Wikipedia

Konklawe 1676

Konklawe 2 sierpnia – 21 września 1676 – konklawe, które po śmierci Klemensa X wybrało na jego następcę błogosławionego Innocentego XI.

Konklawe 1676
Ilustracja
Daty i miejsce
2 sierpnia – 21 września 1676
Pałac Apostolski, Rzym
Główne postacie
Dziekan

Francesco Barberini

Kamerling

Paluzzo Paluzzi-Altieri

Protoprezbiter

Carlo Rossetti (obecny od 8 sierpnia)

Protoprezbiter elektorów

Alderano Cibo (do 8 sierpnia)

Protodiakon

Francesco Maidalchini

Wybory
Liczba elektorów
• uczestnicy
• nieobecni


63
4

Wybrany papież
Zdjęcie papieża
Benedetto Odescalchi
Przybrane imię: Innocenty XI

Śmierć Klemensa X

edytuj
 
Papież Klemens X

Papież Klemens X zmarł 22 lipca 1676 roku w wieku 86 lat. Główną troską jego pontyfikatu było powstrzymywanie tureckiej agresji w Europie, w tym celu udzielał znacznego wsparcia Polsce. W polityce wewnętrznej papież nie mianował żadnego ze swoich krewnych kardynałem, adoptował jednak jako bratanka spowinowaconego z rodem Altieri kardynała Paluzzo Paluzzi degli Albertoni, nadał mu swoje nazwisko i obdarzył go godnością kardynała-nepota. Nadużywał on hojności papieża do zgromadzenia ogromnego majątku i budowania swoich wpływów. W polityce zagranicznej papież i kardynał Altieri popadli w silny konflikt z królem Francji Ludwikiem XIV z powodu ingerencji króla w nominacje na stanowiska kościelne we Francji. Konflikt ten zaostrzył się wskutek odmowy ze strony papieża uwzględnienia postulatów króla przy kolejnych nominacjach kardynalskich oraz ograniczenia przywilejów ambasadora Francji w Rzymie.

Lista uczestników

edytuj

W chwili śmierci Klemensa X Kolegium Kardynałów liczyło 67 członków, z czego dwóch zmarło w okresie sediswakancji, a dwóch innych nie przybyło do Rzymu. W konklawe wzięło więc udział 63 kardynałów[1]:

Pięćdziesięciu pięciu elektorów było Włochami, czterech Francuzami (Retz, Bouillon, d’Estrées i Bonzi), dwóch Niemcami(von Baden-Durlach i Nidhard) jeden Hiszpanem (Portocarrero) a jeden Anglikiem (Howard). Sześciu otrzymało kapelusz kardynalski jeszcze od Urbana VIII (1623–1644), dwunastu od Innocentego X (1644–1655), osiemnastu od Aleksandra VII (1655–1667), ośmiu od Klemensa IX (1667–1669), a dziewiętnastu – od Klemensa X (1670–1676).

Nieobecni

edytuj

Czterech kardynałów nie uczestniczyło w konklawe. Dwóch z nich (Hiszpan Pascual de Aragon i Niemiec von Hessen) nie przybyło do Rzymu, natomiast dwaj inni (Włosi Orsini i Bonelli) byli wprawdzie w Rzymie, ale z powodu choroby nie wzięli udziału w konklawe i zmarli jeszcze przed wyborem nowego papieża:

Pascual de Aragon został mianowany przez Aleksandra VII, Carlo Bonelli i Friedrich von Hessen przez Innocentego X, a Virginio Orsini przez Urbana VIII.

Frakcje i kandydaci

edytuj
 
Kardynał Altieri
 
Kard. Giacomo Rospigliosi

Wyróżniano siedem frakcji w Świętym Kolegium[2]:

  • Stronnictwo francuskie – sześciu przedstawicieli króla Francji: D’Estrees (lider), Retz, Bouillon, Bonsi, Maidalchini, Grimaldi
  • Stronnictwo hiszpańskie – sześciu stronników Hiszpanii i cesarza: Nidhard (lider), Portocarrero, Baden-Durlach, Pio di Savoia, Raggi i Savelli
  • Barberinianie – partia kardynała Francesco Barberini grupująca nielicznych żyjących jeszcze nominatów jego wuja Urbana VIII (Ulderico Carpegna, Facchinetti, Gabrielli i Rosetti) oraz jego własnego bratanka Carlo Barberiniego, którego mianował Innocenty X
  • „Lotny szwadron” – trzyosobowa grupa kardynałów mianowanych przez Innocentego X i powiązanych z królową Krystyną. Głosili niezależność konklawe od nacisków świeckich mocarstw. Tworzyli ją Azzolini (lider), Omodei i Ottoboni
  • Chigianie – partia kardynała Flavio Chigi, grupująca większość nominatów jego wuja Aleksandra VII (Buonvisi, Bichi, Franzoni, Vidoni, Barbarigo, Boncompagni, Litta, Corsini, Piccolomini, Carafa, Conti, Nini, Spinola, Caracciolo i Delfino); należał do niej także Sigismondo Chigi, kuzyn Flavio mianowany przez Klemensa IX
  • Rospigliosianie – partia kardynała Giacomo Rospigliosi grupująca większość nominatów jego wuja Klemensa IX (Cerri, Pallavicino, Acciaioli i Bonaccorsi) oraz Felice Rospigliosi, krewnego Giacomo mianowanego przez Klemensa X
  • Altieriści – piętnastoosobowe stronnictwo kardynała Paluzzo Paluzzi-Altieri grupujące większość nominatów Klemensa X: Massimo, Gaspare Carpegna, Orsini, Colonna, Nerli, Gastaldi, Crescenzi, Marescotti, Rocci, Alberizzi, Spada, Howard, Casanate i Basadonna
 
Kard. Benedetto Odeschalchi

Czterech kardynałów mianowanych przez Innocentego X, w przeszłości powiązanych z „lotnym szwadronem”, obecnie było uważanych za neutralnych: Albizzi, Odescalchi, Cibo i Albergati-Ludovisi.

Choć liczba kardynałów uważanych za papabile wynosiła około 20, było oczywiste, że ze względów politycznych najwyżej kilku ma realne szanse na wybór. Z uwagi na stanowisko Francji żaden kandydat z partii Altieriego nie mógł być brany pod uwagę. Z podobnych względów wykluczeni byli papabili z frakcji Chigiego. W tej sytuacji jedynymi kandydatami pozostawali Odescalchi i Cibo spośród nominatów Innocentego X, Facchinetti z partii Barberiniego oraz Cerri z partii Rospigliosiego. Szczególnie Odescalchi był wymieniany jako papabile. Z racji świątobliwego, ascetycznego życia i nie angażowania się w rozgrywki frakcyjne nazywano go Karolem Boromeuszem Świętego Kolegium. Na jego niekorzyść działało jedynie to, że jako obywatel Como był poddanym króla Hiszpanii, w związku z czym Francuzi patrzyli na jego kandydaturę z dużym sceptycyzmem[3].

Kardynał Altieri, zdając sobie sprawę ze znaczenia stanowiska Francji, niezwłocznie po śmierci Klemensa X zaoferował Ludwikowi XIV pojednanie i zaproponował sojusz na konklawe, jednak król nawet nie odpowiedział na jego list[4].

Przebieg konklawe

edytuj

Konklawe rozpoczęło się 2 sierpnia z udziałem 44 kardynałów. 3 sierpnia dotarli Nidhard i Raggi, 6 sierpnia Buonvisi i Litta, 7 sierpnia Barbarigo, 8 sierpnia Rosetti, 9 sierpnia Facchinetti, 11 sierpnia Savelli, 16 sierpnia Carpegna, 18 sierpnia Ottoboni i Cerri, 29 sierpnia Gabrielli, 30 sierpnia Retz, Bouillon, Bonsi i Maidalchini, 7 września Grimaldi, 9 września Baden-Durlach i Albergati Ludovisi[5].

 
Król Francji Ludwik XIV
 
Kardynał César d’Estrées, lider frakcji francuskiej

W pierwszych dniach konklawe głosy były mocno rozproszone. Początkowo postanowiono bowiem, że do czasu przybycia kardynałów z frakcji francuskiej nie należy rozpoczynać na poważnie obrad. Kiedy jednak 15 sierpnia przyszedł list króla Ludwika XIV do Kolegium Kardynalskiego i stało się jasne, że Francuzi nie wejdą w żadne układy z Altierim, ten zaczął otwarcie forsować kandydaturę Odescalchiego nie czekając na przybycie przedstawicieli Paryża. Kandydata tego natychmiast poparła frakcja hiszpańska, ale jedyny obecny wówczas francuski kardynał D’Estrees zagroził użyciem weta. Jednocześnie jednak Francuz zaznaczył, że nie ma osobiście nic przeciwko Odescalchiemu, a jedynie sprzeciwia się dokonaniu wyboru przed przybyciem jego rodaków i 22 sierpnia wysłał kuriera do Paryża z prośbą o zgodę na poparcie tego kandydata. W tym momencie dodatkowym, oprócz pochodzenia, czynnikiem osłabiającym tę kandydaturę w oczach Francji, było to, że wysunął ją i popierał znienawidzony Altieri. Chigi i Rospigliosi, choć także skłaniali się ku Odescalchiemu, uważali, że należy poczekać na Francuzów i z tego względu wraz ze swymi protegowanymi uchylali się od popierania go w poszczególnych głosowaniach. Jednocześnie jednak wysłali do Paryża listy z rekomendacjami dla Odescalchiego, przedstawiając go jako ofiarę intryg Altieriego[6].

29 sierpnia przybyli do Rzymu kardynałowie z francuskiej frakcji i dzień później weszli na konklawe. Ich postawa zadziwiła i zarazem oburzyła większość kardynałów. Był bowiem zwyczaj, że na konklawe dziekan Świętego Kolegium przedstawiał zagranicznym purpuratom kardynałów mianowanych przez ostatniego papieża. Francuzi, zgodnie z wytycznymi króla, odmówili jakichkolwiek kontaktów z Altieristami, co spotkało się z bardzo złym odbiorem[7].

Mimo przybycia Francuzów oraz cesarskiego przedstawiciela kardynała Baden-Durlach, kolejne głosowania nie przynosiły żadnych rezultatów, gdyż wciąż oczekiwano na odpowiedź Ludwika XIV. Nadeszła ona w końcu 20 września. Król, z pewnymi zastrzeżeniami dotyczącymi swych prerogatyw wobec Kościoła we Francji, zaaprobował kandydaturę Odescalchiego. Po odczytaniu listu kardynał D’Estrees wygłosił przemowę do kardynałów, w której wezwał do wyboru „najlepszego kandydata”. Choć nie wymienił nikogo z nazwiska, wszyscy rozumieli, że ma na myśli Odescalchiego. Chwilę później kardynałowie poinformowali Odescalchiego o osiągniętym porozumieniu co do jego wyboru[8].

Wybór Innocentego XI

edytuj

Rankiem 21 września kardynał Benedetto Odescalchi otrzymał 20 głosów w fazie skrutynium i kolejne 42 w fazie akcesu, co oznaczało jego jednomyślny wybór na Stolicę Piotrową. Tylko on sam, zgodnie z obyczajem, zagłosował na kardynała-dziekana Francesco Barberiniego. Przyjął wybór z oporami, zmuszając kardynałów do podpisania czternastopunktowego programu reform, obejmującego m.in. zniesienie nepotyzmu. Przybrał imię Innocentego XI, w celu upamiętnienia Innocentego X, który mianował go kardynałem. Koronacja odbyła się 4 października[9].

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Ritzler, s. 10; The Cardinals of the Holy Roman Church.
  2. ↑ Zob. Sede Vacante 1676; oraz Pastor, s. 1-3.
  3. ↑ Pastor, s. 3-4.
  4. ↑ Pastor, s. 4.
  5. ↑ Ritzler, s. 10.
  6. ↑ Pastor, s. 5-6 i 9-10.
  7. ↑ Pastor, s. 7-8.
  8. ↑ Pastor, s. 10.
  9. ↑ Ritzler, s. 10; Pastor, s. 10-11.

Bibliografia

edytuj
  • Ludwig von Pastor: History of the Popes. T. 32. London: 1940. (ang.).
  • Remigius Ritzler: Hierarchia Catholica. T. V. Münster: 1952. (łac.).

Uzupełniające źródła internetowe

edytuj
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Konklawe_1676&oldid=73500386”