Kokietnik

Kokietnik
	; Phyllocladus aspleniifolius
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	nagonasienne
Klasa	iglaste
Rząd	araukariowce
Rodzina	zastrzalinowate
Rodzaj	kokietnik
	Nazwa systematyczna
	Phyllocladus Mirbel; Mém. Mus. Hist. Nat. 13: 48. 1825
	Typ nomenklatoryczny
	P. billardieri Mirbel, nom. illeg. (=P. aspleniifolius (Labillardière) J. D. Hooker)
Synonimy
	Brownetera L. C. Richard ex L. Trattinnick;
	Brownetera L. C. Richard ex L. Trattinnick;
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Kokietnik^[4] (Phyllocladus) – rodzaj drzew i krzewów z rodziny zastrzalinowatych (Podocarpaceae). Obejmuje we florze współczesnej cztery gatunki występujące na Filipinach, Borneo i Nowej Gwinei oraz wyspach między nimi leżących, a także na Tasmanii i Nowej Zelandii^[5]^[6]. W przeszłości, podczas trzeciorzędu, przedstawiciele tego rodzaju byli bardziej zróżnicowani i odgrywali większą rolę we florze tego obszaru^[7], występując także w Australii i Patagonii^[6]. Należą tu zarówno rośliny dwupienne jak i jednopienne. Wyróżniają się charakterystycznie spłaszczonymi pędami – fyllokladiami^[5]. Rośliny te występują głównie w zaroślach i lasach górskich. Gatunki drzewiaste wykorzystywane są jako źródło surowca drzewnego. Z kory P. trichomanoides Maorysi uzyskiwali czerwony barwnik^[8].

Morfologia

Pokrój: Rośliny osiągające od nieco ponad 1 metr do 30 m wysokości. Pęd główny rozgałęzia się często okółkowo. Końcowe odcinki pędów rozgałęziające się naprzeciwlegle są spłaszczone i pełnią funkcję asymilacyjną (fyllokladia). Mają one kształt wachlarzowaty, na brzegu są drobnoząbkowane lub wcinane^[5] do pierzasto podzielonych^[8].
Liście: Młodociane są jednonerwowe, równowąskie i ułożone skrętolegle^[5]. Rozwijają się tylko u siewek^[8]. Właściwe liście zredukowane są do drobnych łusek u nasady fyllokladiów^[5].
Organy generatywne: Krótkie, czerwonobrązowe i kotkowate strobile męskie zebrane są w skupienia na końcach pędów^[8]. Ziarna pyłku zaopatrzone są w skrzydełka. Strobile żeńskie wyrastają na krawędzi fyllokladiów. Składają się z mięśniejącej osnówki otaczającej zalążki^[5].
Nasiona: Na płodnej łusce (makrosporofilu) rozwija się pojedyncze, wzniesione ku górze nasiono, do połowy otoczone osnówką. Nasiono jest owalne, spłaszczone wzdłuż dłuższej osi, pozbawione skrzydełka^[5].

Systematyka

Rodzaj zaliczany jest do rodziny zastrzalinowatych (Podocarpaceae) lub wyodrębniany w osobną rodzinę Phyllocladaceae Bessey 1907. Genowe analizy filogenetyczne nie dają jednoznacznych wyników, według niektórych badaczy potwierdzają siostrzaną pozycję tego rodzaju w stosunku do innych zastrzalinowatych, według innych rodzaj ten zagnieżdżony jest w obrębie zastrzalinowatych^[9]. W obrębie rodzaju gatunki tworzą dwie grupy siostrzane – do jednej należy P. aspleniifolius i P. toatoa, do drugiej P. trichomanoides i P. hypophyllus^[10].

Wykaz gatunków^[11]

Phyllocladus aspleniifolius (Labill.) Hook.f.
Phyllocladus hypophyllus Hook.f.
Phyllocladus toatoa Molloy
Phyllocladus trichomanoides D.Don

Opisano także wymarłe gatunki występujące w trzeciorzędzie i czwartorzędzie^[10]:

P. aberensis, P. annulatus, P. lobatus, P. morwellensis.

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).
↑ M.J.M.M.J.M. Christenhusz M.J.M.M.J.M. i inni, A new classification and linear sequence of extant gymnosperms, „Phytotaxa”, 19 (1), 2011, s. 55–70, DOI: 10.11646/phytotaxa.19.1.3 (ang.).
↑ ^a ^b ^c Index Nominum Genericorum (ING). Smithsonian National Museum of Natural History. [dostęp 2011-12-03]. (ang.).
↑ Nazwa polska według Józef Rostafiński: Słownik polskich imion rodzajów oraz wyższych skupień roślin, poprzedzony historyczną rozprawą o źródłach. Kraków: Akademia Umiejętności, 1900. (pol.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g John Silba: Encyclopedia coniferae. Corvallis, Oregon, USA: Harold N. Moldenkeand, Alma L. Moldenke, 1986, s. 69, seria: Phytologia Memoirs.
↑ ^a ^b Aljos Farjon, Denis Filer: An Atlas of the World’s Conifers. Leiden, Boston: Brill, 2013, s. 16. ISBN 978-90-04-21180-3.
↑ Steven J. Wagstaff. Evolution and biogeography of the austral genus Phyllocladus (Podocarpaceae). „Journal of Biogeography”. 31, 10, s. 1569-1577, 2004. DOI: 10.1111/j.1365-2699.2004.01066.x. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 1. Trees and shrubs. London: Macmillan, 2002, s. 23. ISBN 0-333-73003-8.
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-02-26] (ang.).
↑ ^a ^b Robert S. Hill. New species of Phyllocladus (Podocarpaceae) macrofossils from southeastern Australia. „Alcheringa An Australasian Journal of Palaeontology”. 13, 3, s. 193-208, 1989. DOI: 10.1080/03115518908527820. (ang.).
↑ Phyllocladus. [w:] The Plant List [on-line]. [dostęp 2011-12-03].

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).

[christenhusz2011-2] M.J.M.M.J.M. Christenhusz M.J.M.M.J.M. i inni, A new classification and linear sequence of extant gymnosperms, „Phytotaxa”, 19 (1), 2011, s. 55–70, DOI: 10.11646/phytotaxa.19.1.3 (ang.).

[ing-3] Index Nominum Genericorum (ING). Smithsonian National Museum of Natural History. [dostęp 2011-12-03]. (ang.).

[rostafinski-4] Nazwa polska według Józef Rostafiński: Słownik polskich imion rodzajów oraz wyższych skupień roślin, poprzedzony historyczną rozprawą o źródłach. Kraków: Akademia Umiejętności, 1900. (pol.).

[silba-5] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g John Silba: Encyclopedia coniferae. Corvallis, Oregon, USA: Harold N. Moldenkeand, Alma L. Moldenke, 1986, s. 69, seria: Phytologia Memoirs.

[atlas-6] Aljos Farjon, Denis Filer: An Atlas of the World’s Conifers. Leiden, Boston: Brill, 2013, s. 16. ISBN 978-90-04-21180-3.

[wagstaff-7] Steven J. Wagstaff. Evolution and biogeography of the austral genus Phyllocladus (Podocarpaceae). „Journal of Biogeography”. 31, 10, s. 1569-1577, 2004. DOI: 10.1111/j.1365-2699.2004.01066.x. (ang.).

[philips-8] Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 1. Trees and shrubs. London: Macmillan, 2002, s. 23. ISBN 0-333-73003-8.

[apweb-9] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-02-26] (ang.).

[hill-10] Robert S. Hill. New species of Phyllocladus (Podocarpaceae) macrofossils from southeastern Australia. „Alcheringa An Australasian Journal of Palaeontology”. 13, 3, s. 193-208, 1989. DOI: 10.1080/03115518908527820. (ang.).

[tpl-11] Phyllocladus. [w:] The Plant List [on-line]. [dostęp 2011-12-03].

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[1]

[2]

[3]

[9]

[10]

[11]