Kodeks 059
Kodeks 059 (Gregory-Aland no. 059), ε 09 (Soden)[1] – grecki kodeks uncjalny Nowego Testamentu z tekstem Ewangelii według Marka, paleograficznie datowany na IV/V wiek. Do tego samego kodeksu należała karta oznakowana symbolem 0215. W końcu XIX wieku oba fragmenty sprowadzone zostały do Wiednia, gdzie są odtąd przechowywane. Jest cytowany w krytycznych wydaniach greckiego Nowego Testamentu. Tekst został zaliczony do III kategorii Alanda.
.JPG) Fragment 059 z tekstem Mk 15,29-33 | |
| Data powstania |
IV/V wiek |
|---|---|
| Rodzaj | |
| Numer |
059, 0215 |
| Zawartość |
Ewangelia Marka 15† |
| Język | |
| Rozmiary |
15 × 11 cm |
| Typ tekstu |
tekst mieszany |
| Kategoria |
III |
| Miejsce przechowywania | |
Opis
edytujZachowały się fragmenty różnych dwóch kart kodeksu. Według rekonstrukcji oryginalne karty miały rozmiar 15 na 11 cm. Tekst jest pisany jedną kolumną na stronę, 19 linijek w kolumnie (według rekonstrukcji)[2][3]. Atrament jest koloru brunatnego[4].
Fragment 059 przekazuje tekst Ewangelii według Marka 15,29-38[3]. Rozmiary fragmentu wynoszą 10,8 na 9,6 cm[4]. Z tego samego rękopisu pochodzi fragment karty oznakowanej pod symbolem 0215, zawierającej tekst Mk 15,20-21.26-27 i przechowywanej w tej samej bibliotece pod numerem Pap. G. 36112[2]. Fragment ma rozmiary 5,3 na 5,6 cm[3].
Z paleograficznego punktu widzenia kodeks jest dobrym przykładem „biblijnej uncjały”. Kształty liter przypominają wczesne wielkie kodeksy[5]. Zachodzą pewne nieregularności w wysokości liter oraz odstępów między literami[5]. Pionowe linie liter są z reguły grubsze od kresek poziomych. Wśród liter wyróżnia się pod względem kształtu epsilon, którego środkowa pozioma kreska pisana jest blisko górnego łuku litery[5].
Stosuje dierezę nad literą iota[5]. Stosuje punktację.
Nomina sacra pisane są skrótami: ΧΣ dla Χριστος (Chrystus), ΙΣ dla Ιησους (Jezus), ΘΣ dla θεος (Bóg). Według rekonstrukcji oryginalny kodeks stosował również skrót ΙΗΛ dla Ισραηλ (Izrael), w utraconej części karty[4]. 059 stosuje staurogram w siódmej linijce strony recto[4]. Niektóre wyrazy na końcu linii są skracane, skrót jest oznakowany przy pomocy ligatur[5].
Tekst
edytujGrecki tekst kodeksu Kurt Aland zaklasyfikował do kategorii III[2], co oznacza, że jego tekst został skażony przez obce naleciałości, ale jest ważny dla poznania historii tekstu Nowego Testamentu[6].
Na stronie verso fragmentu 059 w linijce 10 w partii uszkodzonej Karl Wessely rekonstruował wariant εις (do), natomiast według Stanleya oraz Wendy Porter oryginalny tekst zawierał wariant τις (kto)[7].
W Marku 15,34 przekazuje wariant ηλι (Eli, Boże mój), w czym jest zgodny z Kodeksem Bezy, Kodeksem Koridethi, minuskułem 565 oraz starołacińskimi rękopisami. Pozostałe rękopisy przekazują wariant ελωι (Eloi, Boże mój). Wariant kodeksu uważany jest za niepoprawny przez krytyków tekstu Nowego Testamentu[8].
Historia
edytuj_Mt_15,20-21.JPG)
Nieznane jest miejsce, w którym powstał kodeks[5][4]. Sugerowany jest Egipt, gdzie zostały odkryte fragmenty 059 i 0215[9]. Fragment 059 trafił do Wiednia w końcu XIX wieku[10].
Wiek kodeksu jest szacowany w oparciu o paleograficzne porównania z innymi rękopisami o ustalonej dacie i zwykle jest to od połowy IV wieku do połowy V wieku. C.R. Gregory datował go na IV wiek[11]. Stanley i Wendy Porter datują kodeks na IV wiek ze względu na podobieństwo do P.Vindob. G 19888 i P.Vindob. G 39782[5]. Pasquale Orsini datuje kodeks na koniec IV wieku[9]. Instytut Badań Tekstu Nowego Testamentu datuje go na wiek IV/V[2][3].
C.R. Gregory wciągnął fragment na listę rękopisów Nowego Testament w 1900 roku, nadając mu siglum Tu. Opublikował też jego tekst w oparciu o transkrypcję nadesłaną mu przez Karla Wessely'ego[10]. W 1908 roku dał mu numer 059[1]. W 1912 roku Wessely opublikował faksymile fragmentu[12].
Tekst 0215 opublikował Peter Sanz w 1946 roku[5]. Kurt Aland wciągnął go na listę rękopisów Nowego Testamentu w 1953 roku pod numerem 0215[13]. W 26 wydaniu Nestle-Alanda, wydanym w 1979 roku, 0215 został uznany za część tego samego rękopisu co 059[14].
Guglielmo Cavallo opublikował nowsze wydanie facsimile obu fragmentów[15]. Stanley E. Porter i Wendy J. Porter opublikowali facsimile oraz rekonstrukcję tekstu obu fragmentów. Fragmenty kodeksu badał Pasquale Orsini[16].
W 27 wydaniu Nestle-Alanda 059 został zaliczony do rękopisów cytowanych w pierwszej kolejności, co oznacza, że każdy jego wariant odbiegający od tekstu rezultatywnego jest odnotowywany w aparacie krytycznym[17].
Fragment 059 przechowywany jest w Austriackiej Bibliotece Narodowej, pod numerem katalogowym Pap. G. 39779. Fragment 0215 przechowywany jest pod numerem Pap. G. 36112[2][3].
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ a b Gregory 1908 ↓, s. 38.
- ↑ a b c d e Aland i Aland 1995 ↓, s. 119.
- ↑ a b c d e INTF i Cod. 059 ↓.
- ↑ a b c d e Porter i Porter 2008 ↓, s. 111.
- ↑ a b c d e f g h Porter i Porter 2008 ↓, s. 109.
- ↑ Aland i Aland 1995 ↓, s. 106, 159.
- ↑ Porter i Porter 2008 ↓, s. 115.
- ↑ NA26 1991 ↓, s. 145.
- ↑ a b Kodeks 059. LDAB.
- ↑ a b Gregory 1900 ↓, s. 74.
- ↑ Gregory 1900 ↓, s. 73.
- ↑ Wessely 1912 ↓, s. s. 243, no. 186.
- ↑ Aland i Aland 1995 ↓, s. 74.
- ↑ NA26 1991 ↓, s. 694.
- ↑ Cavallo 1967 ↓, s. pl. 46b.
- ↑ Orsini 2005 ↓, s. 28.
- ↑ NA27 2001 ↓, s. 58*.
Bibliografia
edytuj- Wydania tekstu
- Karl Wessely: Griechische und koptische Texte theologischen inhalts. Leipzig: 1912, seria: Studien zur Paläographie und Papyruskunde. reprint (Amsterdam 1966), s. 243, no. 186.
- Guglielmo Cavallo: Ricerche sulla maiuscola biblica. Firenze: Le Monnier, 1967, s. Plate 46b.
- Pasquale Orsini: Manoscritti in maiuscola biblica. Materiali per un aggiornamento, Cassino, Edizioni dell'Università degli Studi di Cassino. 2005, s. 28, seria: Collana scientifica, Studi Archeologici, Artistici, Filologici, Letterari e Storici.
- Krytyczne wydania NT
- E. Nestle K. Aland (pod red.): Novum Testamentum Graece (wyd. 26). Stuttgart: Deutsche Bibelgesellschaft, 1991. ISBN 3-438-05100-1. [NA26]
- Eberhard et Erwin Nestle: Novum Testamentum Graece. communiter ediderunt: B. et K. Aland, J. Karavidopoulos, C.M. Martini, B.M. Metzger. Wyd. 27. Stuttgart: Deutsche Bibelgesellschaft, 2001. [NA27]
- Introdukcje do krytyki tekstu NT
- K. Aland, B. Aland: The Text of the New Testament: An Introduction to the Critical Editions and to the Theory and Practice of Modern Textual Criticism. przeł. Erroll F. Rhodes. Michigan: William B. Eerdmans Publishing Company, 1995. ISBN 978-0-8028-4098-1. (ang.).
- Caspar René Gregory: Textkritik des Neuen Testaments. T. 1. Leipzig: J.C. Hinrichs, 1900, s. 73–74.
- Inne opracowania
- Caspar René Gregory: Die griechischen Handschriften des Neuen Testament. Leipzig: J.C. Hinrichs'sche Buchhandlung, 1908, s. 38. (niem.).
- Stanley E. Porter, Wendy J. Porter: New Testament Greek Papyri and Parchments. Berlin – New York: Walter de Gruyter, 2008, s. 109–115, XXI. ISBN 978-3-11-020308-0. (ang.).
- Kodeks 059 (GA), [w: Liste Handschriften]. [w:] INTF [on-line]. Münster Institute. [dostęp 2017-05-12].