Kryštálová jaskyňa

Kryštálová jaskyňa (pol. Jaskinia Kryształowa) – jaskinia w tzw. Krywańskiej Małej Fatrze w Karpatach Zachodnich na Słowacji.

Kryštálová jaskyňa

Państwo	Słowacja
Położenie	Mała Fatra
Długość	50 m
Wysokość otworów	973 m n.p.m.
Położenie na mapie Słowacji Kryštálová jaskyňa
49°15′03″N 19°06′16″E

Położenie

Jaskinia leży w masywie Małego Rozsutca. Jej otwór wejściowy znajduje się w północnych zboczach góry, nad osadą Podhorskovia, na wysokości 973 m n.p.m.

Charakterystyka

Jaskinia powstała w szarych wapieniach górnego triasu, tzw. reiflingskich, zaliczanych do płaszczowiny choczańskiej. Jest jaskinią niewielką: aktualna długość korytarzy wynosi niespełna 50 m. Pomiary wykonane w maju 2013 r. wykazały w niej temperaturę 5,4 °C i wilgotność 79%.

W jaskini nie występuje klasyczna szata naciekowa, typowa dla ogromnej większości jaskiń krasowych. Zarówno jej dno, jak i ściany pokryte są gęsto kryształami kalcytu w pięciu różnych typach i o różnej wielkości, od 2 do 7 cm, barwy od żółtej i żółtobrązowej po szarą, co powoduje, że jaskinia przypomina wielką geodę. Do dziś nie wyjaśniono ostatecznie i jednoznacznie genezy jaskini. Prowadzone w roku 2013 badania radioizotopowe zdają się potwierdzać pochodzenie hydrotermalne.

Historia

Jaskinia znana była zapewne od dawna niektórym mieszkańcom Terchovej, chociaż pierwsza pewna wzmianka o niej pochodzi z okresu II wojny światowej. Jej początkowa długość (wg pomiarów z roku 1962) wynosiła 26 m. Już w 1970 r. wejście do jaskini zostało zamknięte przez miejscowych speleologów, jednak w 2002 r. nieznani wandale sforsowali właz i częściowo zniszczyli wystrój jaskini w jej wstępnej części. W 2006 r. po odkopaniu zawału odnaleziono dalsze salki i długość jaskini wzrosła do 34,8 m. Poszczególne fragmenty jaskini noszą nazwy: Dionýzov sud, Aničkina studnička, Ondrejova sienka, Klenotnica, Kaplnka Panny Márie, Jánošíkov skok, Líščia komora.

Eksploracja jaskini prowadzona jest aktualnie przez członków Slovenskej speleologickej spoločnosti pod kierunkiem Adama Vallo z Terchovej.

Ochrona

Jaskinia leży w granicach rezerwatu przyrody Rozsutec, na terenie parku narodowego Mała Fatra. 1 grudnia 1979 r. została dodatkowo objęta ochroną przez Ministerstwo Kultury ówczesnej Słowackiej Republiki Socjalistycznej jako chroniony twór przyrody (słow. chránený prírodný výtvor Kryštálová jaskyňa).

Turystyka

Ze względu na swą unikatowość jaskinia nie jest udostępniona do zwiedzania, a jej wejście jest zamknięte. Nie prowadzi do niej żaden szlak turystyczny.

Bibliografia

• Gargulák Jozef, Križo Vladimír i in.: Malá Fatra. Turistický sprievodca ČSSR č. 1, wyd. Šport, slovenské telovýchovné vydavateľstvo, Bratislava 1984.
• Renčko Andrej, Čipáková Andrea, Toropila Michal: Slovenské Mexico alebo Kryštálová jaskyňa, w: „Spravodaj Slovenskej speleologickej spoločnosti” nr 4/2013, s. 18–26 [1].
• Štefko Ondrej, Fondrková Mirka: Kryštálová jaskyňa v Malom Rozsutci, w: „Spravodaj Slovenskej speleologickej spoločnosti” nr 3/2006, s. 24–26 [2].