Towarzystwo Biblijne w Polsce
Towarzystwo Biblijne w Polsce (wcześniej znane jako Brytyjskie i Zagraniczne Towarzystwo Biblijne w Warszawie) – międzywyznaniowe towarzystwo działające na terenie Polski od października 1816 roku, którego celem jest rozpowszechnianie Pisma Świętego wśród wiernych różnych wyznań. Towarzystwo Biblijne w Polsce jest członkiem stowarzyszonym Polskiej Rady Ekumenicznej oraz członkiem stowarzyszonym Zjednoczonych Towarzystw Biblijnych zrzeszających 146 krajowych Towarzystw Biblijnych na całym świecie.
 Siedziba Towarzystwa od 2005 r. | |
| „Niebo i ziemia przeminą, ale Moje słowa nie przeminą”. Ewangelia według św. Mateusza 24,35 | |
| Państwo | |
|---|---|
| Siedziba | |
| Data założenia |
1816 |
| Rodzaj stowarzyszenia | |
| Strona internetowa | |
Mottem Towarzystwa są słowa Ewangelii według św. Mateusza 24,35: „Niebo i ziemia przeminą, ale Moje słowa nie przeminą”. Do roku 1990 działało pod nazwą „Brytyjskie i Zagraniczne Towarzystwo Biblijne w Warszawie” i było oddziałem Brytyjskiego i Zagranicznego Towarzystwa Biblijnego.
Od 2022 prezesem Komitetu Krajowego Towarzystwa jest prezbiter Leszek Wakuła[1][2].
Tło historyczne
edytujW 1804 powstało w Anglii Brytyjskie i Zagraniczne Towarzystwo Biblijne (British and Foreign Bible Society), które postawiło sobie za cel publikację w językach narodowych Biblii bez komentarzy i uwag. Miało ono charakter międzynarodowy i ponadkościelny. Fundusze na swoją działalność pozyskiwało ono z dobrowolnych datków oraz składek członkowskich[3]. Chociaż Towarzystwo to zostało założone przez protestantów, publikowało także katolickie przekłady Pisma Świętego, a od 1813 rozpowszechniało również Biblie w przekładach katolickich razem z księgami deuterokanonicznymi (w nazewnictwie protestanckim apokryfami).
W październiku 1810 Towarzystwo Biblijne w Berlinie wydrukowało Biblię w języku polskim; był to przekład Biblii gdańskiej[4]. Rozpowszechnianie tego przekładu powierzono Komitetowi Towarzystwa w Królewcu, który starał się zaopatrzyć w Biblię i Nowy Testament możliwie jak najwięcej polskich szkół. Pomimo trudnej sytuacji politycznej (okres wojen napoleońskich) i ograniczonych funduszy, w ciągu kilku lat udało się rozprowadzić łącznie 8000 egzemplarzy całej Biblii oraz 4000 egzemplarzy Nowego Testamentu z Psalmami w języku polskim[5][6].
Założenie Towarzystwa w Polsce
edytujW 1814 podjęto pierwsze próby założenia polskiego towarzystwa biblijnego w Warszawie, jednak sprzeciwiał się temu zdecydowanie arcybiskup gnieźnieński Ignacy Raczyński i poinformował o tych planach papieża[7]. Jednak przedstawiciele Brytyjskiego i Zagranicznego Towarzystwa Biblijnego nie ustawali w wysiłkach utworzenia towarzystwa biblijnego w Polsce, starając się przekonać do tych planów wpływowe osobistości z kręgów arystokracji oraz otoczenia cara[potrzebny przypis]. Cesarz rosyjski wyraził zgodę na utworzenie Towarzystwa Biblijnego w Warszawie, aby osłabić wpływy Kościoła katolickiego w Polsce[8].
Propozycję założenia w Warszawie złożył przybyły w roku 1816 przedstawiciel Brytyjskiego i Zagranicznego Towarzystwa Biblijnego w Londynie duchowny anglikański ks. Robert Pinkerton[9]. W październiku 1816 powstał polski oddział BiZTB. Prezesem Towarzystwa został książę Adam Jerzy Czartoryski, wiceprezesami ks. bp Franciszek Skarbek-Malczewski i ks. bp Jan Paweł Woronicz, a do zarządu weszli ponadto: ks. Stanisław Staszic, Stanisław Kostka Potocki, Julian Ursyn Niemcewicz, ks. Karol Diehl (ewangelik reformowany), Samuel Bogumił Linde (luteranin), Jerzy Samuel Bandtkie (luteranin) i inni. Na pierwszym posiedzeniu podjęto decyzję o wydaniu 10 tysięcy egzemplarzy Biblii w tłumaczeniu ks. Jakuba Wujka. W sumie w pierwszym roku działalności rozpowszechniono około 18 000 egzemplarzy Pisma Świętego[10]. W latach 1821–1856 Towarzystwo Biblijne w Polsce wydało 16 polskich wydań Biblii oraz Nowego Testamentu. W latach 1870–1890 rozprowadzano co roku od 11 do 30 tysięcy egzemplarzy Pisma Świętego[3].
W XIX wieku towarzystwo wydawało Biblię gdańską dla protestantów i Biblię Wujka dla katolików[11]. Okres I wojny światowej spowodował wstrzymanie działalności, którą wznowiono w roku 1920. Wieloletnim dyrektorem został Aleksander Enholc. W roku 1921 rozpowszechniono ponad 55 tysięcy egzemplarzy Biblii. Do II wojny światowej wydano 5 edycji Biblii rozpowszechniając co roku od 30 do 40 tysięcy egzemplarzy. W roku 1938 ilość rozprowadzonych egzemplarzy wzrosła do 130 tysięcy. W tym samym roku wydano również nowy przekład Psalmów ks. Jana Szerudy[3].
Po II wojnie światowej Towarzystwo Biblijne w Polsce wznowiło swoją działalność w roku 1947. Łącznie z wydaniami opublikowanymi za granicami kraju w latach 1947–1962 wydano osiem edycji Pisma Świętego w przekładzie z języków oryginalnych, dwie edycje Biblii Wujka oraz osiem edycji Nowego Testamentu. Towarzystwo Biblijne w Polsce przyjęło też na siebie finansowanie nowego tłumaczenia Biblii na język polski, znanego jako Nowy Przekład[3].
W roku 1990 polski oddział Brytyjskiego i Zagranicznego Towarzystwo Biblijne uzyskał legalizację jako samodzielna i niezależna organizacja międzywyznaniowa. Przyjął on nazwę „Towarzystwo Biblijne w Polsce”[9]. Powołano wówczas organ naczelny – Komitet Krajowy Towarzystwa Biblijnego, w którym znaleźli się przedstawiciele jedenastu Kościołów (Rzymskokatolickiego, Prawosławnego, Ewangelicko-Augsburskiego, Ewangelicko-Reformowanego, Ewangelicko-Metodystycznego, Polskokatolickiego, Starokatolickiego Mariawitów, Chrześcijan Baptystów, Adwentystów Dnia Siódmego, Zielonoświątkowego i Zborów Chrystusowych)[12].
Działalność Towarzystwa
edytuj
Od 1815 do lat 70. XX wieku Towarzystwo wydrukowało i rozpowszechniło 41 wydań Biblii i Nowego Testamentu w przekładzie Jakuba Wujka oraz 34 wznowienia Ewangelii i innych części Biblii o łącznym nakładzie 534,5 tysiąca egzemplarzy. Dane te są jednak niepełne ze względu na luki w źródłach[13].
W okresie Polski Ludowej polski oddział Brytyjskiego i Zagranicznego Towarzystwa Biblijnego starał się służyć wiernym wszystkich Kościołów. W 1975 Towarzystwo wydało Biblię warszawską, będącą do dziś najpopularniejszym przekładem w Kościołach protestanckich[13]. W 1991 ukazało się protestanckie tłumaczenie Nowego Testamentu we współczesnym języku polskim.
Towarzystwo Biblijne jest inicjatorem Ekumenicznych Dni Biblijnych.
Najważniejsze przekłady Biblii wydane w XX i XXI wieku przez Towarzystwo Biblijne:
- Biblia warszawska (protestancka, 1975)
- Nowy Testament, Współczesny Przekład (protestancki, 1991)
- Biblia warszawsko-praska (katolicka, 1997)
- Biblia Ekumeniczna (2018)[14]
W latach 1816–2016 Towarzystwo Biblijne rozpowszechniło blisko 16 milionów egzemplarzy różnych przekładów Pisma Świętego[15].
Dyrektorzy
edytuj(lista niepełna)
- od 1816–? – Adam Jerzy Czartoryski
- ? – Vieweger
- 1920–1967 – Aleksander Enholc
- 1967–2003 – Barbara Enholc-Narzyńska
- 2003–2020 – Małgorzata Platajs
- od 2020 – Jadwiga Zalisz[16].
Siedziby Towarzystwa
edytuj- od października 1816 do? – Pałac Czartoryskich w Warszawie
- od 1920 do 1927 – ul. Hortensji 3 (obecnie ul. W. Górskiego)
- od 1927 do 1944 – Aleje Jerozolimskie 15 (budynek został całkowicie zniszczony w trakcie powstania warszawskiego)
- od sierpnia 1947 do listopada 2004 – ul. Nowy Świat 40 (w odremontowanym na własny koszt budynku)
- przełom lat 2004 i 2005 – ewangelicko-augsburski kościół pw. Wniebowstąpienia Pańskiego przy ul. Puławskiej 2
- od 2005 – ul. Marszałkowska 15A
Kościoły członkowskie
edytuj- Kościół Adwentystów Dnia Siódmego w RP
- Kościół Chrystusowy w RP
- Kościół Chrześcijan Baptystów w RP
- Kościół Ewangelicko-Augsburski w RP
- Kościół Ewangelicko-Metodystyczny w RP
- Kościół Ewangelicko-Reformowany w RP
- Kościół katolicki w Polsce
- Kościół Polskokatolicki w RP
- Kościół Starokatolicki Mariawitów w RP
- Kościół Zielonoświątkowy w RP
- Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny
Przypisy
edytuj- ↑ Nowy Komitet Krajowy Towarzystwa Biblijnego. ekumenia.pl. [dostęp 2022-04-05]. (pol.).
- ↑ Komitet Krajowy. tb.org.pl. [dostęp 2022-04-05]. (pol.).
- ↑ a b c d Aleksander Śliwiński. O tych, którzy dostarczają polskich Biblii. „Chrześcijanin”, s. 10, 11, grudzień 1963.
- ↑ Biblia Gdańska – serwis biblistyczny.
- ↑ George Brown: The history of the British and Foreign Bible Society: from its institution in 1804, to the close of its jubilee in 1854 : compiled at the request of the jubilee committee. T. 1. London: The Society’s House, 1859, s. 309–312.
- ↑ William Canton: A history of the British and Foreign Bible Society. T. 1. London: 1904, s. 153–154.
- ↑ A. Boudou, Święta a Rosja. Stosunki dyplomatyczne między niemi w XIX stuleciu, T. 1, 1814–1847, Kraków 1928, s. 128.
- ↑ William Canton, The story of the Bible Society, London 1904, s. 62.
- ↑ a b Nina Hury: 200 lat Brytyjskiego i Zagranicznego Towarzystwa Biblijnego. kosciol.pl, 2005-05-20. [dostęp 2018-03-17].
- ↑ Towarzystwo Biblijne w Polsce. Historia.
- ↑ William Canton: A history of the British and Foreign Bible Society. T. 3. London: 1910, s. 199.
- ↑ Małgorzata Platajs: Informacja o Towarzystwie Biblijnym. [w:] Mariawita 4-6/2004 [on-line]. mariawita.pl. [dostęp 2018-03-20].
- ↑ a b M. Kamiński: Kościół Zielonoświątkowy w Polsce w latach 1988–2008 : Studium historyczno-ustrojowe. Warszawa: Wydawnictwo Arka, 2012, s. 196. ISBN 978-83-905704-8-8.
- ↑ Historia. tb.org.pl. [dostęp 2013-01-20].
- ↑ Dariusz Bruncz: 200-lecie Towarzystwa Biblijnego w Polsce – rozmowa z dyr. Małgorzatą Platajs. ekumenizm.pl, 2016-06-03. [dostęp 2018-03-19].
- ↑ Iga Zalisz nową dyrektor generalną Towarzystwa Biblijnego. ekumenizm.pl. [dostęp 2019-11-27]. (pol.).
Bibliografia
edytuj- Denzinger Heinrich, Enchiridion Symbolorum – The Sources of Catholic Dogma, ed. XXX; tr. Roy J. Deferrari, The Catholic University of America, B. Herder Book Co., St. Louis, Mo, USA, 1957.
Linki zewnętrzne
edytuj- Oficjalna strona Towarzystwa Biblijnego w Polsce
- Programy Redakcji Ekumenicznej: Jego Słowa nie przeminą.... [w:] Pierwsza część obchodów Jubileuszu 200 lat Towarzystwa Biblijnego [on-line]. tvp.pl, 2016-06-14. [dostęp 2018-03-19].
- Programy Redakcji Ekumenicznej: Idą i głoszą. [w:] Druga część obchodów Jubileuszu 200 lat Towarzystwa Biblijnego [on-line]. tvp.pl, 2016-12-13. [dostęp 2018-03-19].