Konstanty Mikołaj Radziwiłł (1902–1944)
Konstanty Mikołaj Radziwiłł herbu Trąby (ur. 10 lipca 1902 w Sichowie, zm. 14 września 1944 w Zegrzu[1]) – ziemianin, oficer Związku Walki Zbrojnej i Armii Krajowej.
 Trąby | |
| Rodzina | |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | |
| Data i miejsce śmierci | |
| Ojciec | |
| Matka |
Róża Potocka |
| Żona |
Maria z Żółtowskich |
| Dzieci |
Krzysztof, Jan i Albert |
| Rodzeństwo | |
| Odznaczenia | |
  
| |
Życiorys
edytujSyn Macieja Radziwiłła i Róży z Potockich. Miał trzech braci: Krzysztofa, Artura i Macieja[2]. W 1924 roku ukończył Akademię Handlową w Antwerpii, a w 1926 Szkołę Podchorążych Rezerwy Kawalerii w Grudziądzu i uzyskał stopień podporucznika rezerwy kawalerii z przydziałem do 4 pułku strzelców konnych w Płocku. Po zakończeniu służby zarządzał własnym majątkiem ziemskim w Zegrzu.
Wziął udział w kampanii wrześniowej jako ochotnik, pełniąc funkcję obserwatora lotniczego w Samodzielnej Grupie Operacyjnej „Polesie” generała Franciszka Kleeberga. Aresztowany przez Niemców 6 października 1939 roku, był więziony w Pułtusku. Zwolniony w marcu 1940 roku dzięki protekcji króla włoskiego Wiktora Emanuela III i staraniom Maurycego Potockiego, zamieszkał w gajówce Arciechów[3].
W 1941 roku wstąpił do Związku Walki Zbrojnej, gdzie pełnił funkcję kwatermistrza III batalionu I Rejonu Legionowo w VII Obwodzie Okręgu Warszawskiego „Obroża”. 19 czerwca 1944 roku został mianowany porucznikiem rezerwy. W czasie powstania warszawskiego walczył jako dowódca 9 kompanii III batalionu w rejonie Legionowo–Jabłonna–Nieporęt. Jego przełożonym był Bronisław Tokaj ps. „Bogdan”. W sierpniu 1944 został zatrzymany przez Niemców. Został zamordowany we wrześniu 1944 roku w forcie zegrzyńskim[4]. Według relacji mieszkańców okolicznych wsi zgłosił się sam, żądając od Niemców uwolnienia swoich współtowarzyszy. Podobno przed śmiercią był katowany, obwożony po okolicy w odkrytym samochodzie i pokazywany mieszkańcom. Po wojnie chłopi poinformowali Marię Radziwiłł, że jej męża zabito w Zegrzu i tam pochowano, jednak żadnych śladów miejsca pochówku nie udało się wówczas odnaleźć. Dokładne miejsce pochowania szczątków zostało ustalone przypadkiem w trakcie prac ziemnych w maju 1968 r. W trakcie przebudowy strzelnicy znajdującej się na terenie koszar Oficerskiej Szkoły Łączności w Zegrzu odkryto szkielet człowieka. Zostały one pochowane w grobie rodzinnym na cmentarzu w Serocku[5].
Książę został pośmiertnie odznaczony m.in. Krzyżem Walecznych, Medalem Wojska i Krzyżem AK[1].
.JPG)
Rodzina
edytujW 1927 roku książę Konstanty poślubił w Niechanowie pod Gnieznem Marię z Żółtowskich. Po ślubie małżonkowie zamieszkali w pałacu w Jadwisinie. Para miała trzech synów:
- Krzysztof Maciej (1928–2009)
- Jan Maciej (1930–2004)
- Albert Hieronim (1931–2010).
Przodkowie Konstantego Mikołaja Radziwiłła
edytuj| Maciej Radziwiłł (1749–1800) | ||||||||||||||||
| Konstanty Mikołaj Radziwiłł (1793–1863) | ||||||||||||||||
| Elżbieta Chodkiewicz (zm. 1804) | ||||||||||||||||
| Maciej Józef Radziwiłł (1842–1907) | ||||||||||||||||
| Mikołaj Karnicki (1772–1826) | ||||||||||||||||
| Adela Karnicka (1811–1883) | ||||||||||||||||
| Dorota Niemirowicz (zm. 1813) | ||||||||||||||||
| Maciej Mikołaj Radziwiłł (1873–1920) | ||||||||||||||||
| Józef Wawrzyniec Krasiński (1783–1845) | ||||||||||||||||
| Stanisław Kostka Krasiński (1818–1849) | ||||||||||||||||
| Emilia Anna Ossolińska (1790–1868) | ||||||||||||||||
| Jadwiga Krasińska (1842–1913) | ||||||||||||||||
| Antoni Michał Jabłonowski (1793–1855) | ||||||||||||||||
| Dorota Jabłonowska (1820–1900) | ||||||||||||||||
| Paulina Wandalin-Mniszech (1798–1863) | ||||||||||||||||
| Konstanty Mikołaj Radziwiłł | ||||||||||||||||
| Artur Stanisław Potocki (1787–1832) | ||||||||||||||||
| Adam Józef Potocki (1822–1872) | ||||||||||||||||
| Zofia Branicka (1790–1879) | ||||||||||||||||
| Artur Władysław Potocki (1850–1890) | ||||||||||||||||
| Władysław Grzegorz Branicki (1783–1843) | ||||||||||||||||
| Katarzyna Branicka (1825–1907) | ||||||||||||||||
| Róża Potocka (1782–1862) | ||||||||||||||||
| Róża Potocka (1878–1931) | ||||||||||||||||
| Eugeniusz Lubomirski (1789–1834) | ||||||||||||||||
| Eugeniusz Adolf Lubomirski (1825–1911) | ||||||||||||||||
| Maria Czacka (zm. 1826) | ||||||||||||||||
| Róża Lubomirska (1860–1881) | ||||||||||||||||
| Andrzej Artur Zamoyski (1800–1874) | ||||||||||||||||
| Róża Zamoyska (1836–1915) | ||||||||||||||||
| Róża Potocka (1802–1862) | ||||||||||||||||
Przypisy
edytuj- ↑ a b Tekst Mirosława Pakuły: Wojenne losy Konstantego Mikołaja Radziwiłła. x68.cba.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)]..
- ↑ Radziwiłł 2000 ↓, s. 108.
- ↑ Jan Gozdawa-Gołębiowski, Radziwiłł Konstanty Mikołaj, ps. Korab (1902–1944), [w:] Polski Słownik Biograficzny, Kraków 1987, T. XXX. z. 1, s. 264.
- ↑ Jan Gozdawa-Gołębiowski, op. cit., s. 264.
- ↑ Katarzyna Czajkowska: Serock. Kręcą film o śmierci majora Konstantego Radziwiła. gazetapowiatowa.pl, 2016-01-20. [dostęp 2017-02-03].
Bibliografia
edytuj- Jan Gozdawa-Gołębiowski, Radziwiłł Konstanty Mikołaj, ps. Korab (1902–1944), [w:] Polski Słownik Biograficzny, Kraków 1987, T. XXX. z. 1, s. 264.
- Krzysztof Mikołaj Radziwiłł: Pamiętniki. Od feudalizmu do socjalizmu bezpośrednio. Warszawa: Wiedza Powszechna, 2000. ISBN 83-214-1129-0.