Krośniewice

Krośniewice
	miasto w gminie miejsko-wiejskiej
	; Urząd Miejski w Krośniewicach
	Herb
Państwo	Polska
Województwo	łódzkie
Powiat	kutnowski
Gmina	Krośniewice
Prawa miejskie	1442-1870 i od 1926
Burmistrz	Katarzyna Erdman
Powierzchnia	4,18 km²
Populacja (2022); • liczba ludności; • gęstość	; 4121; 986 os./km²
Strefa numeracyjna	24
Kod pocztowy	99-340
Tablice rejestracyjne	EKU
	Położenie na mapie gminy Krośniewice Krośniewice
	Położenie na mapie Polski Krośniewice
	Położenie na mapie województwa łódzkiego Krośniewice
	Położenie na mapie powiatu kutnowskiego Krośniewice
	52°15′13″N 19°10′12″E/52,253611 19,170000
TERC (TERYT)	1002044
SIMC	0969095
	Urząd miejskiul. Poznańska 5; 99-340 Krośniewice
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku
	Strona internetowa

Krośniewice – miasto w Polsce położone w województwie łódzkim, w powiecie kutnowskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Krośniewice. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa płockiego.

Miasto Krośniewice leży w północno-zachodniej części województwa łódzkiego, 15 km na zachód od stolicy powiatu – Kutna. Stanowi punkt końcowy drogi wojewódzkiej nr 581 z Gostynina.

Krośniewice leżą w historycznej ziemi łęczyckiej^[2]. Prywatne miasto szlacheckie lokowane w 1452 roku położone było w XVI wieku w województwie łęczyckim^[3].

Dawniej Krośniewice były znane z długich zatorów^[4]^[5] spowodowanych skrzyżowaniem ówczesnych dwóch głównych dróg krajowych – nr 1 (część trasy E75) i nr 2 (część trasy E30). Sytuacja uległa częściowej zmianie po oddaniu do użytku autostrady A2 z Konina do Strykowa pod Łodzią. Ostatecznie problem rozwiązano 16 grudnia 2009 roku, oddając do użytku obwodnicę miasta^[6] i wyprowadzając drogi nr 91 oraz nr 92 poza Krośniewice. Przebieg nowej trasy spotkał się z krytyką mieszkańców^[4] oraz władz miejskich^[7].

Historia

Pałac w Krośniewicach

Nieczynna stacja kolei wąskotorowej

Pierwsza wzmiankach o Krośniewicach jako wsi pochodzi z 1355 roku, o miejscowej parafii zaś z 1388. Dokładna data nadania praw miejskich nie jest znana, nastąpiło to przed 1420. Od momentu powstania do 1945 miejscowość w rękach prywatnych – należała do rodów: Awdańców, Szczawińskich, Włostowskich, Gomolińskich, Opackich i Rembielińskich. Miasto znajdowało się w kluczu dóbr ziemskich z siedzibą w sąsiednim Błoniu, obecnie częściowo dzielnicy miasta, znane głównie jako ośrodek lokalnego rzemiosła.

W 1564 po raz pierwszy wymieniani są tu Żydzi, a przed 1576 znaczną część miejskiej zabudowy strawił pożar. 27 marca 1775 kolejny właściciel Karol Saryusz Gomoliński otrzymuje od króla Stanisława Augusta Poniatowskiego przywilej dla Krośniewic zezwalający na targi tygodniowe w poniedziałek. W 1793 miasto zajęte przez Prusy, później w Królestwie Kongresowym.

W 1870 roku Krośniewice straciły prawa miejskie i zostały siedzibą gminy, które odzyskały w 1926 r.

W 1906 roku na terenie Krośniewic i okolic zawiązała się parafia mariawicka, ściśle związana z duszpasterską działalnością o. Jana Marii Michała Kowalskiego (w latach 1905–1906 proboszcza w Starej Sobótce) i o. Czesława Marii Polikarpa Kahla, który był wikariuszem w Krośniewicach. Mariawici związani byli z prężnym ośrodkiem w Nowej Sobótce, w późniejszych latach w nieodległym Kajewie wybudowali własny kościół i ochronkę dla dzieci.

W 1915 wybudowano w Krośniewicach kolejkę wąskotorową rozbudowaną w okresie późniejszym – do dziś istnieje tu stacja i siedziba Krośniewickich Kolei Dojazdowych. Obecnie w mieście działa także przedszkole, szkoła podstawowa, gimnazjum i liceum.

W czasie kampanii wrześniowej stacjonował tu III/3 dywizjon myśliwski

16 września 1939 Krośniewice zajęły wojska niemieckie. W tym samym roku miasto włączono do Rzeszy Niemieckiej. 10 maja 1940 administracja niemiecka utworzyła w Krośniewicach getto o powierzchni zaledwie 1 ha, na terenie którego stłoczono ponad 1100 Żydów z miasta i okolic. 15 października 1942 getto zostało zlikwidowane, a wszystkich jego mieszkańców wywieziono do obozu zagłady w Chełmnie nad Nerem i wymordowano. W 1943 administracja niemiecka zgermanizowała nazwę miasta do formy Kroßwitz.

W czasach Polski Ludowej, od początku lat 60.^[8] do połowy lat 80. w mieście krzyżowały się dwie główne drogi międzynarodowe: E8 relacji Świecko – Poznań – Warszawa – Terespol i E16 relacji Trójmiasto – Toruń – Łódź – Cieszyn^[9].

Zabytki

muzeum im. Jerzego Dunina-Borkowskiego w dawnym klasycystycznym zajeździe, pierwszym murowanym budynku miasta, państwowe muzeum od 1978;
zespół pałacowo-parkowy Rembielińskich, 2 poł. XIX wieku;
pomnik Księcia Józefa Poniatowskiego z 1814 roku;
kościół parafialny w stylu neogotyckim, pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny (1866–1872)^[10];
synagoga w Krośniewicach, 1 poł. XIX wieku;
budynek rządcówki (2 poł. XIX w.) – miejsce urodzin gen. broni Władysława Andersa^[11]

Demografia

Dane z 31.12.2019 roku^[12]

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
populacja	4322	100	2285	52,9	2037	47,1
gęstość zaludnienia (mieszk./km²)	1046,7

Populacja

Piramida wieku mieszkańców Krośniewic w 2014 roku^[13].

Wspólnoty wyznaniowe

Kościół Chrześcijański „Jezus Żyje”:
- zbór w Krośniewicach^[14]
Kościół rzymskokatolicki:
- Parafia Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Krośniewicach^[15]

Ludzie związani z Krośniewicami

Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie związani z Krośniewicami.

Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie urodzeni w Krośniewicach.

Zobacz też

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2022 roku [online], Główny Urząd Statystyczny, 7 grudnia 2022 [dostęp 2022-12-08] .
↑ Jan Józefecki, Piotr Stasiak: Krośniewice. Dzieje Miasta i okolicy (1397-1945) – fragmenty. krosniewice.pl. [dostęp 2020-08-15]. (pol.).
↑ Zenon Guldon, Jacek Wijaczka, Skupiska i gminy żydowskie w Polsce do końca XVI wieku, w: Czasy Nowożytne, 21, 2008, s. 181.
↑ ^a ^b Michał Frąk: W tym miasteczku nie chcą obwodnicy. „Dla nas to będzie koniec”. [w:] Gazeta Wyborcza [on-line]. 2015-03-25. [dostęp 2019-04-13]. (pol.).
↑ Dariusz Koźlenko: Życie w cieniu autostrady. [w:] Polityka [on-line]. 2013-04-02. [dostęp 2019-04-13]. (pol.).
↑ Dorota Grąbczewska: Krośniewice: Obwodnicą wreszcie można jechać. Gazeta Krakowska, 2009-12-16. [dostęp 2017-06-26]. (pol.).
↑ Dorota Grąbczewska: Kto wymyślił taką obwodnicę Krośniewic. [w:] Dziennik Łódzki [on-line]. 2009-09-01. [dostęp 2019-04-13]. (pol.).
↑ Mapa samochodowa Polski 1:1 000 000, Warszawa: Państwowe Przedsiębiorstwo Wydawnictw Kartograficznych, 1962 .
↑ Samochodowy atlas Polski 1:500 000. Wyd. V. Warszawa: Państwowe Przedsiębiorstwo Wydawnictw Kartograficznych, 1979, s. 74. ISBN 83-7000-017-7.
↑ Krośniewice. [w:] Strona Diecezji Łowickiej [on-line]. [dostęp 2017-07-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-04)].
↑ Krośniewice – Andersówka. tpzk.eu. [dostęp 2023-07-27].
↑ Krośniewice w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2019-12-20] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
↑ Krośniewice w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-09] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
↑ Kościół Chrześcijański „Jezus Żyje”. kchjz.pl. [dostęp 2022-08-23].
↑ Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Krośniewicach. diecezja.lowicz.pl. [dostęp 2022-08-23].

Linki zewnętrzne

Muzeum im. Jerzego Dunin Borkowskiego
Krośniewice, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IV: Kęs – Kutno, Warszawa 1883, s. 705 .
Google, Widok ulicy. [online], Mapy Google, wrzesień 2012 [dostęp 2020-05-24] . – widok na skrzyżowanie dawnych dróg nr 1 i 2 w Krośniewicach.

[gus2022-1] Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2022 roku [online], Główny Urząd Statystyczny, 7 grudnia 2022 [dostęp 2022-12-08] .

[2] Jan Józefecki, Piotr Stasiak: Krośniewice. Dzieje Miasta i okolicy (1397-1945) – fragmenty. krosniewice.pl. [dostęp 2020-08-15]. (pol.).

[3] Zenon Guldon, Jacek Wijaczka, Skupiska i gminy żydowskie w Polsce do końca XVI wieku, w: Czasy Nowożytne, 21, 2008, s. 181.

[wyborcza-4] Michał Frąk: W tym miasteczku nie chcą obwodnicy. „Dla nas to będzie koniec”. [w:] Gazeta Wyborcza [on-line]. 2015-03-25. [dostęp 2019-04-13]. (pol.).

[polityka-5] Dariusz Koźlenko: Życie w cieniu autostrady. [w:] Polityka [on-line]. 2013-04-02. [dostęp 2019-04-13]. (pol.).

[6] Dorota Grąbczewska: Krośniewice: Obwodnicą wreszcie można jechać. Gazeta Krakowska, 2009-12-16. [dostęp 2017-06-26]. (pol.).

[dzienniklodzki-7] Dorota Grąbczewska: Kto wymyślił taką obwodnicę Krośniewic. [w:] Dziennik Łódzki [on-line]. 2009-09-01. [dostęp 2019-04-13]. (pol.).

[ppwk62-8] Mapa samochodowa Polski 1:1 000 000, Warszawa: Państwowe Przedsiębiorstwo Wydawnictw Kartograficznych, 1962 .

[ppwk79-9] Samochodowy atlas Polski 1:500 000. Wyd. V. Warszawa: Państwowe Przedsiębiorstwo Wydawnictw Kartograficznych, 1979, s. 74. ISBN 83-7000-017-7.

[10] Krośniewice. [w:] Strona Diecezji Łowickiej [on-line]. [dostęp 2017-07-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-04)].

[11] Krośniewice – Andersówka. tpzk.eu. [dostęp 2023-07-27].

[12] Krośniewice w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2019-12-20] , liczba ludności na podstawie danych GUS.

[populacja2016-13] Krośniewice w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-09] , liczba ludności na podstawie danych GUS.

[14] Kościół Chrześcijański „Jezus Żyje”. kchjz.pl. [dostęp 2022-08-23].

[15] Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Krośniewicach. diecezja.lowicz.pl. [dostęp 2022-08-23].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]