretkę) złoconego trójliscia.
Odznaczeni
edytujZobacz też
edytuj- Medal za Uratowanie Ginących – polskie odznaczenie cywilne okresu Królestwa Kongresowego
- Medal za Ratowanie Ginących – polskie odznaczenie cywilne okresu IIRP
- Medal za Ofiarność i Odwagę – polskie odznaczenie cywilne okresu PRL i IIIRP
- Medal „Za ratowanie tonących” – sowieckie i rosyjskie odznaczenie cywilne
- Medal za Uratowanie Życia – amerykańskie odznaczenie wojskowe
Przypisy
edytuj- ↑ a b Vilius Kavaliauskas: Symbole wolności bałtyckiej 1918–1940. Warszawa: Muzeum Łazienki Królewskie, 2020, s. 101. ISBN 978-83-64178-88-7.
- ↑ a b Algimantas Astikas: Lietuvos ordinai, medaliai ir ženkleliai 1918–1940, Wilno 1993, str. 68
- ↑ Life Saving Cross
- ↑ Algimantas Astikas: Lietuvos ordinai, medaliai ir ženkleliai 1918–1940, Wilno 1993, str. 68-69
Bibliografia
edytuj- Algimantas Astikas: Lietuvos ordinai, medaliai ir ženkleliai 1918-1940, Wilno 1993, ISBN 5-417-00373-5
- Odznaczenia litewskie. prezidente.lt. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-03-03)]. (dostęp 7.XII.2010)
Linki zewnętrzne
edytuj- Odznaczenia litewskie. prezidente.lt. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-03-03)].
- Arthus-Bertrand. arthus-bertrand.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-06-16)].