Kazimierz Smoleński
Kazimierz Smoleński (ur. 4 marca 1876 w Mławie, zm. 7 maja 1943 w Warszawie) – polski chemik oraz technolog, profesor Politechniki Warszawskiej, członek Polskiej Akademii Umiejętności.
| |
| Data i miejsce urodzenia |
4 marca 1876 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
7 maja 1943 |
| Zawód, zajęcie |
chemik, technolog |
| Narodowość | |
| Tytuł naukowy |
profesor |
| Odznaczenia | |
 
| |
Życiorys
edytujW roku 1901 ukończył Petersburski Państwowy Instytut Technologiczny[1], a w 1907 roku został powołany na stanowisko docenta cukrownictwa na tej uczelni. W 1916 mianowany profesorem nadzwyczajnym Instytutu Technologicznego w Piotrogrodzie. W 1919 powrócił do odrodzonej Polski gdzie 15 maja został mianowany profesorem zwyczajnym Politechniki Warszawskiej[2]. Objął Katedrę Technologii Chemicznej Ogólnej Organicznej i Technologii Węglowodanów, a od 1936 Zakład Technologii Ogólnej Organicznej i Technologii Węglowodanów[3]. Zdobył międzynarodowe uznanie w dziedzinie chemii cukrów[4]. Był też jednym z pierwszych technologów, który przewidywał rozwój chemii w oparciu o surowce petrochemiczne, głównie etylen.
W roku 1933 został członkiem Tymczasowego Komitetu Doradczo-Naukowego[5].
Na zlecenie polskiego rządu podjął w okresie międzywojennym prace w kierunku aromatyzacji ropy naftowej[6]. Jako jeden z pierwszych naukowców w Polsce zajmował się tworzywami sztucznymi[7]. Zajmował się praktycznymi procesami technologicznymi w tym zakresie stając się w okresie międzywojennym m.in. twórcą metod produkcji styrenu i polistyrenu. W latach 20. XX w. otrzymał chlorek winylu oraz jego polimery. Był autorem ponad 170 prac naukowych[8].
W czasie okupacji wykładał na tajnym wydziale chemii Politechniki Warszawskiej. 3 listopada 1942 w trakcie wykładu został aresztowany przez Gestapo w związku z aresztowaniem córki Anny Smoleńskiej. Osadzony wraz z całą rodziną na Pawiaku przez ponad pół roku był poddawany torturom. Rozstrzelany w bramie domu przy ulicy Dzielnej 21 w Warszawie wraz z kilkudziesięcioma więźniami Pawiaka w pierwszej masowej egzekucji w ruinach getta warszawskiego. Symboliczny grób znajduje się na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 221-1-21)[9].
Ordery i odznaczenia
edytuj- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (27 listopada 1929)[10]
- Order Korony (Belgia)
Upamiętnienie
edytujZostał uhonorowany w zbiorowym upamiętnieniu chemików polskich na grobowcu prof. dr. Wandy Polaczkowej i Heleny Czarnodolowej (wdów po chemikach) na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie; pod głównym napisem Tu umarli żyją umieszczono dedykację o treści: Oto mogiła chemików, których prochy w latach 1939–45 rozsiane zostały przez wroga nie znalazły miejsca w polskiej ciszy cmentarnej[11].
Przypisy
edytuj- ↑ Księga pamiątkowa inżynierów technologów Polaków wychowańców Instytutu Technologicznego w Petersburgu (w rocznicę stulecia uczelni), Warszawa 1933, s. 97 [dostęp 2018-08-19].
- ↑ Krystyna Kabzińska. Chemików polskich start w niepodległość. „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki”. 36/1, s. 71–86, 1991. [dostęp 2014-02-15].
- ↑ Historia kierunku Technologia Chemiczna. ch.pw.edu.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-07-12)]. Politechniki Warszawskiej.
- ↑ Krystyna Kabzińska: Rozwój technologii cukrownictwa i rola Kazimierza Smoleńskiego. W: Historyczny rozwój procesów technologicznych i wpływ metod badawczych na rozwój chemii. Materiały II Szkoły Historii Chemii, Karpacz, 19–23 maja 1986. Roman Mierzecki (red.). Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1988, s. 119. ISBN 83-04-02886-7.
- ↑ Maciej Bossak: Tymczasowy Komitet Doradczo-Naukowy. [dostęp 2018-03-2o].
- ↑ Kazimierz Smoleński (1876–1943). „Przemysł Chemiczny”. 37 (4), s. 282, 1958.
- ↑ Pawiak był etapem. Wspomnienia z lat 1939–1944, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1987, ISBN 8220538475, s. 502.
- ↑ Maciej Iłowiecki, Dzieje nauki polskiej, Warszawa: Interpress, 1981, s. 266, ISBN 83-223-1876-6, OCLC 830296583.
- ↑ Cmentarz Stare Powązki: MARIA SMOLEŃSKA, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2020-04-15].
- ↑ M.P. z 1929 r. nr 278, poz. 644 „za działalność naukową w dziedzinie technologji cukrownictwa i pyrogenizacji ropy naftowej”.
- ↑ Cmentarz Stare Powązki: POLACZKOWA, CZARNODOLOWA, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2017-02-28].
Bibliografia
edytuj- Krystyna Kabzińska Chemia organiczna. Podręcznik dla techników chemicznych wszystkich specjalności WSiP 1988.
- Sylwetki profesorów Politechniki Warszawskiej, Kazimierz Smoleński (1876–1943), Pracownia Historyczna BGPW, Warszawa, 1983.