Koniecpolscy herbu Pobóg

Koniecpolscy – magnacki ród herbu Pobóg, wywodzący się z Koniecpola koło Częstochowy.

Historia rodu

Protoplastą rodu był Przedbór, starosta kujawski żyjący w drugiej połowie XIV wieku. Syn Przedbora Jakub z Koniecpola w 1394 roku wymieniany jest w źródłach jako wojewoda sieradzki i starosta kujawski, który przez pewien czas znajdował się w otoczeniu królowej Jadwigi. Jego nazwisko znalazło się na akcie odnowienia Uniwersytetu Krakowskiego w 1400 roku. W 1401 roku Jakub uczestniczył w rozmowach polsko-litewskich przed zawarciem ugody wileńsko-radomskiej, a w 1403 poświadczył w Lublinie zobowiązanie Witolda, który obiecał, że nie zawrze przymierza z Zakonem Krzyżackim bez zgody króla. W 1410 roku walczył na czele chorągwi pod Grunwaldem oraz brał udział w oblężeniu Malborka.

Jakub miał dwóch synów, Mikołaja Przedbora Koniecpolskiego oraz Jana Koniecpolskiego, zwanego Taszką. Najwyższe godności uzyskał Jan. Od 1428 roku był starostą lelowskim, a od 1443 sieradzkim. Swoją polityczną karierę oparł na biskupie Zbigniewie Oleśnickim. W 1436 roku został kanclerzem koronnym. Jan Koniecpolski przewodził poselstwu, które promowało kandydaturę Władysława Warneńczyka na króla Węgier, a w 1454 składał Kazimierzowi Jagiellończykowi akt inkorporacji Prus do Polski. Zmarł w 1455 roku. Jego dwaj synowie Jan i Przedbór nie doczekali się potomków umierając młodo.

Ród Koniecpolskich kontynuował brat Jana Taszki, Mikołaj Przedbór, kasztelan rozpierski, a następnie sandomierski. W 1443 roku przyczynił się do nadania rodowej siedzibie praw miejskich, przez Władysława Warneńczyka. Mikołaj Przedbór miał dwóch synów – Mikołaja, starostę przemyskiego i Jakuba, starostę, a następnie kasztelana przemyskiego. Ponieważ Mikołaj miał tylko córkę, ród Koniecpolskich kontynuował Jakub, który ściśle związany był z ruchem egzekucyjnym. W 1478 roku unieważnił zapisy na Sieradzu i Ratnie, a w 1479 odstąpił królowi dochody z zamków i starostwa. Synem Jakuba był Stanisław Koniecpolski, starosta przemyski, mąż mieszczki poznańskiej Katarzyny z Heltów. Jego dwaj synowie dali początek dwóm liniom Koniecpolskich: kasztelańskiej i hetmańskiej. Starszą, kasztelańską założył Mikołaj Przedbór Koniecpolski, młodszą hetmańską Stanisław Przedbór. Obaj dziedziczyli na Koniecpolu, który od 1443 roku był miastem.

Linia kasztelańska wygasła w końcu XVII wieku. Wydała tylko dwóch senatorów – założyciela linii Mikołaja Przedbora, kasztelana rozpierskiego i jego syna Andrzeja, kasztelana połanieckiego.

Założyciel linii hetmańskiej Stanisław Przedbór był już zamożnym szlachcicem, który stworzył podwaliny pod magnacką pozycję rodu. W 1557 roku został starostą wieluńskim i radomskowskim, w 1576 otrzymał kasztelanię sieradzką. Dla swojego rodzinnego Koniecpola uzyskał szereg przywilejów. Ugruntował swoją mocną pozycję społeczną ślubem z siostrzenicą hetmana Jana Tarnowskiego, Elżbietą Ligęzianką. Oprócz czterech córek miał pięciu synów, z których największych zaszczyty uzyskał Aleksander Koniecpolski. Odznaczył się w kampaniach moskiewskich Stefana Batorego. W Koniecpolu wybudował zamek.

Jego synem był Stanisław Koniecpolski, od 1618 roku hetman polny koronny. Brał udział w wojnie z Tatarami, w bitwie pod Cecorą na trzy lata dostał się do tureckiej niewoli. W 1626 roku walczył ze Szwecją w Prusach, prowadząc wojnę partyzancką. W bitwie pod Trzcianą wojska szwedzkie poniosły klęskę. W 1632 Stanisław Koniecpolski został hetmanem wielkim koronnym (po 12 latach luki na tym stanowisku). Dzięki wygranej z Tatarami w bitwie pod Ochmatowem stał się znany w całej Europie. Z polecenia Władysława Wazy brał udział w reformowaniu armii. Zmarł 11 marca 1646 roku.

Jego syn, Aleksander Koniecpolski (1620–1659) walczył z Bohdanem Chmielnickim.

Synem Aleksandra był Stanisław.

Ostatnim przedstawicielem rodu był Jan Aleksander Koniecpolski, zmarły w 1719 roku, na nim wygasł ród Koniecpolskich. Zgodnie z tradycją nad grobem ostatniego przedstawiciela rodu złamano szablę i strzaskano tarczę herbową.

Znani przedstawiciele rodu

Pokolenie 0

Przedbór (druga połowa XIV wieku) – protoplasta rodu, starosta kujawski.

Pokolenie 1

Jakub z Koniecpola (?–1430) – wojewoda sieradzki, starosta kujawski.

Pokolenie 2

Jan Taszka Koniecpolski (?–1455) – kanclerz wielki koronny, starosta lelowski, sieradzki, dobrzyński.
Mikołaj Przedbór Koniecpolski – kasztelan rozpierski, sandomierski.

Pokolenie 3

Jan i Przedbór (synowie Jana Taszki) – starości sieradzcy.
Mikołaj Koniecpolski (?–1464; syn Mikołaja Przedbora) – starosta przemyski.
Jakub Koniecpolski (?–1480; syn Mikołaja Przedbora) – starosta przemyski, kasztelan przemyski.

Pokolenie 4

Stanisław Koniecpolski (syn Jakuba) – starosta przemyski.

Pokolenie 5

Mikołaj Przedbór (syn Stanisława) – kasztelan rozpierski.
Stanisław Przedbór (syn Stanisława) – kasztelan sieradzki, starosta wieluński.

Pokolenie 6

Andrzej Koniecpolski (syn Mikołaja Przedbóra) – kasztelan połaniecki.
Stanisław Przedbór, podkomorzy sieradzki.
Aleksander Koniecpolski (syn Stanisława Przedbóra) – wojewoda sieradzki.

Pokolenie 7

Stefan (syn Andrzeja) – pułkownik królewski.
Samuel (syn Stanisława) – kasztelan chełmski.
Aleksander (syn Stanisława) – szlachcic-infamis.
Stanisław (syn Aleksandra) – hetman wielki koronny.
Remigiusz (syn Aleksandra) – biskup chełmski.
Krzysztof (syn Aleksandra) – wojewoda bełski, chorąży wielki koronny.
Jan (syn Aleksandra) – wojewoda sieradzki.

Pokolenie 8

Andrzej (syn Stefana) – pisarz polny koronny, zm. 1649.
Stanisław Franciszek (syn Stefana) – zapewne kasztelan bracławski^[1].
Stanisław (syn Samuela) – pułkownik królewski, kasztelan lubaczowski.
Jan Przedbór (syn Aleksandera) – dworzanin królewski w 1654 r.
Aleksander (syn Stanisława) – książę (od 1637^[2]), wojewoda sandomierski.
Jan Aleksander (syn Krzysztofa) – wojewoda bracławski, sieradzki, zm. 1719.
Stanisław Karol (syn Jana) – wojewoda parnawski z 1660.

Pokolenie 9

Leonard Józefat (syn Stanisława Franciszka).
Stanisław, Jan, Aleksander (synowie Jana Przedbóra).
Stanisław (syn Aleksandra) – książę i hrabia na Tarnowie, kasztelan krakowski, zm. 1682.

Pałace

Inne zamki rodu Koniecpolskich:

Zamek w Koniecpolu Nowym (nie istnieje)

Przypisy

↑ Koniecpolscy (01). [dostęp 2014-06-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-09-25)].
↑ Adam Przyboś, Koniecpolski Aleksander, w: Polski Słownik Biograficzny , t. XIII, cz. 4, z. 59, Wrocław 1968. S. 513

Bibliografia

Adam Boniecki, Herbarz polski: wiadomości historyczno-genealogiczne o rodach szlacheckich, Warszawa: [s.n.], 1907 (Warszawa: Warszawskie Towarzystwo Akcyjne S. Orgelbranda S[yn]ów) 1907, cz. 1, t. 11, s. 74-85.
Eustachy Antoni Iwanowski, Druk. „Czasu”, 1873, Google Print, p.511 (public domain)
Stanisław Przyłecki, Zygmunt Stefan Koniecpolski, Pamiętniki o Koniecpolskich: przyczynek do dziejów polskich XVII. wieku, Nakł. L. Rzewuskiego, 1842, Google Print (public domain)

Linki zewnętrzne

Koniecpolscy (01). mariusz.eu.pn. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-09-25)].

[1] Koniecpolscy (01). [dostęp 2014-06-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-09-25)].

[2] Adam Przyboś, Koniecpolski Aleksander, w: Polski Słownik Biograficzny , t. XIII, cz. 4, z. 59, Wrocław 1968. S. 513

[1]

[2]