Karol Bogumił Diehl
Karol Gottfried Diehl (ur. w 1765 roku w Lesznie, zm. w 1831 roku w Poznaniu) – duchowny ewangelicko-reformowany, działacz narodowy, oświatowy i charytatywny, członek Rady Ogólnej Komisji Rządowej Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego w 1830 roku[1], członek Izby Edukacyjnej Księstwa Warszawskiego w 1808 roku[2], członek założyciel Towarzystwa Biblijnego w Polsce, w latach 1828-1830 przewodniczący Generalnego Konsystorza Wyznań Ewangelickich w Królestwie Kongresowym, skupiającego luteran i kalwinów, członek czynny Towarzystwa Królewskiego Przyjaciół Nauk w Warszawie w 1829 roku[3].
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Superintendent generalny | |
| Okres sprawowania |
1807–1831 |
| Pastor Parafii Ewangelicko-Reformowanej w Warszawie | |
| Okres sprawowania |
1790-1831 |
| Wyznanie | |
| Kościół | |
| Odznaczenia | |
| |
Życiorys
edytujUrodził się w mieszczańskiej rodzinie kupieckiej jako syn Jana Hermana Diehla i Krystyny Elżebietu z Keschnerów. Po studiach we Viadrinie został ordynowany na pastora parafii ewangelicko-reformowanej w Poznaniu. W 1790 został wybrany pastorem w Warszawie, którą to funkcję sprawował do końca życia. Był zwolennikiem teologii racjonalnej i odrzucał dogmatyzm i pietyzm[4]. Wykładowca w Liceum Warszawskim[5].
Działalność religijna
edytujW 1810 został wybrany seniorem generalnym Księstwa Warszawskiego, a następnie także Jednoty Małopolskiej w Galicji. Jego dziełem było zjednoczenie protestantów na ziemiach polskich. 2 lipca 1828 wspólna organizacja Kościołów reformowanego i augsburskiego stała się faktem: utworzono wspólny Konsystorz Generalny dla obu wyznań. Jednak wobec wrogiego nastawienia zaborcy unia przetrwała tylko do lutego 1849.
Działalność polityczna
edytujBył członkiem Izby i Dyrekcji Edukacyjnej Księstwa Warszawskiego, w latach 1809-1814 deputowanym i członkiem Komisji Prawodawstwa Cywilnego (gdzie występował jako zwolennik Kodeksu Napoleona i jedności Polski z Litwą). Współpracował m.in. ze Stanisławem Staszicem. Należał również do Towarzystwa Dobroczynności i Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Jako członek Towarzystwa Królewskiego Przyjaciół Nauk, przystąpił do Konfederacji Generalnej Królestwa Polskiego w 1812 roku[6].
Wybuchu powstania listopadowego przyjął z powściągliwością. Po detronizacji Mikołaja I wyjechał do Prus, zmarł w Poznaniu i został pochowany na cmentarzu ewangelicko-reformowanym w Orzeszkowie.
Rodzina
edytujW małżeństwie z Anna Marią z Ebertów (1774-1821) mieli siedmioro dzieci, z których wieku dojrzałego przeżyły tylko trzy córki, z których Karolina Augustyna Diehl (1796-1859), która została żoną jego następcy Fryderyka Jakuba Teichmanna (1789-1839), pastora ewangelicko-reformowanego w Warszawie od 1829, radcę Generalnego Konsystorza Ewangelickiego i superintendenta diecezji warszawskiej.[4]
Był stryjecznym dziadem pastora Augusta Karola Diehla (1837-1908), również superintendenta Kościoła Ewangelicko-Reformowanego w Królestwie Polskim, z którym jest często mylony.
Odznaczenia
edytujW 1823 roku nobilitowany z herbem Piecza.[7] Odznaczony Orderem Świętego Stanisława II klasy w 1828 roku i IV klasy w 1818 roku[8]
Bibliografia
edytuj- Kazimierz Bem, Słownik Biograficzny duchownych ewangelicko-reformowanych. Pastorzy i diakonisy Jednoty Małopolskiej i Jednoty Warszawskiej 1815-1939, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Semper, 2015, s. 42-49.
- W. Bobkowska, Karol Bogumił Diehl, PSB, t. V., Kraków 1939-1946, s. 156-157.
Przypisy
edytuj- ↑ Obraz polityczny i statystyczny Królestwa Polskiego iaki był w roku 1830 przed dniem 29 listopada, Warszawa 1830, s. 27.
- ↑ Kalendarzyk Polityczny, Chronologiczny i Historyczny na Rok Panski 1808. Z niektoremi dodatkami i Magistraturami kraiowemi, Warszawa, s. 85.
- ↑ Lista imienna członków Towarzystwa Królewskiego Przyjaciół Nauk w Warszawie w styczniu 1829 roku, [Warszawa], [1829], s. 4.
- ↑ a b K. Bem, Słownik Biograficzny duchownych ewangelicko-reformowanych. Pastorzy i diakonisy Jednoty Małopolskiej i Jednoty Warszawskiej 1815-1939, 2015, s. 42-49.
- ↑ Marian Ptaszyk: Liceum Warszawskie. 1804-1831. Toruń: Biblioteka Uniwersytecka w Toruniu, 2020, s. 121. ISBN 978-83-956977-0-8. [dostęp 2020-12-28]. (pol.).
- ↑ Dziennik Konfederacyi Jeneralnej Królestwa Polskiego. 1812, nr 2, s. 15.
- ↑ herb nadany w 1823 roku, Kazimierz Marcinkowski, Rodziny zaszczycone szlachectwem w Królestwie Polskim 1815-1836 : z podaniem ich herbów na podstawie Dziennika Praw, Warszawa 1907, s. 15.
- ↑ Stanisław Łoza, Kawalerowie orderu Św. Stanisława, w: Miesięcznik Heraldyczny, r. X, nr 5, Warszawa 1931, s. 114.