Kościół Świętego Stanisława w Czortkowie
Kościół Świętego Stanisława[1] (także: kościół Dominikański; ukr. Костел святого Станіслава) – zabytkowa świątynia rzymskokatolicka w mieście Czortkowie, siedzibie rejonu czortkowskiego w obwodzie tarnopolskim na Ukrainie.
| |||||||
| Państwo | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Obwód | |||||||
| Miejscowość | |||||||
| Wyznanie | |||||||
| Kościół | |||||||
| Wezwanie | |||||||
| |||||||
Położenie na mapie obwodu tarnopolskiego  | |||||||
Położenie na mapie Ukrainy  | |||||||
 49°01′09,33″N 25°47′46,55″E/49,019258 25,796264
| |||||||
Historia
edytuj
22 lutego 1610 roku wojewoda ruski i właściciel miasta Stanisław Golski sprowadził do Czortkowa oo. dominikanów i ufundował dla nich kościół oraz klasztor. Pierwszy kościół wybudowano wraz z klasztorem oo. dominikanów w roku 1619. Fundator po śmierci został pochowany w krypcie kościoła. Świątynię odwiedzali polscy królowie, m.in. Jan II Kazimierz (w 1663) oraz Jan III Sobieski (w 1673 roku).
Kościół z XVIII wieku okazał się zbyt mały dla parafian, więc na przełomie XIX / XX wieku zdecydowano w jego miejscu (po rozebraniu starego) wybudować nowy (obecny) kościół. Budowę ukończono w 1918 roku, w stylu gotyku nadwiślańskiego, według projektu polskiego architekta Jana Sas-Zubrzyckiego. Autorami figur świętych byli Czesław Stowp i Damian Stankiewicz.
W 1941 roku Sowieci uciekając na wschód podpalili kościół i klasztor, rujnując budowlę.
Po zakończeniu II wojny światowej i wyjeździe Polaków z tutejszych ziem władza sowiecka zamknęła kościół i urządziła w nim magazyn nawozów sztucznych, a znajdujące się w nim cenne organy drezdeńskie zostały zniszczone (później władze Drezna chciały te organy odkupić, ale było za późno). Ojcom dominikanom kościół został oddany w stanie ruiny w roku 1989. Pierwszym proboszczem (po II wojnie światowej) został pochodzący z Czortkowa o. Reginald Wiśniewski.
W kościele do końca II wojny światowej znajdował się uważany za cudowny obraz Matki Boskiej Czortkowskiej (Różańcowej) podarowany dominikanom w XVII wieku przez króla Jana Kazimierza. Od zniszczenia uchronili go byli polscy parafianie, którzy przymusowo wysiedleni przewieźli obraz w nowe granice Polski, a w latach 80. XX wieku złożyli w warszawskim kościele pw. św. Jacka, gdzie znajduje się po dziś dzień. Obecnie w czortkowskim kościele znajduje się koronowana kopia obrazu.
W 2019 roku na wysokiej 40-metrowej wieży kościoła ukraiński naukowiec i historyk Wołodymyr Dobrianski odkrył detonator pocisku odłamkowego. Domniemana trajektoria jego lotu pozwoliła ustalić, że podczas ofensywy czortkowskiej (7–28 czerwca 1919 r.) w lasach na zachód od wsi Szmańkowce stacjonowały pułki (64 armaty) pod dowództwem atamana Cyryla Karasa[2][3].
Przypisy
edytuj- ↑ Polski egzonim przyjęty na 121. posiedzeniu KSNG.
- ↑ Wołodymyr Dobrianski, «Чортківська офензива» та домініканський костел святого Станіслава у Чорткові: дослідження свідчень 100-річної давнини // Бережани та Бережанщина в період «Чортківської офензиви»: події, особистості, пам’ять, Бережани, 2019, 39–48 s.
- ↑ Wołodymyr Dobrianski, Чортківський костел святого Станіслава і домініканський монастир: становлення та Перша світова війна // Землі Опілля в історико-культурному розвитку України. Доля історико-архітектурної спадщини західноукраїнських земель у часи Першої світової війни та революційних подій 1917–1921 рр. Тези доповідей і повідомлень VI Всеукраїнської наукової конференції. 18.10.2018 r. / Надія Волинець, Володимир Парацій, Бережани, 2018, 25–27 s.
Bibliografia
edytuj- Jan K. Ostrowski: Kościół pw. św. Stanisława biskupa i męczennika oraz klasztor dominikanów w Czortkowie. [W:] Materiały do dziejów sztuki sakralnej na ziemiach wschodnich dawnej Rzeczypospolitej. Cz. I : Kościoły i klasztory rzymskokatolickie dawnego województwa ruskiego. T. 17. Kraków : Antykwa, drukarnia Skleniarz 2009, 508 s., 806 il. ISBN 978-83-89273-71-0.
Linki zewnętrzne
edytuj- Czortków, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 873.
- Dominikanie w Czortkowie