Komenda Rejonu Uzupełnień Pszczyna
Komenda Rejonu Uzupełnień Pszczyna (KRU Pszczyna) – organ wojskowy właściwy w sprawach uzupełnień Sił Zbrojnych II Rzeczypospolitej i administracji rezerw w powierzonym mu rejonie[1].
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie |
1924 |
| Rozformowanie |
1939 |
| Komendanci | |
| Pierwszy |
ppłk Włodzimierz Bukowski |
| Działania zbrojne | |
| kampania wrześniowa | |
| Organizacja | |
| Dyslokacja | |
| Podległość | |
| Skład |
PKU typ I |
Historia komendy
edytuj26 marca 1924 roku został ogłoszony rozkaz O. I. Szt. Gen. 2124/Org. ministra spraw wojskowych w sprawie podziału terytorialnego Górnego Śląska na wojskowe okręgi poborowe. Rozkaz powoływał do życia Powiatową Komendę Uzupełnień Pszczyna. Okręg poborowy obejmował powiaty: pszczyński i rybnicki[2][3]. 12 kwietnia 1924 roku w Dzienniku Personalnym MSWojsk. została ogłoszona obsada personalna komendy[4].
18 listopada 1924 roku weszła w życie ustawa z dnia 23 maja 1924 roku o powszechnym obowiązku służby wojskowej[5], a 15 kwietnia 1925 roku rozporządzenie wykonawcze ministra spraw wojskowych do tejże ustawy, wydane 21 marca tego roku wspólnie z ministrami: spraw wewnętrznych, zagranicznych, sprawiedliwości, skarbu, kolei, wyznań religijnych i oświecenia publicznego, rolnictwa i dóbr państwowych oraz przemysłu i handlu[3]. Wydanie obu aktów prawnych wiązało się z przejęciem przez władze cywilne (administracji I instancji) większości zadań związanych z przygotowaniem i przeprowadzeniem poboru[6][7]. Przekazanie większości zadań władzom cywilnym umożliwiło organom służby poborowej zajęcie się wyłącznie racjonalnym rozdziałem rekruta oraz ewidencją i administracją rezerw. Do tych zadań dostosowana została organizacja wewnętrzna powiatowych komend uzupełnień i ich składy osobowe. Poszczególne komendy różniły się między sobą składem osobowym w zależności od wielkości administrowanego terenu[8].
Zadania i nowa organizacja PKU określone zostały w wydanej 27 maja 1925 roku instrukcji organizacyjnej służby poborowej na stopie pokojowej[6]. W skład PKU Pszczyna wchodziły trzy referaty: I) referat administracji rezerw, II) referat poborowy i referat inwalidzki[6]. Nowa organizacja i obsada służby poborowej na stopie pokojowej według stanów osobowych L. O. I. Szt. Gen. 3477/Org. 25 została ogłoszona 4 lutego 1926 roku. Z tą chwilą zniesione zostały stanowiska oficerów ewidencyjnych[9][10][11].
12 marca 1926 roku została ogłoszona obsada personalna Przysposobienia Wojskowego, zatwierdzona rozkazem Dep. I L. 6000/26 przez pełniącego obowiązki szefa Sztabu Generalnego gen. dyw. Edmunda Kesslera, w imieniu ministra spraw wojskowych. Zgodnie z nową organizacją pokojową Przysposobienia Wojskowego zostały zlikwidowane stanowiska oficerów instrukcyjnych przy PKU, a w ich miejsce utworzone rozkazem Oddz. I Szt. Gen. L. 7600/Org. 25 stanowiska oficerów przysposobienia wojskowego w pułkach piechoty[12].
Od 1926 roku, obok ustawy o powszechnym obowiązku służby wojskowej i rozporządzeń wykonawczych do niej, działalność PKU Pszczyna normowała „Tymczasowa instrukcja służbowa dla PKU”, wprowadzona do użytku rozkazem MSWojsk. Dep. Piech. L. 100/26 Pob.[13]
W marcu 1930 roku PKU Pszczyna nadal podlegała Dowództwu Okręgu Korpusu Nr V i wciąż administrowała powiatami: pszczyńskim i rybnickim[14]. W grudniu tego roku PKU Pszczyna posiadała skład osobowy typu I[13].
31 lipca 1931 roku gen. dyw. Kazimierz Fabrycy, w zastępstwie ministra spraw wojskowych, rozkazem B. Og. Org. 4031 Org. wprowadził zmiany w organizacji służby poborowej na stopie pokojowej. Zmiany te polegały między innymi na zamianie stanowisk oficerów administracji w PKU na stanowiska oficerów broni (piechoty) oraz zmniejszeniu składu osobowego PKU typ I–IV o jednego oficera i zwiększeniu o jednego urzędnika II kategorii. Liczba szeregowych zawodowych i niezawodowych oraz urzędników III kategorii i niższych funkcjonariuszy pozostała bez zmian[15].
1 lipca 1938 roku weszła w życie nowa organizacja służby uzupełnień, zgodnie z którą dotychczasowa PKU Pszczyna została przemianowana na Komendę Rejonu Uzupełnień Pszczyna przy czym nazwa ta zaczęła obowiązywać 1 września 1938 roku[16], z chwilą wejścia w życie ustawy z dnia 9 kwietnia 1938 roku o powszechnym obowiązku wojskowym[17]. Obok wspomnianej ustawy i rozporządzeń wykonawczych do niej, działalność KRU Pszczyna normowały przepisy służbowe MSWojsk. D.D.O. L. 500/Org. Tjn. Organizacja służby uzupełnień na stopie pokojowej z 13 czerwca 1938 roku. Zgodnie z tymi przepisami komenda rejonu uzupełnień była organem wykonawczym służby uzupełnień[18].
Komendant rejonu uzupełnień w sprawach dotyczących uzupełnień Sił Zbrojnych i administracji rezerw podlegał bezpośrednio dowódcy Okręgu Korpusu Nr V, który był okręgowym organem kierowniczym służby uzupełnień. Rejon uzupełnień nie uległ zmianie i nadal obejmował powiaty: pszczyński i rybnicki[1].
Po ogłoszeniu mobilizacji KRU Pszczyna funkcjonowała na podstawie etatu pokojowego. Pod względem ewidencji i uzupełnień miała być przydzielona do Ośrodka Zapasowego 6 DP[19]. KRU Pszczyna nadal podlegała dowódcy Okręgu Korpusu Nr V, ale jej zaopatrywanie należało do dowódcy Armii „Kraków”[20].
Obsada personalna
edytujPoniżej przedstawiono wykaz oficerów zajmujących stanowisko komendanta Powiatowej Komendy Uzupełnień i komendanta rejonu uzupełnień oraz wykaz osób funkcyjnych (oficerów i urzędników wojskowych) pełniących służbę w PKU i KRU Pszczyna, z uwzględnieniem najważniejszych zmian organizacyjnych przeprowadzonych w latach 1926 i 1938.
| Komendanci | ||
|---|---|---|
| Stopień, imię i nazwisko | okres pełnienia obowiązków | kolejne stanowisko (dalsze losy) |
| ppłk sam. Włodzimierz Bukowski | IV 1924[21] – II 1927 | przeniesiony w stan spoczynku z dniem 30 IV 1927[22] |
| mjr piech. Wojciech Musiał | II 1927[23] – III 1929 | oddany do dyspozycji dowódcy OK V[24] |
| ppłk piech. Franciszek Pałkowski | III 1929[25][26] – 30 IX 1934 | przeniesiony w stan spoczynku[27] |
| mjr piech. Stefan Feliks Brandt[a] | XII 1934[29] – 1939[30] | |
| Obsada pozostałych stanowisk funkcyjnych PKU w latach 1924–1925[31][32] | |||
|---|---|---|---|
| I referent | mjr piech. Jan Kulwieć | ||
| kpt. kanc. Andrzej Styka | I 1925[33] – II 1926 | kierownik I referatu | |
| II referent | por. rez. powoł. do sł. czyn. Jan Liput | ||
| oficer instrukcyjny | por. piech. Józef Żuchowicz[b] | XI 1924[35] – III 1925[36] | przydzielony do macierzystego 23 pp |
| oficer ewidencyjny Pszczyna | urzędnik wojsk. XI rangi / por. kanc. Jan Bogacki | ||
| oficer ewidencyjny Rybnik | por. kanc. Jan Smolański | ||
| Obsada pozostałych stanowisk funkcyjnych PKU w latach 1926–1938[37][38][39][40] | |||
| kierownik I referatu administracji rezerw
i zastępca komendanta PKU |
kpt. kanc. Andrzej Styka | II 1926 – XII 1929[41] | referent w PKU Słonim |
| mjr kanc. Aleksander Seweryn Marian Geringer | XII 1929 – IX 1930[42] | komendant PKU Miechów | |
| kpt. piech. Szymon Michał Białecki[c] | 1930[46] – XII 1931[47] | oddany do dyspozycji dowódcy OK V | |
| kpt. kanc. Alfred Bernard Farny[d] | 1 III[53] – 1 X 1932[54] | praktyka u płatnika 3 psp, †1940 Katyń | |
| kpt. piech. Kazimierz Sarnowicz | 1 IX 1932[55] – 1936 | przeniesiony do PKU Grodzisk Mazowiecki | |
| kierownik II referatu poborowego | por. kanc. Jan Liput | od II 1926 | |
| kpt. piech. Józef Sękowski | X 1927[56] – VI 1930[57] | kierownik I referatu PKU Równe | |
| por. kanc. Jan Bogacki[e] | IX 1930 – 15 IX 1932[54] | praktyka u płatnika 12 pp | |
| kpt. piech. Władysław Klass | od IX 1932[55] | kierownik I referatu | |
| referent inwalidzki | por. kanc. Ignacy Gadziński[f] | od II 1926 | |
| kpt. piech. Antoni I Górzyński[g] | do IV 1929[63] | dyspozycja Ministerstwa Pracy i Opieki Społecznej | |
| referent | por. kanc. Jan Bogacki | II 1926 – IX 1930[64] | kierownik II referatu |
| Obsada pozostałych stanowisk funkcyjnych KRU w latach 1938–1939[30][h] | |||
| kierownik I referatu ewidencji | kpt. adm. (piech.) Władysław Klass | był w III 1939 | |
| kierownik II referatu uzupełnień | kpt. adm. (piech.) Franciszek Głowa | był w III 1939 | |
Uwagi
edytuj- ↑ Mjr piech. Stefan Feliks Brandt (ur. 23 grudnia 1891) był odznaczony Krzyżem Walecznych (dwukrotnie) i Złotym Krzyżem Zasługi[28].
- ↑ Józef Żuchowicz urodził się 31 stycznia 1897 roku w Świdrówce, w powiecie dąbrowskim, w rodzinie Jana i Marii z Wolaków. Wiosną 1940 roku został zamordowany w Katyniu[34].
- ↑ Szymon Michał Białecki (ur. 27 września 1893, zm. 1948). 3 maja 1922 roku został zweryfikowany w stopniu kapitana ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 roku i 1591. lokatą w korpusie oficerów piechoty, a jego oddziałem macierzystym był 75 pp. Z dniem 20 października 1924 roku został przeniesiony do KOP. W lutym i marcu 1926 roku pełnił obowiązki dowódcy 5 baonu granicznego. W 1930 roku został przeniesiony z PUWFiPW do PKU Pszczyna na stanowisko pełniącego obowiązki kierownika I referatu. W grudniu 1931 roku został zwolniony z zajmowanego stanowiska i oddany do dyspozycji dowódcy Okręgu Korpusu Nr V. Z dniem 31 maja 1932 roku został przeniesiony w stan spoczynku[43]. Był odznaczony Krzyżem Niepodległości (20 grudnia 1932 roku[44]) i Krzyżem Walecznych[45].
- ↑ kpt. kanc. Alfred Bernard Farny ur. 30 marca 1894 roku w Cierlicku, w rodzinie Karola i Anny z Bałonów. W czasie I wojny światowej walczył w szeregach Pułku Strzelców Nr 31. Na stopień podporucznika został mianowany ze starszeństwem z 1 stycznia 1917 roku. Inwalida wojenny (w 1918 roku stracił prawą rękę). Z dniem 1 grudnia 1923 roku został przeniesiony z 5 bsan. do PKU Biała Bielsko na stanowisko oficera ewidencyjnego na powiat bialski[48]. 1 grudnia 1924 roku został przesunięty w PKU Biała Bielsko ze stanowiska OE Biała na stanowisko II referenta[49]. W lutym 1926 roku został zatwierdzony na stanowisku kierownika II referatu poborowego PKU Biała Bielsko[37]. Z dniem 1 marca 1932 roku został przeniesiony z PKU Inowrocław do PKU Pszczyna na stanowisko kierownika I referatu i zastępcy komendanta. Z dniem 1 października 1932 roku został przydzielony na czteromiesięczną praktykę u płatnika 3 psp. Po zakończeniu praktyki został wyznaczony na stanowisko płatnika 3 psp[50]. Z dniem 15 sierpnia 1933 roku został przeniesiony do korpusu oficerów intendentów[51]. W marcu 1939 roku w dalszym ciągu pełnił służbę w 3 psp na stanowisku oficera gospodarczego. W czasie kampanii wrześniowej 1939 roku był oficerem płatnikiem 3 psp. Był odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi (1938) oraz Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1918-1921 „Polska Swemu Obrońcy” i Medalem Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości. Wiosną 1940 roku został zamordowany w Katyniu[52].
- ↑ Jan Tadeusz Bogacki (ur. 22 maja 1894). Z dniem 15 września 1932 roku został przydzielony na czteromiesięczną praktykę u płatnika 12 pp. Po zakończeniu praktyki został wyznaczony na stanowisko płatnika 3 puł. w Tarnowskich Górach[58]. Z dniem 15 sierpnia 1933 roku został przeniesiony do korpusu oficerów intendentów[59].
- ↑ Ignacy Gadziński (ur. 17 grudnia 1874). Na emeryturze mieszkał w Pszczynie[60].
- ↑ kpt. piech. Antoni I Górzyński (ur. 16 grudnia 1889). 19 marca 1928 roku został mianowany kapitanem ze starszeństwem z 1 stycznia 1928 roku i 106. lokatą w korpusie oficerów piechoty[61][62]. W kwietniu 1929 roku został zwolniony z zajmowanego stanowiska z równoczesnym przydziałem do dyspozycji Ministerstwa Pracy i Opieki Społecznej, do dnia 31 marca 1930 roku.
- ↑ Wykaz zawiera obsadę jednostki według stanu bezpośrednio przed rozpoczęciem mobilizacji pierwszych oddziałów Wojska Polskiego w dniu 23 marca 1939, ale już po przeprowadzeniu ostatnich awansów ogłoszonych z datą 19 marca 1939[65].
Przypisy
edytuj- ↑ a b Dz.U. z 1939 r. nr 20, poz. 131.
- ↑ Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 12 z 26 marca 1924 roku, poz. 178.
- ↑ a b Dz.U. z 1925 r. nr 37, poz. 252.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 37 z 12 kwietnia 1924 roku, s. 210.
- ↑ Dz.U. z 1924 r. nr 61, poz. 609.
- ↑ a b c Jarno 2001 ↓, s. 169.
- ↑ Moczyński 1928 ↓, s. 393, autor użył sformułowania „wszystkie czynności przygotowawcze do poboru, jak również jego przeprowadzenie przeszły do władz administracyjnych”, co nie odpowiadało podziałowi kompetencji władz wojskowych i cywilnych, określonych we wspomnianych aktach prawa.
- ↑ Moczyński 1928 ↓, s. 393–394.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Dodatek do Nr 9 z 4 lutego 1926 roku, s. 7-20.
- ↑ Moczyński 1928 ↓, s. 393, wg autora stanowiska oficerów ewidencyjnych, po krótkotrwałym przydzieleniu ich do władz administracyjnych, zostały zniesione w 1925 roku.
- ↑ Jarno 2001 ↓, s. 169, autor także datuje zniesienie stanowisk oficerów ewidencyjnych na rok 1925, co stoi w sprzeczności z ogłoszoną 4 lutego 1926 roku obsadą służby poborowej na stopie pokojowej.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Dodatek do Nr 9 z 4 lutego 1926 roku, s. 1-10.
- ↑ a b Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 40 z 23 grudnia 1930 roku, poz. 471.
- ↑ Dz.U. z 1930 r. nr 31, poz. 270.
- ↑ Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 23 z 31 lipca 1931 roku, poz. 290.
- ↑ Jarno 2001 ↓, s. 173.
- ↑ Dz.U. z 1938 r. nr 25, poz. 220.
- ↑ Historia WKU Suwałki ↓.
- ↑ Rybka i Stepan 2010 ↓, s. 796.
- ↑ Zarzycki 1995 ↓, s. 246.
- ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 1345.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 5 lutego 1927 roku, s. 39, 44.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 8 z 28 lutego 1927 roku, s. 65.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 12 marca 1929 roku, s. 86.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 7 z 22 marca 1929 roku, s. 102.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 6 z 23 marca 1932 roku, s. 226, zatwierdzony na stanowisku komendanta.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 7 czerwca 1934 roku, s. 144.
- ↑ Rocznik oficerski 1939 ↓, s. 20.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 22 grudnia 1934 roku, s. 255.
- ↑ a b Rocznik oficerski 1939 ↓, s. 854.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 37 z 12 kwietnia 1924 roku, s. 210-211.
- ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 1287, 1345.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 8 z 23 stycznia 1925 roku, s. 35.
- ↑ Księga Cmentarna Katynia 2000 ↓, s. 744.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 120 z 12 listopada 1924 roku, s. 671.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 37 z 29 marca 1925 roku, s. 176.
- ↑ a b Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Dodatek do Nr 9 z 4 lutego 1926 roku, s. 13.
- ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 521.
- ↑ Lista starszeństwa 1933 ↓, s. 10, 39, 44.
- ↑ Lista starszeństwa 1935 ↓, s. 21, 38, 43.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 20 z 23 grudnia 1929 roku, s. 398.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 1 z 28 stycznia 1931 roku, s. 24, 45.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 10 z 16 sierpnia 1932 roku, s. 361.
- ↑ M.P. z 1932 r. nr 293, poz. 341.
- ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 131, 195.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 3 z 26 marca 1931 roku, s. 102.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 23 grudnia 1931 roku, s. 415.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 74 z 26 listopada 1923 roku, s. 689.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 127 z 4 grudnia 1924 roku, s. 716.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 11 kwietnia 1933 roku, s. 80.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 10 z 15 września 1933 roku, s. 178.
- ↑ Księga Cmentarna Katynia 2000 ↓, s. 134, tu błędnie podano, że pełnił służbę w 5 batalionie saperów, zamiast w 5 batalionie sanitarnym.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 6 z 23 marca 1932 roku, s. 251.
- ↑ a b Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 13 z 9 grudnia 1932 roku, s. 429.
- ↑ a b Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 13 z 9 grudnia 1932 roku, s. 417.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 25 z 31 października 1927 roku, s. 300.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 18 czerwca 1930 roku, s. 207.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 11 kwietnia 1933 roku, s. 92.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 10 z 15 września 1933 roku, s. 184.
- ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 911.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 6 z 19 marca 1928 roku, s. 52.
- ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 141, 224.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 9 z 27 kwietnia 1929 roku, s. 113.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 1 z 28 stycznia 1931 roku, s. 30.
- ↑ Rocznik oficerski 1939 ↓, s. VI.
Bibliografia
edytuj- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2018-03-22].
- Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
- Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
- Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
- Lista starszeństwa oficerów zawodowych piechoty 1 lipca 1933. Warszawa: Przegląd Piechoty, 1933.
- Lista starszeństwa oficerów zawodowych piechoty. 5 czerwca 1935. Warszawa: Dep. Piech. MSWojsk., 1935.
- Witold Jarno: Okręg Korpusu Wojska Polskiego nr IV Łódź 1918-1939. Łódź: Wydawnictwo „Ibidem”, 2001. ISBN 83-88679-10-4.
- Jan Kiński, Helena Malanowska, Urszula Olech, Wacław Ryżewski, Janina Snitko-Rzeszut, Teresa Żach: Katyń. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Marek Tarczyński (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2000. ISBN 83-905590-7-2.
- Jarosław Kowalewski: Historia Wojskowej Komendy Uzupełnień w Suwałkach. Wojskowa Komenda Uzupełnień w Suwałkach. [dostęp 2019-05-18].
- Henryk Moczyński: Służba poborowa. W: Dziesięciolecie Odrodzenia Polskiej Siły Zbrojnej 1918–1928. Henryk Stanisław Mościcki (red.) Włodzimierz Dzwonkowski (red.) Tadeusz Bałaban (red.). Warszawa: Tadeusz Złotnicki, 1928, s. 391–394.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. T. 29. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego. Biblioteka Jagiellońska, 2006. ISBN 83-7188-899-6.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Najlepsza broń. Plan mobilizacyjny „W” i jego ewolucja. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Adiutor”, 2010. ISBN 978-83-86100-83-5.
- Piotr Zarzycki: Plan mobilizacyjny „W”. Wykaz oddziałów mobilizowanych na wypadek wojny. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, 1995. ISBN 83-85621-87-3.