Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny „Ħal-Xluq” w Siġġiewi
Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny (malt. Il-knisja ta’ Santa Marija ta’ Ħal-Xluq, ang. Church of Assumption of Our Lady) – rzymskokatolicki kościół, jeden z najstarszych na wyspie[1], stojący na terenie Ħal-Xluq, niegdysiejszej wioski, w granicach miejscowości Siġġiewi na Malcie.
 nr rej. 2185 (NICPMI)
| |||||||||||||||||
,_Siggiewi.jpg)
| |||||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Miejscowość | |||||||||||||||||
| Adres |
Triq Bur it-Tokk, Ta’ Ħal-Xluq | ||||||||||||||||
| Wyznanie | |||||||||||||||||
| Kościół | |||||||||||||||||
| Archidiecezja | |||||||||||||||||
| Wezwanie | |||||||||||||||||
| Wspomnienie liturgiczne |
niedziela po 15 sierpnia | ||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
Położenie na mapie Morza Śródziemnego  | |||||||||||||||||
Położenie na mapie Malty  | |||||||||||||||||
 35°50′48,7″N 14°26′42,6″E/35,846861 14,445167
| |||||||||||||||||
Historia
edytujPoczątki
edytujW 1436 Siġġiewi było już parafią, o czym wiadomo ze spisu Senatore De Mello, który powstał właśnie w tym roku. W skład parafii wchodziły wioski Ħal Kbir, Ħal Niklusi, Ħal Kdieri, i największa Ħal Xluq. W tej ostatniej istniał już, między innymi, kościół Santa Marija – Wniebowzięcia Matki Bożej. Nie jest znany czas jego powstania, przypuszczalnie był to początek XV wieku[1][2][3][4][5]. Kościół był wystarczająco duży, by zastępować na tym terenie miejscowy kościół parafialny (był nim wtedy stary kościół św. Mikołaja), przynajmniej w udzielaniu chrztów[1][2].
Dekonsekracja i odnowienie
edytujW 1575, kiedy papieski wizytator Pietro Dusina odwiedził Maltę, podczas swojej wizyty zdekonsekrował wiele kaplic i kościołów, których stan nie odpowiadał wymogom stawianym świątyniom. Między nimi był również kościół Santa Marija ta’ Ħal-Xluq[1][2][6].
Dziewięć lat później, w 1584, Ġann Pawl Buttigieg odnowił kościół, ufundował obraz tytularny namalowany na trzech drewnianych panelach, oraz zostawił dochód z pola Ta’ Kobbi na odprawianie mszy św. w święto patronalne, oraz na olej do wiecznej lampki[1][2][6].
W 1680, podczas wizytacji duszpasterskiej, biskup Molina znalazł kościół w dobrym stanie; w dodatku przekazał doń datki z zapisów na msze św. ze zdekonsekrowanych przezeń czterech kościołów z pobliskich wiosek[1][2].
Podczas II wojny światowej w kościele znaleźli schronienie uciekinierzy z Valletty i Cottonery[4].
Przez lata kościół służył okolicznym wiernym, jednak jego stan z czasem się pogarszał. W 2004 rozpoczęto prace renowacyjne budynku i jego wyposażenia, w tym zabytkowych XVII-wiecznych organów, które „nadawały się jedynie do spalenia”[1][7]. Organy te, typu ottavino, dziś są już bardzo rzadkie, jedynie kilka egzemplarzy zachowało się na Malcie i Sycylii. Ich renowacja obejmowała praktycznie wszystkie elementy, które przez lata zaniedbania kościoła uległy zniszczeniu lub zostały skradzione. Odbudowa instrumentu została zlecona przez Fondazzjoni Patrimonju Siġġiewi, wykonana zaś, i zakończona w 2015, przez Roberta Buhagiara[1][7].
Architektura
edytujWygląd zewnętrzny
edytujKościół Ħal-Xluq należy do najładniejszych na wyspach. Jego starożytność jest widoczna w półkolistym gzymsie ponad głównym wejściem. Na szczęście, nie dotknęły go zmiany i przebudowy.
Ponad wejściem znajduje się prostokątne okno, jedyne źródło naturalnego światła w kościele. Nad nim, zwieńczająca fasadę mała dzwonnica w formie arkady, połączona niewysokim murem ze, stojącymi na jego krańcach ozdobami w kształcie piramidionu. Wszystko to dobudowano później. W lewej, północno-zachodniej elewacji kościoła znajduje się boczne wejście. Po obu stronach frontowych drzwi kamienne ławki. Widoczne są też, odchodzące od dachu, kamienne rynny odprowadzające wody opadowe[1].
Wnętrze
edytujWe wnętrzu kościoła dominują kamienne łuki, na których wspierają się płyty płaskiego dachu. Filary łuków sięgają podłogi, co jest kolejnym dowodem starożytności kościoła[1].
Ołtarz wieńczy centralnie umieszczony obraz Francesco Zahry Wniebowzięcie Matki Bożej[6]. Jego perspektywę wzmacniają dwa pilastry, podtrzymujące segmentowy fronton. Na ścianie po bokach ołtarza dwa obrazy pochodzące ze szkoły Francesco Zahry: Chrystus przed Piłatem oraz Nałożenie krzyża na Jezusa. Z innych dzieł sztuki w kościele należy wymienić obraz Matka Boża Różańcowa (w zakrystii), oraz figury św. Rocha i św. Rity[1][2][4].
Fiesta
edytujUroczystość patronalna kościoła obchodzona jest w niedzielę po 15 sierpnia[1][2].
Ochrona dziedzictwa kulturowego
edytujBudynek kościoła umieszczony jest na liście National Inventory of the Cultural Property of the Maltese Islands pod nr. 2185[6]. W dniu 14 października 2020 kaplica wpisana została na listę zabytków narodowych 1. stopnia[8].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e f g h i j k l Roderick Busuttil: Santa Marija ta’ Ħax-Xluq ~ Siġġiewi ~. Kappelli Maltin. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-07-07)]. (malt.).
- ↑ a b c d e f g Saint Mary of Ħax-Xluq - Siġġiewi. W: Mikiel Spiteri (Kilin): A Hundred Wayside Chapels of Malta & Gozo. Valletta: Heritage Books, 2000, s. 74–76. ISBN 99909-93-06-8. (ang.).
- ↑ Siggiewi / St. Mary’s Church at Ħal Xluq. Archdiocese in Malta. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-07-01)]. (ang.).
- ↑ a b c Siggiewi - Church of Santa Marija of the Assumption. W: Alfie Guillaumier: Malta’s Towns and Villages. USA: Terry Asphar, 2003, s. 482. ISBN 0-9743821-0-8. (ang.).
- ↑ CASAL SIGGEUI / CXVIII. Altre chiese nel Sigguei e suoi limiti / VIII. Chiesa dell’ Assunta in casal Xluc. W: Achille Ferres: Deserizione storica delle chiese di Malta e Gozo. Malta: 1866, s. 410. (wł.).
- ↑ a b c d Church of the Assumption at Hax-Xluq. NICPMI, 2014-03-28. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-07-24)]. (ang.).
- ↑ a b Nigel Mifsud: Antique and rare Ħal Xluq Chapel organ’s musical tones fully restored. tvm.com.mt, 2015-12-05. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-01-07)]. (ang.).
- ↑ STQARRIJA MILL-MINISTERU GĦALL-WIRT NAZZJONALI, L-ARTI U GVERN LOKALI 6 kappelli medjevali skedati f’livell ta’ Grad 1. doi.gov.mt, 2020-10-14. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-10-17)]. (malt.).