Wikipedia

Komitas Wardapet

mnich, kompozytor, dyrygent chórów, muzykolog ormiański

Komitas Wardapet, właśc. Soghomon Soghomonian (orm. Սողոմոն Գևորքի Սողոմոնյան, wzgl. Կոմիտաս Վարդապետ; ur. 26 września?/8 października 1869 w Kütahya, Imperium Osmańskie (obecnie Turcja), zm. 22 października 1935 w Paryżu, Francja) – mnich, kompozytor, dyrygent chórów, muzykolog ormiański, etnograf. Uważany jest za twórcę współczesnej muzyki ormiańskiej[1].

Komitas Wardapet
Soghomon Soghomonian
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

26 września?/8 października 1869
Kütahya

Data i miejsce śmierci

22 października 1935
Paryż

Gatunki

muzyka poważna

Zawód

kompozytor

Faksymile
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Życiorys

edytuj

W wieku 6 miesięcy utracił matkę, w wieku 11 lat ojca[2]. Wychowywał się pod opieką babki. Wcześnie zauważono jego inteligencję i uzdolnienia muzyczne; został wybrany spośród dwudziestu kandydatów i miejscowy duchowny umożliwił mu naukę w Wagharszapacie, stolicy Apostolskiego Kościoła Ormiańskiego[3].

Po ukończeniu nauki w roku 1893 został zakonnikiem, przyjmując imię Komitasa, słynnego katolikosa z VII wieku. W dwa lata później został wyświęcony na kapłana i otrzymał tytuł Wartabeda, oznaczający uczonego, lecz przysługujący wyłącznie duchownym[2].

W tym czasie Katolikosem Ormian został Mkrtycz Chrimian, który przyznał młodemu Komitasowi stypendium na studia muzyczne w Tbilisi u Makara Jekmaliana, potem w Berlinie, gdzie oprócz studiów muzycznych w prywatnym konserwatorium Richarda Schmidta Komitas studiował na Uniwersytecie Humboldtów estetykę i teorię muzyki. W roku 1899 zakończył studia doktoratem i powrócił do Eczmiadzynu[2].

W latach 1906–07 z innymi śpiewakami ormiańskimi występował w Paryżu i w Szwajcarii[3].

Ze względu na zainteresowanie muzyką świecką Komitas popadł w narastający konflikt z hierarchią. W roku 1910 porzucił Eczmiadzyn i przeniósł się do Konstantynopola. Na początku XX wieku w Konstantynopolu, uważanym za ważny ośrodek kulturalny Bliskiego Wschodu, mieszkało wielu wybitnych uczonych i artystów ormiańskich. W Konstantynopolu stworzył 300-osobowy chór o nazwie „Gusan”[4].

Już w dniu 24 kwietnia 1915, w pierwszym dniu zorganizowanego przez władze tureckie ludobójstwa Ormian, Komitas został wraz z kilkuset wybitnymi Ormianami uwięziony i przewieziony do Çankırı (na wschód od Ankary), gdzie prawie wszystkich zamordowano. Komitas znalazł się wśród ośmiu ocalonych z rzezi dzięki interwencji ambasadora USA Henry’ego Morgenthaua[2]. Ocalony Komitas stał się świadkiem ludobójstwa, popełnionego na narodzie ormiańskim. Zapadł na pogłębiającą się depresję. W roku 1919 przyjaciele Komitasa umożliwili mu wyjazd na leczenie, najpierw w paryskiej klinice w Ville-Evrard, od roku 1922 w klinice psychiatrycznej w Villejuif, gdzie pozostał aż do śmierci w roku 1935[5].

Twórczość

edytuj

Po powrocie z Berlina do Eczmiadzynu Komitas objął 1899 kierownictwo chóru katedralnego. Wykładał też w miejscowym seminarium duchownym. Zbierał także ormiańskie pieśni ludowe, notując je w tzw. nowoormiańskim systemie zapisu nutowego. Zgromadził w ten sposób około 3000 utworów, z których niewielką część wydał w wersji na głos solowy z towarzyszeniem fortepianu. Stworzył też hymn narodowy Armenii[6].

Od roku 1892 zaczął tworzyć muzykę liturgiczną, tzw. Patarak (lub: Patarag[7])[8]. Dzieło pozostało nie ukończone. Zajmował się też odczytywaniem dawnych manuskryptów muzycznych. Dzięki pracom Komitasa dawna muzyka ormiańska przetrwała ludobójstwo z lat 1915–1917 roku.

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Komitas, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2024-04-12].
  2. ↑ a b c d Voice of Armenia: the tragedy of Komitas – Michael Church's blog [online], 28 października 2021 [dostęp 2024-04-12] (ang.).
  3. ↑ a b Komitas [online], Polska Biblioteka Muzyczna [dostęp 2024-04-12] (pol.).
  4. ↑ Armenian National Music [online], anmmedia.am [dostęp 2024-04-12].
  5. ↑ Komitas | Armenian Priest, Musicologist, Ethnomusicologist | Britannica [online], www.britannica.com, 19 marca 2024 [dostęp 2024-04-12] (ang.).
  6. ↑ Original works by Komitas [online], www.komitas.am [dostęp 2024-04-12].
  7. ↑ Komitas' Patarag [online], www.komitas.am [dostęp 2024-04-12].
  8. ↑ R. Atajan, Die Armenische Professionelle Liederkunst des Mittelalters, [w:] Vrej Nersessian, Essays On Armenian Music, 2019, s. 160, ISBN 978-1-135-87941-9.

Bibliografia

edytuj
  • Rita Soulahian Kuyumjian, Archeology of Madness. Komitas. Portrait of an Armenian Icon, wyd. 2nd ed, Princeton, N.J.: Gomidas Institute, 2001, ISBN 0-9535191-7-1, OCLC 60664608.
  • David Marshall Lang, Armenia, kolebka cywilizacji, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1975

Linki zewnętrzne

edytuj
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Komitas_Wardapet&oldid=73540128”