Kościół św. Idziego Opata w Zakliczynie

Kościół Świętego Idziego Opata – rzymskokatolicki kościół parafialny znajdujący się w mieście Zakliczyn, w województwie małopolskim. Należy do dekanatu Zakliczyn diecezji tarnowskiej.

Kościół Świętego Idziego

nr rej. I-3-20 z dnia 13.10.1947 oraz 316 z 22.11.1971
kościół parafialny
Elewacja frontowa
Państwo	Polska
Miejscowość	Zakliczyn
Wyznanie	katolickie
Kościół	rzymskokatolicki
Parafia	św. Idziego Opata
Wezwanie	św. Idziego Opata
Historia Data rozpoczęcia budowy 1 połowa XVII w. (kaplica) Data zakończenia budowy 1739-1768
Dane świątyni Styl późny barok wczesny barok (kaplica) Architekt Jan Sas-Zubrzycki (rozbudowa) Świątynia • materiał bud. • cegła kamień Wieża kościelna • liczba wież 1 Liczba naw 1
Położenie na mapie Zakliczyna Kościół Świętego Idziego
Położenie na mapie Polski Kościół Świętego Idziego
Położenie na mapie województwa małopolskiego Kościół Świętego Idziego
Położenie na mapie powiatu tarnowskiego Kościół Świętego Idziego
Położenie na mapie gminy Zakliczyn Kościół Świętego Idziego
49°51′22″N 20°48′12″E

Historia

Pierwszy drewniany kościół, istniejący w Zakliczynie został w 1568 r. przebudowany i rozszerzony przez Spytka Wawrzyńca Jordana. Dobudowano wówczas dwie kaplice: Najświętszej Marii Panny oraz św. Zofii (ta druga zapewne z fundacji córki Spytka, Zofii Jordanówny). Trzecia istniejąca wówczas kaplica, pw. św. Jana Chrzciciela, jeszcze średniowieczna, przylegająca do pn. ściany kościoła, była kaplicą grobową rodziny Gieraltów. W XVI/XVII w. została przebudowana w stylu późnorenesansowym. Zmieniono jej wówczas również patrona na św. Józefa. Pożar w 1735 r. zniszczył zupełnie kościół z wyposażeniem. Ocalała jedynie kaplica św. Józefa, która przez pewien czas pełniła rolę prowizorycznej świątyni.

Obecna świątynia została zbudowana w latach 1739-1768, z zachowaniem murowanych części dawnej, spalonej budowli (kaplica św. Józefa). Około 1920 roku nadbudowano wieżę, w miejsce poprzedniej zniszczonej w 1835 roku.

Architektura

Jest to budowla późnobarokowa, posiadająca wczesnobarokową kaplicę z poprzedniej świątyni. Wzniesiono ją z cegły i kamienia i otynkowano. Korpus składa się z jednej nawy z prezbiterium o pięciu przęsłach zamkniętym ścianą prostą; przy prezbiterium od strony północnej mieści się zakrystia. Przy nawie od strony północnej mieści się kaplica łącząca się z zakrystią, od strony zachodniej mieści się wieża z przedsionkiem w przyziemiu, a od strony południowej mała kruchta. Ściany na zewnątrz świątyni są obwiedzione pilastrami podpierającymi belkowanie. Fasada zachodnia posiada szczyt wygięty, wtopiony w czworokątną wieżę, nakrytą baniastym hełmem. Fasada wschodnia zwieńczona jest trójkątnym szczytem; w niej są umieszczone malowidła wykonane w 1955 roku przez Józefa Strojnego; w szczycie znajduje się Matka Boża Różańcowa ze św. Dominikiem, na ścianie św. Idzi, poniżej rzeźbiona Grupa Ukrzyżowania z przełomu XVIII/XIX stulecia. Jest ona pozostałością po drewnianej kaplicy pw. św. Rozalii, która w XVIII w. została w tym miejscu dobudowana do ściany świątyni. Kaplica, będąca miejscem pochówku Justyny Lanckorońskiej i jej syna Teodora, została zburzona w l. 20. XX w. Prezbiterium i nawa są nakryte dachem dwuspadowym o wspólnej kalenicy z baniastą wieżyczką na sygnaturkę z latarnią, zakrystia nakryta jest dachem pulpitowym. Kaplica wzniesiona na planie kwadratu, nakryta jest kopułą na pendentywach z latarnią, ściany wewnątrz i na zewnątrz posiadają podziały pilastrowe.

Wystrój

Ołtarz główny reprezentuje styl rokokowy i wykonany został w 1768 roku zapewne przez Piotra Korneckiego. 4 ołtarze boczne reprezentują styl rokokowy i wykonane zostały w 1768 roku zapewne przez Piotra Korneckiego, Ołtarz w kaplicy reprezentuje styl barokowy i wykonany został w 1 połowie XV wieku, według tradycji umieszczony był wcześniej w kaplicy zamku w Melsztynie. Chrzcielnica reprezentuje styl barokowy i wykonana została w 1684 roku z marmuru z datą na podstawie. Ambona reprezentuje styl rokokowy i pochodzi z około 1768 roku, wykonana została zapewne przez Piotra Korneckiego. Konfesjonał pochodzi z 2 połowy XVIII wieku i reprezentuje styl rokokowy. Stalle oraz dwa konfesjonały pochodzą z 1966 roku i reprezentują styl neobarokowy. Organy o 22 głosach wykonał Stanisław Wilewski z Nockowej w 1972 roku. Obrazy św. Andrzeja Boboli i św. Franciszka z Asyżu namalował Walerian Kasprzyk około 1960 roku. Rzeźba Chrystusa Zmartwychwstałego pochodzi z 2 połowy XVIII wieku i reprezentuje styl rokokowy.