Krasin (1916)
Krasin (Красин), poprzednio Swiatogor (Святогор), od 1976 Leonid Krasin – rosyjski oraz radziecki lodołamacz, zbudowany w 1916 roku w Anglii. Obecnie statek muzeum w Petersburgu.
| |
| Bandera | |
|---|---|
| Dane podstawowe | |
| Typ | |
| Historia | |
| Stocznia | |
| Data budowy |
1916 |
| Data wodowania |
3 sierpnia 1916 |
| Data oddania do eksploatacji |
1 października 1916 |
| Dane techniczne | |
| Wyporność |
10 620 t |
| Nośność (DWT) |
4902 |
| Liczebność załogi |
133 |
| Długość całkowita (L) |
98,5 m |
| Szerokość (B) |
21,6 m |
| Zanurzenie (D) |
9,1 m |
| Napęd mechaniczny | |
| Silnik |
3 maszyny parowe j |
| Moc silnika |
10 050 KM |
| Prędkość maks. |
15 w. |
Budowa
edytuj
Po wybuchu I wojny światowej Marynarka Wojenna Imperium Rosyjskiego dostrzegła potrzebę budowy nowego silnego lodołamacza, w związku z potrzebami wykorzystywania portów na północy Rosji nad Morzem Białym, wykorzystując doświadczenia z eksploatacji lodołamacza „Jermak”[1]. Na początku 1916 roku podpisano kontrakt na jego budowę z angielską firmą Sir Armstrong Whitworth & Co z Newcastle[1]. Budowa szła szybko i już 3 sierpnia 1916 roku został wodowany, a następnie przeholowany do Middlesbrough w celu wyposażenia i zamontowania siłowni[1]. 1 października 1916 roku został przyjęty na stan rosyjskiej marynarki wojennej pod nazwą „Swiatogor” (Святогор), na cześć mitycznego bohatera[1]. Pierwszy raz wyszedł w morze z rosyjską załogą 3 stycznia 1917 roku, a 3 marca rozpoczęto próby morskie[1]. Po poprawkach stoczniowych, 31 marca 1917 roku „Swiatogor” podniósł po raz pierwszy banderę rosyjską i został zaliczony do Flotylli Północnego Oceanu Lodowatego[1]. W lipcu wyruszył w podróż do Rosji, docierając do portu macierzystego w Archangielsku w połowie miesiąca[1].
Początkowo lodołamacz miał wyporność pełną 10 620 ton i nośność 4902 ton[1]. Długość całkowita wynosiła 98,5 m, szerokość 21,6 m, a zanurzenie 9,1 m[1]. Napęd stanowiły trzy maszyny parowe potrójnego rozprężania o mocy po 3350 KM i średnicach cylindrów: 800, 1200 i 2200 mm[1]. Parę dostarczało 10 cylindrycznych płomienicowych kotłów opalanych węglem[1]. Prędkość wynosiła 15 węzłów[1]. Załogę początkowo stanowiło 133 osoby[1]. Pierwotnie lodołamacz przenosił uzbrojenie w postaci dwóch dział kalibru 120 mm i dwóch kalibru 76 mm[1].
Po wybuchu rewolucji bolszewickiej w Rosji doszło do wojny domowej i interwencji państw zachodnich po stronie białej armii. 1 sierpnia 1918 roku „Swiatogor” został samozatopiony na torze wodnym do Archangielska, aby uniemożliwić podejście brytyjskim okrętom[2]. Mimo to, Archangielsk został zajęty przez Brytyjczyków, a 5 sierpnia „Swiatogor” został podniesiony[1]. Dowódca lodołamacza por. Nikołaj Drejer został za to następnie przez białych skazany na śmierć i 26 maja 1919 roku rozstrzelany[2]. Jesienią 1919 roku lodołamacz został przekazany przez białych marynarce brytyjskiej, przez którą był wykorzystywany (jako „Sviatogor”)[1]. W 1920 roku władze radzieckie wynajęły „Swiatogora” od Brytyjczyków, aby z norweską załogą pod dowództwem Otto Sverdrupa uratował dryfujący od czterech miesięcy w lodach statek „Sołowiej Budimirowicz”[3]. Brytyjscy interwenci ewakuowali się z Archangielska we wrześniu 1920 roku, lecz lodołamacz pozostawał nadal w rękach brytyjskich[3].
W sierpniu 1921 roku lodołamacz został zwrócony nowym władzom radzieckim[3]. W 1927 roku zmieniono jego imię na „Krasin” na cześć zmarłego dyplomaty radzieckiego Leonida Krasina, który przyczynił się do odzyskania lodołamacza[3]. Stacjonował on wówczas na Bałtyku w Leningradzie (ob. Petersburg)[3].
16 czerwca 1928 roku „Krasin” wyruszył z Leningradu na wniosek rządu Włoch w celu wzięcia udziału w akcji na ratunek włoskiej ekspedycji polarnej generała Umberto Nobilego na północ od Spitsbergenu, ratując w lipcu część jej uczestników[3]. Lodołamacz transportował wówczas samolot JuG-1, użyty podczas akcji poszukiwawczej[3]. Między 26 lipca a 3 sierpnia uratował też w tym rejonie niemiecki statek „Monte Cervantes”, uszkodzony przez lód[4]. Po krótkim remoncie w Stavangerze kontynuował – tym razem bezskuteczne – poszukiwania pozostałych członków ekspedycji i Roalda Amundsena od 24 sierpnia do 23 września, po czym 5 października powrócił do Leningradu[4]. „Krasin” za tę akcję otrzymał odznaczenie Order Czerwonego Sztandaru Pracy[4]. Od 1929 roku „Krasin” przeprowadzał statki na Północnej Drodze Morskiej oraz zaopatrywał stację rybacką na Nowej Ziemi, bazując na dalekiej północy[4]. W 1933 roku brał udział w akcji ratunkowej ekspedycji na statku „Czeluskin”, którego załogę jednak uratowali lotnicy[4]. „Krasin” bazował następnie we Władywostoku, na wschodnim krańcu ZSRR[4]. W 1937 roku bezskutecznie poszukiwał zaginionego samolotu załogi Zygmunta Lewoniewskiego[4].
Po przystąpieniu ZSRR do II wojny światowej, zaszła potrzeba przebazowania „Krasina” z Oceanu Spokojnego na Morze Białe, w związku z rozpoczętym zaopatrywaniem ZSRR przez konwoje arktyczne. 4 listopada 1941 roku rozpoczął on przejście, jednakże w związku z niedostępnością północnej drogi w sezonie zimowym, odbyło się ono drogą na wschód, przez Kanał Panamski, przy czym lodołamacz odwiedził sojusznicze porty amerykańskie i brytyjskie: Seattle, Baltimore, Norfolk, Halifax i Glasgow[4]. Po drodze zainstalowano instalację demagnetyzacyjną i uzbrojenie przeciwlotnicze, a ostatecznie „Krasin” dotarł do Murmańska płynąc między 10 kwietnia a 5 maja 1942 roku z Islandii w składzie konwoju PQ-15[4]. Jego uzbrojenie zostało na miejscu zmodyfikowane i ostatecznie składało się z sześciu dział kalibru 76 mm, siedmiu działek automatycznych 20 mm Oerlikon, sześciu karabinów maszynowych 12,7 mm Browning i czterech km-ów kalibru 7,62 mm[5]. Służył następnie na Morzu Białym i w sezonie letnim na Północnej Drodze Morskiej. 6 października 1943 roku lodołamacz dotarł ponownie droga północną do Władywostoku na remont i tam pozostał do końca wojny[5]. Po wojnie „Krasin” służył nadal do 1950 roku na wschodnim krańcu radzieckiej Arktyki, a potem na zachodnim[5]
Przebudowa
edytuj
W latach 1950–53 „Krasin” został poddany remontowi połączonemu z całkowitą przebudową w stoczni Mathias-Thesen-Werft w Wismarze w NRD[5]. Ścięto dotychczasowe nadbudówki i kominy. Statek otrzymał nową kotłownię, z czterema kotłami wodnorurkowymi opalanymi mazutem, oraz nowoczesną dużą nadbudówkę z pojedynczym szerokim kominem zamiast dwóch wysokich kominów[5]. Na rufie urządzono lądowisko dla śmigłowca[5]. Nowa nadbudówka znacznie polepszyła warunki bytowe załogi, która otrzymała dwuosobowe kabiny w miejsce kubryków, a zmiana kotłów pozwoliła na zmniejszenie liczby palaczy do 11[5]. Kotły były produkcji zakładów z Hohenthurm w NRD, natomiast statek otrzymał też nowe maszyny produkcji Ottensener Eisenwerk z Hamburga w Niemczech Zachodnich[6].
Podczas kolejnej modernizacji w 1974 roku pozostawiono tylko środkową maszynę parową, a dwie burtowe maszyny parowe zastąpiono przez turbogeneratory trójfazowe prądu zmiennego, napędzające silniki elektryczne[7].
W 1976 roku zmieniono nazwę lodołamacza na „Leonid Krasin”, w związku z wejściem do służby nowego lodołamacza „Krasin”[8]. W kwietniu 1988 roku „Leonid Krasin” został wycofany z eksploatacji, a w 1996 roku przekształcony na statek muzeum[8]. Zacumowany jest przy Nabrzeżu Lejtnanta Schmidta w Petersburgu, jako filia Muzeum Światowego Oceanu (od 2004)[8].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p Mitrofanov 2012 ↓, s. 39.
- ↑ a b Mitrofanov 2012 ↓, s. 39-40.
- ↑ a b c d e f g Mitrofanov 2012 ↓, s. 40.
- ↑ a b c d e f g h i Mitrofanov 2012 ↓, s. 41.
- ↑ a b c d e f g Mitrofanov 2012 ↓, s. 42.
- ↑ Mitrofanov 2012 ↓, s. 42. Prawidłowa nazwa firmy według fotografii tabliczki znamionowej tamże
- ↑ Mitrofanov 2012 ↓, s. 42-44.
- ↑ a b c Mitrofanov 2012 ↓, s. 44.