Kopalnia Węgla Kamiennego „Wujek”
Kopalnia Węgla Kamiennego Wujek (niem. Oheim[1]) − kopalnia węgla kamiennego w Katowicach, leżąca na terenie dawnej osady Katowicka Hałda, która prowadziła wydobycie w latach 1900–2021.
.jpg) Zabudowania kopalni Wujek, wieże szybów Krakus i Lechia (2021) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Adres |
ul. Wincentego Pola 65, 40-596 Katowice |
| Data założenia |
1899 |
| Data likwidacji |
od 2021 |
| Dyrektor |
mgr inż. Michał Paprotny |
Położenie na mapie Katowic  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
 50°14′39,38″N 18°59′20,23″E/50,244272 18,988953
| |
Historia
edytujW lipcu 1804 powstał pierwszy plan sytuacyjny kopalni „Beata” w Brynowie, której w 20 lat później prawo do eksploatacji wystawił Królewski Urząd Górniczy w Brzegu. Akt nadania obszaru górniczego Oheim o powierzchni 1 km² został zatwierdzony w Berlinie w 1842. W 1899 r. do kopalni Oheim włączono pole nieczynnego już zakładu Beata[2]. Jednak dopiero w lutym 1904 zarząd kopalni zarejestrował kopalnię w Sądzie Powiatowym w Katowicach[3].
Drążenie pierwszego szybu rozpoczęło się w 1899, a pierwsze tony węgla wydobyto z głębokości 63 metrów 7 listopada 1900. W 1911 w kopalni pracowało 2103 robotników. W okresie I wojny światowej w kopalni pracowało wielu jeńców wojennych. Jeńców umieszczono w domach noclegowych u „Wulca”, przy stacji kolejowej Brynów.
II Rzeczpospolita
edytujW 1922 dokonano nadania polskiej nazwy Wujek. W tym samym roku uruchomiono kopalnianą stację ratowniczą. W 1936 roku ciężkie warunki materialne górników, doprowadziły do wybuchu dzikiego strajku na kopalni. Okupacja kopalni rozpoczęła się 28 listopada. Pierwsza i druga zmiana nie wyjechała na powierzchnię a trzecia (której nie pozwolono zjechać pod ziemię) rozpoczęła okupację kopalni na powierzchni. Na czele komitetu strajkowego stanęli socjaliści, członkowie Związków Zawodowych, komuniści i bezpartyjni. Ponieważ dyrekcja kopalni nie spełniała postulatów górniczych rozpoczęto strajk głodowy. Nad szybem wywieszono czarną flagę z trupią czaszką i piszczelami. Żony górników protestujące przed kopalnią i przed urzędem wojewódzkim zostały rozpędzone przez funkcjonariuszy Policji Państwowej. Jednak 4 grudnia pomimo interwencji Policji brama została wyważona i tłum kobiet wtargnął na teren kopalni. To przesadziło o tym, że górnikom zmniejszono normy i przyznano podwyżki[4].
Po stagnacji wywołanej kryzysem lat 30. ożywienie nastąpiło w latach 1937-38 i wydobycie wyniosło 4800-4900 ton na dobę.
PRL
edytujW 1970 wydobycie węgla wynosiło 2 mln 89 tys. 40 ton, a w 1979 – 3 mln 882 tys. 850 ton rocznie. KWK „Wujek” jako pierwszy zakład wykonał w czerwcu założenia planu pięcioletniego. Strajk na Wujku rozpoczął się 1 września 1980 i trwał do podpisania porozumień jastrzębskich 3 września 1980. Od pierwszych dni września w kopalni zaczęła działać Solidarność, której przewodniczącym po wyborach w grudniu 1980 został Jan Ludwiczak. 16 grudnia 1981 doszło do masakry górników strajkujących (strajk okupacyjny) przeciw ogłoszeniu stanu wojennego. Podczas pacyfikacji siłami milicji oraz wojska i w wyniku strzałów oddziału ZOMO zginęło 9 górników, a 23[5] zostało rannych[6].
III Rzeczpospolita
edytuj1 stycznia 2005 doszło do połączenia dwóch samodzielnych dotąd kopalń KWK Śląsk z Rudy Śląskiej-Kochłowic, z KWK Wujek z Katowic-Brynowa. Decyzja Zarządu Katowickiego Holdingu Węglowego SA połączyła obie KWK w jeden zakład górniczy - Kopalnię Węgla Kamiennego „Wujek” jako kopalnię dwu ruchową składającą się z Ruchu „Wujek” i Ruchu „Śląsk”. 18 września 2009 roku w kopalni „Wujek” „Ruch Śląsk” doszło do wybuchu metanu, w wyniku czego dwudziestu górników poniosło śmierć, a trzydziestu pięciu zostało rannych. 18 kwietnia 2015 roku w kopalni ''Wujek'' ''Ruch Śląsk'' doszło do wstrząsu 4 stopni skali Richtera w wyniku czego zginęło dwóch górników. Akcja ratunkowa trwała blisko 2 miesiące. 1 kwietnia 2017 roku kopalnia została przejęta przez Polską Grupę Górniczą[7]. 1 stycznia 2021 roku połączono w jedno przedsiębiorstwo kopalnię Wujek z kopalnią Murcki-Staszic[8], kopalnie uzyskały połączenie podziemne w 2021 roku[9]. Kopalnia Wujek zakończyła wydobycie pod koniec listopada 2021 roku[10].
W grudniu 2017 kopalnia uhonorowana została medalem „Za Zasługi Dla Obronności Kraju”[11].
Galeria
edytuj-
Wieża wyciągowa szybu Lechia (2018) -
Wieża wyciągowa szybu Krakus (2018) -
Wieża wyciągowa szybu Wentylacyjnego I (2018) -
Wieża wyciągowa szybu Wentylacyjnego II (2018) -
Kopalniana kotłownia (2018) -
Budynek „nowej” łaźni łańcuszkowej (2021) -
Pomnik poległych górników (2018)
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Andrzej Złoty: Ligota, Murcki... i inne szkice historyczne. Katowice: Bractwo Gospodarcze Związku Górnośląskiego, 2008, s. 31. ISBN 978-83-7593-014-6.
- ↑ Marta Chmielewska: Kopalnie węgla kamiennego w Katowicach, w: „Dzieje górnictwa – element europejskiego dziedzictwa kultury”, 3, red. P. P. Zagożdżon i M. Madziarz, Wrocław 2010, s. 50-59)
- ↑ KWK „Wujek” – zarys historii kopalni. wujek.pl. [dostęp 2013-05-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-10-22)].
- ↑ Zalega 2021 ↓, s. 302-303.
- ↑ Instytut Pamięci Narodowej, Pacyfikacja kopalni „Wujek” – największa zbrodnia stanu wojennego, „Instytut Pamięci Narodowej” [dostęp 2018-04-18] (pol.).
- ↑ 33. rocznica pacyfikacji kopalni „Wujek”. „Pamięć ludzka jest darem”. polskieradio.pl, 2014-12-16. [dostęp 2016-12-16]. (pol.).
- ↑ KWK Murcki-Staszic. Katowicki Holding Węglowy, 2017. [dostęp 2017-11-01].
- ↑ PGG: Od 01 stycznia kopalnie Wujek i Murcki-Staszic działają jako jedno przedsiębiorstwo. [w:] forsal.pl [on-line]. 2021-01-01. [dostęp 2022-01-14].
- ↑ Katowice: Kopalnie Wujek i Staszic zyskały podziemne połączenie technologiczne. [w:] cire.pl [on-line]. 2021-09-28. [dostęp 2022-01-14].
- ↑ Pożegnanie z węglem. [w:] rp.pl [on-line]. Rzeczpospolita, 2021-11-29. [dostęp 2022-01-14].
- ↑ Komunikat : Szef MON przyznał odznaczenie kopalni Wujek. www.mon.gov.pl, pl. [dostęp 2017-12-17].
Bibliografia
edytuj- Dariusz Zalega: Bez pana i plebana. 111 gawęd z ludowej historii Śląska. Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwo RM, 2021. ISBN 978-83-8151-479-8.