Komenda Rejonu Uzupełnień Kołomyja I
Komenda Rejonu Uzupełnień Kołomyja I (KRU Kołomyja I) – organ wojskowy właściwy w sprawach uzupełnień Sił Zbrojnych II Rzeczypospolitej i administracji rezerw w powierzonym mu rejonie[2].
Historia | |
Państwo | |
---|---|
Sformowanie |
1919 |
Rozformowanie |
1939 |
Tradycje | |
Rodowód |
PKU Kołomyja |
Działania zbrojne | |
kampania wrześniowa | |
Organizacja | |
Dyslokacja | |
Podległość |
DOGen. „Lwów” |
Skład |
PKU typ II |
Formowanie i zmiany organizacyjne
edytuj17 lipca 1919 roku minister spraw wojskowych gen. por. Józef Leśniewski ustanowił Powiatową Komendę Uzupełnień Kołomyja z tymczasową siedzibą w Stanisławowie, obejmującą powiaty: kołomyjski, kosowski, peczeniżyński i śniatyński. PKU Kołomyja została podporządkowana Dowództwu Okręgu Generalnego „Lwów”. W terminie późniejszym minister miał zdecydować, który pułk piechoty będzie uzupełniany przez PKU Kołomyja[3][4]. 26 lipca 1919 roku minister zarządził przeniesienie siedziby PKU ze Stanisławowa do Kołomyi[5].
W czerwcu 1921 roku PKU Kołomyja była nadal podporządkowana DOGen. „Lwów” i obejmowała swoją właściwością powiaty: kołomyjski, kosowski, peczeniżyński i śniatyński[6].
Z dniem 1 czerwca 1922 roku została zlikwidowana gospoda inwalidzka przy PKU Kołomyja[7].
18 listopada 1924 roku weszła w życie ustawa z dnia 23 maja 1924 roku o powszechnym obowiązku służby wojskowej[8], a 15 kwietnia 1925 roku rozporządzenie wykonawcze ministra spraw wojskowych do tejże ustawy, wydane 21 marca tego roku wspólnie z ministrami: spraw wewnętrznych, zagranicznych, sprawiedliwości, skarbu, kolei, wyznań religijnych i oświecenia publicznego, rolnictwa i dóbr państwowych oraz przemysłu i handlu[9]. Wydanie obu aktów prawnych wiązało się z przejęciem przez władze cywilne (administracji I instancji) większości zadań związanych z przygotowaniem i przeprowadzeniem poboru[10][11]. Przekazanie większości zadań władzom cywilnym umożliwiło organom służby poborowej zajęcie się wyłącznie racjonalnym rozdziałem rekruta oraz ewidencją i administracją rezerw. Do tych zadań dostosowana została organizacja wewnętrzna powiatowych komend uzupełnień i ich składy osobowe. Poszczególne komendy różniły się między sobą składem osobowym w zależności od wielkości administrowanego terenu[12].
Zadania i nowa organizacja PKU określone zostały w wydanej 27 maja 1925 roku instrukcji organizacyjnej służby poborowej na stopie pokojowej[10]. W skład PKU Kołomyja wchodziły trzy referaty: I) referat administracji rezerw, II) referat poborowy i referat inwalidzki[10]. Nowa organizacja i obsada służby poborowej na stopie pokojowej według stanów osobowych L. O. I. Szt. Gen. 3477/Org. 25 została ogłoszona 4 lutego 1926 roku. Z tą chwilą zniesione zostały stanowiska oficerów ewidencyjnych[13][14][15].
12 marca 1926 roku została ogłoszona obsada personalna Przysposobienia Wojskowego, zatwierdzona rozkazem Dep. I L. 6000/26 przez pełniącego obowiązki szefa Sztabu Generalnego gen. dyw. Edmunda Kesslera, w imieniu ministra spraw wojskowych. Zgodnie z nową organizacją pokojową Przysposobienia Wojskowego zostały zlikwidowane stanowiska oficerów instrukcyjnych przy PKU, a w ich miejsce utworzone rozkazem Oddz. I Szt. Gen. L. 7600/Org. 25 stanowiska oficerów przysposobienia wojskowego w pułkach piechoty[16].
Od 1926 roku, obok ustawy o powszechnym obowiązku służby wojskowej i rozporządzeń wykonawczych do niej, działalność PKU Kołomyja normowała „Tymczasowa instrukcja służbowa dla PKU”, wprowadzona do użytku rozkazem MSWojsk. Dep. Piech. L. 100/26 Pob.[17]
Z dniem 1 października 1927 roku została utworzona PKU Kołomyja II obejmująca powiaty: peczeniżyński, kossowski i śniatyński. Dotychczasowa PKU Kołomyja została przemianowana na PKU Kołomyja I, a jej okręg poborowy obejmował wyłącznie powiaty: kołomyjski i horodeński[18].
3 lipca 1929 roku okręg poborowy został powiększony o obszar zlikwidowanego powiatu peczeniżyńskiego (PKU Kołomyja II), który został włączony do powiatu kołomyjskiego[19].
W marcu 1930 roku PKU Kołomyja I nadal podlegała Dowództwu Okręgu Korpusu Nr VI i wciąż administrowała powiatami: kołomyjskim i horodeńskim[20]. W grudniu tego roku posiadała skład osobowy typ II[17].
31 lipca 1931 roku gen. dyw. Kazimierz Fabrycy, w zastępstwie ministra spraw wojskowych, rozkazem B. Og. Org. 4031 Org. wprowadził zmiany w organizacji służby poborowej na stopie pokojowej. Zmiany te polegały między innymi na zamianie stanowisk oficerów administracji w PKU na stanowiska oficerów broni (piechoty) oraz zmniejszeniu składu osobowego PKU typ I–IV o jednego oficera i zwiększeniu o jednego urzędnika II kategorii. Liczba szeregowych zawodowych i niezawodowych oraz urzędników III kategorii i niższych funkcjonariuszy pozostała bez zmian[21].
1 lipca 1938 roku weszła w życie nowa organizacja służby uzupełnień, zgodnie z którą dotychczasowa PKU Kołomyja I została przemianowana na Komendę Rejonu Uzupełnień Kołomyja I przy czym nazwa ta zaczęła obowiązywać 1 września 1938 roku[22], z chwilą wejścia w życie ustawy z dnia 9 kwietnia 1938 roku o powszechnym obowiązku wojskowym[23]. Obok wspomnianej ustawy i rozporządzeń wykonawczych do niej, działalność KRU Kołomyja I normowały przepisy służbowe MSWojsk. D.D.O. L. 500/Org. Tjn. Organizacja służby uzupełnień na stopie pokojowej z 13 czerwca 1938 roku. Zgodnie z tymi przepisami komenda rejonu uzupełnień była organem wykonawczym służby uzupełnień[24] .
Komendant rejonu uzupełnień w sprawach dotyczących uzupełnień Sił Zbrojnych i administracji rezerw podlegał bezpośrednio dowódcy Okręgu Korpusu Nr VI, który był okręgowym organem kierowniczym służby uzupełnień. Rejon uzupełnień nie uległ zmianie i nadal obejmował powiaty: kołomyjski i horodeński[2].
Komenda prowadziła ewidencję wszystkich oficerów z powiatów: kołomyjskiego, horodeńskiego, kosowskiego i śniatyńskiego[2].
Obsada personalna
edytujPoniżej przedstawiono wykaz oficerów zajmujących stanowisko komendanta Powiatowej Komendy Uzupełnień i komendanta rejonu uzupełnień oraz wykaz osób funkcyjnych (oficerów i urzędników wojskowych) pełniących służbę w PKU Kołomyja oraz PKU i KRU Kołomyja I, z uwzględnieniem najważniejszych zmian organizacyjnych przeprowadzonych w 1926 i 1938 roku.
- Komendanci
- płk Alfred Knapp (do 12 IX 1919[25])
- płk Wojciech Dobija (12 IX 1919[26] – 24 III 1921[27])
- ppłk piech. Franciszek Tschede (od 24 III 1921[27])
- mjr piech. Bolesław Paukszt (IV 1923[28] – I 1924 → PKU Konin[29])
- ppłk piech. Jan Sandecki (I 1924[29][30] – II 1927 → stan spoczynku z dniem 30 IV 1927[31])
- ppłk piech. Wilhelm Zwonarz (IX 1927[32] – IV 1928 → dyspozycja dowódcy OK VI[33])
- mjr piech. Karol Rozdół[a] (VII 1928[36] – II 1929[37] → dyspozycja dowódcy OK VI)
- ppłk piech. Tadeusz Wiktor Czechowicz (od III 1929[38])
- mjr kanc. / żand. Aleksander Seweryn Marian Geringer (1 IX 1932[39][40] – VII 1935 → dyspozycja dowódcy OK VI[41])
- mjr piech. Tadeusz Brincken (VIII 1935[42] – ? → komendant KRU Jarosław)
- mjr piech. Jan Leszek Bielczyk (1939[43])
- I referent – kpt. piech. Edward Wolanowski (był w 1923 – II 1926 → kierownik I referatu)
- II referent – por. / kpt. kanc. Ignacy Tomaszewski (VII 1923[46] – II 1926 → kierownik II referatu)
- referent inwalidzki – urzędnik wojsk. XI rangi / por. kanc. Karol Winowski (był w 1923 – II 1926 → referent inwalidzki)
- oficer instrukcyjny – kpt. piech. Piotr Gadziński (od 11 VI 1923[47])
- oficer ewidencyjny na powiat horodeński – urzędnik wojsk. X rangi / por. kanc. Jan Stanisław Bularski (był w 1923 – II 1926 → referent [etat przejściowy])
- oficer ewidencyjny na powiat kołomyjski
- urzędnik wojsk. X rangi Michał Bohr (1923)
- por. kanc. Włodzimierz Janczyszyn (od 1 XII 1924[48])
- oficer ewidencyjny na powiat kosowski – urzędnik wojsk. XI rangi / por. kanc. Edmund Riss (był w 1923 i 1924)
- oficer ewidencyjny na powiat śniatyński – urzędnik wojsk. X rangi / por. kanc. Władysław I Mazur (był w 1923 – II 1926 → kierownik II referatu PKU Kutno[49])
- W styczniu 1923 roku urzędnik wojsk. X rangi Kazimierz Żupnik przydzielony został do PKU Łódź Powiat na stanowisko oficera ewidencyjnego na powiat łódzki[50].
- kierownik I referatu administracji rezerw i zastępca komendanta
- kierownik II referatu poborowego
- kpt. kanc. Ignacy Tomaszewski (II 1926 – VII 1927[60] → kierownik I referatu PKU Kołomyja II)
- por. tab. Stanisław Kowarzyk[b] (IX 1927[65] – IX 1930[66] → 10 dtab.)
- por. kanc. Włodzimierz Jan Janczyszyn[c] (IX 1930[73] – XII 1932)
- kpt. piech. Henryk Heber (XII 1932[74] – VI 1938 → kierownik I referatu KRU)
- referent – por. kanc. Włodzimierz Janczyszyn (II 1926 – IX 1930 → kierownik II referatu)
- referent inwalidzki – por. kanc. Karol Winowski (II 1926 – IV 1929[75] → dyspozycja Ministerstwa Pracy i Opieki Społecznej)
- referent (etat przejściowy) – por. kanc. Jan Bularski (II 1926 – VII 1927[60] → referent PKU Kołomyja II)
- kierownik I referatu ewidencji – kpt. adm. (piech.) Henryk Heber (1938 – 1939)
- kierownik II referatu uzupełnień – kpt. adm. (piech.) Tomasz Stanisław Kowalski[e]
Uwagi
edytuj- ↑ Karol Rozdół w kwietniu 1928 został przeniesiony z 38 pp do kadry oficerów piechoty z równoczesnym przeniesieniem służbowym do PKU Przemyśl na okres czterech miesięcy w celu odbycia praktyki poborowej[34]. z dniem 30 września 1929 został przeniesiony w stan spoczynku[35].
- ↑ Kpt. tab. Stanisław Kowarzyk (ur. 24 marca 1898 w Dolinie, zm. 28 listopada 1975 w Warszawie) był odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi i Medalem Zwycięstwa[61][62]. Na stopień kapitana został mianowany ze starszeństwem z 19 marca 1938 roku i 19. lokatą w korpusie oficerów taborowych. W marcu 1939 roku pełnił służbę w Szefostwie Taborów Okręgu Korpusu Nr VIII w Toruniu na stanowisku kierownika referatu materiałowo-budżetowego[63]. W czasie kampanii wrześniowej 1939 roku dostał się do niemieckiej niewoli. Przebywał w Oflagu X A, a następnie Oflagu II C Woldenberg[64] . Był starszym bratem Tadeusza Józefa (1900-1949), lekarza medycyny, i Kazimierza (1915-1945), podporucznika 49 pp w Kołomyji.
- ↑ Kpt. int. Włodzimierz Jan Janczyszyn ur. 20 czerwca 1898 roku. W kwietniu 1933 roku sprostowano imiona z „Włodzimierz” na „Włodzimierz Jan”[67]. Z dniem 1 sierpnia 1932 roku został przydzielony na czteromiesięczną praktykę u płatnika 49 pp[68]. Po zakończeniu praktyki został przeniesiony do 6 plot. we Lwowie na stanowisko płatnika[69]. 12 marca 1933 roku został mianowany kapitanem ze starszeństwem z 1 stycznia 1933 i 3. lokatą w korpusie oficerów administracji, dział kancelaryjny[70]. Z dniem 15 sierpnia 1933 roku został przeniesiony do korpusu oficerów intendentów[71]. W marcu 1939 roku nadal pełnił służbę w 6 plot. na stanowisku oficera gospodarczego. Był odznaczony Krzyżem Niepodległości (15 kwietnia 1932 roku) i Srebrnym Krzyżem Zasługi[72].
- ↑ Wykaz zawiera obsadę jednostki według stanu bezpośrednio przed rozpoczęciem mobilizacji pierwszych oddziałów Wojska Polskiego w dniu 23 marca 1939, ale już po przeprowadzeniu ostatnich awansów ogłoszonych z datą 19 marca 1939[76].
- ↑ Kpt. adm. (piech.) Tomasz Stanisław Kowalski[77] (ur. 22 lutego 1898) był odznaczony Krzyżem Niepodległości (4 lutego 1932 roku). Pełnił służbę w 6 pp Leg.[78][79] We wrześniu 1933 roku został przeniesiony z garnizonu Sokółka do garnizonu Wilno[80].
Przypisy
edytuj- ↑ Almanach oficerski 1923/24 ↓, s. 37.
- ↑ a b c Dz.U. z 1939 r. nr 20, poz. 131.
- ↑ Dz. Rozk. Wojsk. Nr 81 z 31 lipca 1919 roku, poz. 2867.
- ↑ Szandrocho 2011 ↓, s. 48.
- ↑ Dz. Rozk. Wojsk. Nr 81 z 31 lipca 1919 roku, poz. 2868.
- ↑ Rozkaz DOGen. Kielce ↓, Nr 69 z 23 czerwca 1921 roku, zał. nr 2 do pkt 11.
- ↑ Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 23 z 6 czerwca 1922 roku, poz. 346.
- ↑ Dz.U. z 1924 r. nr 61, poz. 609.
- ↑ Dz.U. z 1925 r. nr 37, poz. 252.
- ↑ a b c Jarno 2001 ↓, s. 169.
- ↑ Moczyński 1928 ↓, s. 393, autor użył sformułowania „wszystkie czynności przygotowawcze do poboru, jak również jego przeprowadzenie przeszły do władz administracyjnych”, co nie odpowiadało podziałowi kompetencji władz wojskowych i cywilnych, określonych we wspomnianych aktach prawa.
- ↑ Moczyński 1928 ↓, s. 393–394.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Dodatek do Nr 9 z 4 lutego 1926 roku, s. 7-20.
- ↑ Moczyński 1928 ↓, s. 393, wg autora stanowiska oficerów ewidencyjnych, po krótkotrwałym przydzieleniu ich do władz administracyjnych, zostały zniesione w 1925 roku.
- ↑ Jarno 2001 ↓, s. 169, autor także datuje zniesienie stanowisk oficerów ewidencyjnych na rok 1925, co stoi w sprzeczności z ogłoszoną 4 lutego 1926 roku obsadą służby poborowej na stopie pokojowej.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Dodatek do Nr 9 z 4 lutego 1926 roku, s. 1-10.
- ↑ a b Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 40 z 23 grudnia 1930 roku, poz. 471.
- ↑ Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 28 z 14 października 1927 roku, poz. 350.
- ↑ Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 22 z 3 lipca 1929 roku, poz. 219.
- ↑ Dz.U. z 1930 r. nr 31, poz. 270.
- ↑ Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 23 z 31 lipca 1931 roku, poz. 290.
- ↑ Jarno 2001 ↓, s. 173.
- ↑ Dz.U. z 1938 r. nr 25, poz. 220.
- ↑ Historia WKU Suwałki ↓.
- ↑ Dz.Rozk. MSWojsk. Nr 91 z 1919 roku, s. 3388
- ↑ Dz.Rozk. MSWojsk.|loc=Nr 91 z 1919 roku, s. 3388
- ↑ a b Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 9 kwietnia 1921 roku, s. 690.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 22 z 18 kwietnia 1923 roku, s. 257.
- ↑ a b Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 7 z 27 stycznia 1924 roku, s. 40.
- ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 1335.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 5 lutego 1927 roku, s. 38, 44.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 24 z 26 września 1927 roku, s. 283.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 9 z 26 kwietnia 1928 roku, s. 126.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 9 z 26 kwietnia 1928 roku, s. 142.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 13 z 9 sierpnia 1929 roku, s. 262.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 24 lipca 1928 roku, s. 226.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 4 z 14 lutego 1929 roku, s. 77.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 12 marca 1929 roku, s. 91.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 13 z 9 grudnia 1932 roku, s. 434.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 7 z 12 marca 1934 roku, s. 89, został przeniesiony z korpusu oficerów administracji, dział kancelaryjny, do korpusu oficerów żandarmerii, z pozostawieniem na zajmowanym stanowisku komendanta PKU.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 10 z 4 lipca 1935 roku, s. 92.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 31 sierpnia 1935 roku, s. 97.
- ↑ a b Rocznik oficerski 1939 ↓, s. 849.
- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 1466, 1554, 1562, 1565, 1570.
- ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 1288, 1335.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 48 z 18 lipca 1923 roku, s. 468, z równoczesnym przeniesieniem z korpusu oficerów sanitarnych do korpusu oficerów administracji, dział kancelaryjny.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 41 z 23 czerwca 1923 roku, s. 417.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 116 z 31 października 1924 roku, s. 649.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Dodatek do Nr 9 z 4 lutego 1926 roku, s. 3.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 20 stycznia 1923 roku, s. 55.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Dodatek do Nr 9 z 4 lutego 1926 roku, s. 14.
- ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 128, 434, 519, 828, 831, w tym czasie praktykę poborową odbywał kpt. art. Justyn Antoszewski.
- ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 515.
- ↑ Lista starszeństwa 1933 ↓, s. 36, 42.
- ↑ Lista starszeństwa 1935 ↓, s. 35, 41.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 10 z 30 marca 1934 roku, s. 133.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 22 grudnia 1934 roku, s. 281, z dniem 31 lipca 1934 roku kapitan Wolanowski przeniesiony został w stan spoczynku.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 7 czerwca 1934 roku, s. 181.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 8 z 1 czerwca 1935 roku, s. 59.
- ↑ a b Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 19 z 22 lipca 1927 roku, s. 224.
- ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 285, 790.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 12 z 28 czerwca 1930 roku, s. 257.
- ↑ Rocznik oficerski 1939 ↓, s. 278, 525.
- ↑ Straty ↓.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 24 z 26 września 1927 roku, s. 287.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 1 z 28 stycznia 1931 roku, s. 20.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 11 kwietnia 1933 roku, s. 102.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 13 z 9 grudnia 1932 roku, s. 436.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 11 kwietnia 1933 roku, s. 88.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 3 z 14 marca 1933 roku, s. 50.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 10 z 15 września 1933 roku, s. 179.
- ↑ Rocznik oficerski 1939 ↓, s. 339, 788.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 1 z 28 stycznia 1931 roku, s. 30.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 13 z 9 grudnia 1932 roku, s. 417.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 9 z 27 kwietnia 1929 roku, s. 114.
- ↑ Rocznik oficerski 1939 ↓, s. VI.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 7 z 12 marca 1934 roku, s. 95, sprostowano imiona z „Tomasz” na „Tomasz Stanisław”.
- ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 90, 536.
- ↑ Lista starszeństwa 1935 ↓, s. 96.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 28 września 1933 roku, s. 196.
Bibliografia
edytuj- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2019-09-07].
- Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
- Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
- Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
- Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
- Lista starszeństwa oficerów zawodowych piechoty 1 lipca 1933. Warszawa: Przegląd Piechoty, 1933.
- Rozkazy Dowództwa Okręgu Generalnego „Kielce”. [dostęp 2018-05-08].
- Lista starszeństwa oficerów zawodowych piechoty. 5 czerwca 1935. Warszawa: Dep. Piech. MSWojsk., 1935.
- Karol Firich, Stanisław Krzysik, Tadeusz Kutrzeba, Stanisław Müller, Józef Wiatr: Almanach oficerski na rok 1923/24 zeszyt 2, dział III. Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1923.
- Witold Jarno: Okręg Korpusu Wojska Polskiego nr IV Łódź 1918-1939. Łódź: Wydawnictwo „Ibidem”, 2001. ISBN 83-88679-10-4.
- Jarosław Kowalewski: Historia Wojskowej Komendy Uzupełnień w Suwałkach. Wojskowa Komenda Uzupełnień w Suwałkach. [dostęp 2021-07-01].
- Henryk Moczyński: Służba poborowa. W: Dziesięciolecie Odrodzenia Polskiej Siły Zbrojnej 1918–1928. Henryk Stanisław Mościcki (red.) Włodzimierz Dzwonkowski (red.) Tadeusz Bałaban (red.). Warszawa: Tadeusz Złotnicki, 1928, s. 391–394.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. T. 29. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego. Biblioteka Jagiellońska, 2006. ISBN 83-7188-899-6.
- Robert Szandrocho: 90 lat terenowych organów administracji wojskowej w Polsce. Wrocław: Wrocławskie Wydawnictwo Naukowe Atla 2, 2011. ISBN 978-83-60732-61-8.
- Program „Straty osobowe i ofiary represji pod okupacją niemiecką”. Fundacja „Polsko-Niemieckie Pojednanie”. [dostęp 2019-09-28].