Wikipedia

Kanguroszczur myszaty

gatunek ssaka

Kanguroszczur myszaty[19], poturu[20], kanguroszczur właściwy[20] (Potorous tridactylus) – gatunek ssaka z rodziny kanguroszczurowatych (Potoroidae).

Kanguroszczur myszaty
Potorous tridactylus
(Kerr, 1792)
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Infragromada

ssaki niższe

Nadrząd

torbacze

Rząd

dwuprzodozębowce

Rodzina

kanguroszczurowate

Plemię

Potoroini

Rodzaj

kanguroszczur

Gatunek

kanguroszczur myszaty

Podgatunki
  • P. t. tridactylus (Kerr, 1792)
  • P. t. apicalis (Gould, 1851)
  • P. t. trisulcatus (McCoy, 1865)
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[18]

Zasięg występowania
Mapa występowania
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Taksonomia

edytuj

Gatunek po raz pierwszy naukowo opisał w 1792 roku brytyjski przyrodnik Robert Kerr, nadając mu nazwę Didelphis tridactyla[1]. Miejsce typowe to Zatoka Botaniczna, Sydney, Nowa Południowa Walia, Australia[1][21][22][23]. Kerr swój opis oparł na podstawie „Kanguroo Rat” Arthura Phillipa z 1789 roku[24].

We wcześniejszych opracowaniach P. tridactylus był traktowany jako podgatunek P. gilberti, ale został przywrócony jako odrębny gatunek w 1996 roku[23]. W 2020 roku kontrowersyjny[25] australijski herpetolog Raymond Hoser opisał nowy gatunek Potorous waddahyamin, jednak autentyczność nazw opisanych przez Hosera jest kwestionowana przez autorytety teriologiczne i herpetologiczne oraz ICZN[23]. Potrzebne są dalsze badania, aby udowodnić, czy ten gatunek jest ważny; do zakończenia tych badań takson waddahyamin jest traktowany przez Mammals Diversity Database jako synonim P. tridactylus[22].

Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World rozpoznają trzy podgatunki[23]. Podstawowe dane taksonomiczne podgatunków (oprócz nominatywnego) przedstawia poniższa tabelka:

Podgatunek Oryginalna nazwa Autor i rok opisu Miejsce typowe Holotyp
P. t. apicalis Hypsiprymnus apicalis Gould, 1851 New Norfolk, Tasmania, Australia[26]. Skóra i uszkodzona czaszka samca (sygn. BMNH 1841.1146, Muzeum Historii Naturalnej w Londynie)[27].
P. t. trisulcatus Hypsiprymnus trisulcatus McCoy, 1865 Toolern Creek cave deposit, w pobliżu Gisborne, Victoria, Australia[26]. Neotyp: fragment czaszki (sygn. NMV P 17633, National Museum of Victoria)[28]; holotyp zaginiony[29].

Etymologia

edytuj
  • Potorous: rodzima nazwa Potoroo oznaczająca w Nowej Południowej Walii kanguroszczura[30].
  • tridactylus: gr. τριδακτυλος tridaktulos ‘o trzech palcach’, od τρι- tri- ‘trój-’, od τρεις treis, τρια tria ‘trzy’; δακτυλος daktulos ‘palec’[31].
  • apicalis: nowołac. apicalis ‘wierzchołkowy, z końcówką’, od łac. apex, apicis ‘punkt, koniec’[32].
  • trisulcatus: łac. tri- ‘trój-’, od tres ‘trzy’[33]; sulcatus ‘rowkowany’, od sulcare ‘orać’, od sulcus ‘bruzda, rowek’[34].

Zasięg występowania

edytuj

Kanguroszczur myszaty występuje w zależności od podgatunku[23]:

Opis

edytuj

Długość ciała (bez ogona) 25,9–41 cm, długość ogona 18,9–26,2 cm; masa ciała 0,66–1,7 kg[35][36]. Częściowo chwytny ogon. Pysk wydłużony. Ubarwienie popielate lub brunatne z szarym lub białym spodem. Dobrze rozwinięta torba lęgowa osłania 4 sutki, otwiera się do przodu.

Tryb życia

edytuj

Poturu jest samotnikiem o nocnym trybie życia. Zjada grzyby, korzonki, larwy i trawy. Zamieszkuje lasy i zarośla. Dojrzałość płciową osiągają ok. 12 miesiąca życia. Po ciąży trwającej 33–42 dni samica rodzi jedno młode. Długość życia wynosi 7 lat.

Status zagrożenia

edytuj

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów został zaliczony do kategorii NT (ang. near threatened ‘bliski zagrożenia’)[18].

Uwagi

edytuj
  1. ↑ Młodszy homonim Didelphis murina Linnaeus, 1758.

Przypisy

edytuj
  1. ↑ a b c R. Kerr: The animal kingdom, or zoological system, of the celebrated Sir Charles Linnæus. containing a complete systematic description, arrangement, and nomenclature, of all the known species and varieties of the mammalia, or animals which give suck to their young. Class I, Mammalia. Edinburgh: A. Strahan, and T. Cadell, London, and W. Creech, 1792, s. 198. (ang.).
  2. ↑ F.A.A. Meyer: Systematisch-summarische Uebersicht der neuesten zoologischen Entdeckungen in Neuholland und Afrika: nebst zwey andern zoologischen Abhandlungen. Leipzig: Im Verlage der Dykischen Buchhandlung, 1793, s. 13, 173. (niem.).
  3. ↑ G. Cuvier: Tableau élémentaire de l’histoire naturelle des animaux. Paris: Baudouin, 1798, s. 126. (fr.).
  4. ↑ G. Shaw: General zoology, or Systematic natural history. T. 1. Cz. 2: Mammalia. London: G. Kearsley, 1800, s. 513, ryc. 116. (ang.).
  5. ↑ G. Perry: Arcana, or, The museum of natural history: containing the most recent discovered objects: embellished with coloured plates, and corresponding descriptions: with extracts relating to animals, and remarks of celebrated travellers; combining a general survey of nature. London: Printed by George Smeeton for James Stratford, 1811, s. ryc. (27). (ang.).
  6. ↑ J.G. Fischer von Waldheim: Zoognosia tabulis synopticis illustrata: in usum praelectionum Academiae imperialis medico-chirugicae mosquensis edita. Cz. 3. Mosquae: Typis Nicolai S. Vsevolozsky, 1814, s. v, 20. (łac.).
  7. ↑ J.R.C. Quoy & J.P. Gaimard: Voyage autour du monde, entrepris par ordre du roi. Exécuté sur les corvettes de S.M. l’Uranie et la Physicienne, pendant les années 1817, 1818, 1819 et 1820. T. 3: Zoologie. Paris: Chez Pillet aîné, 1824, s. 64. (fr.).
  8. ↑ W. Ogilby. New Species of Mammalia from New Holland. „Proceedings of the Committee of Science and Correspondence of the Zoological Society of London.”. 1, s. 149, 1830–1831. (ang.). 
  9. ↑ W. Ogilby. On a New Species of Marsupial Animal found by Major Mitchell on the banks of the River Murray in New South Wales. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 6, s. 26, 1838. (ang.). 
  10. ↑ J.E. Gray. A new marsupial animal. „Annals of natural history”. 5, s. 150, 1840. (ang.). 
  11. ↑ G.R. Waterhouse: Mammalia. Marsupialia or Pouched Animals. W: W. Jardine: The Naturalist’s Library. Cz. 24. Edinburgh: W.H. Lizars, 1841, s. 180. (ang.).
  12. ↑ J. Gould: The mammals of Australia. Cz. 2. London: Printed by Taylor and Francis, pub. by the author, 1863, s. ryc. lxviii i tekst. (ang.).
  13. ↑ F. McCoy: Note. Quarter Sheet 7 NW. (Mt. Aitken). W: Geological Survey of Victoria. Melbourne: 1865, s. arkusz kwartalny 7. (ang.).
  14. ↑ E.T. Higgins & W.F. Petterd. Descriptions of new Tasmanian animals. „Papers and proceedings of the Royal Society of Tasmania”. 1883, s. 181, 196, 1883. (ang.). 
  15. ↑ R. Broom. Report on a bone breccia deposit near Wombeyan Caves, NSW: with descriptions of some new species of marsupials. „Proceedings of the Linnean Society of New South Wales”. 21, s. 50, 1896. (ang.). 
  16. ↑ J. Courtney. King Island, Bass Strait the remarkable faunal unit. „Australian Aviculture”. 17, s. 18–20, 1963. (ang.). 
  17. ↑ R.T. Hoser. Small, easily overlooked and in decline. Potoroos in Eastern Australia. A formal division of the genus Potorous Desmarest, 1804 (Marsupialia Potoroidae) and the description of a new species from south-east Queensland. „Australasian Journal of Herpetology”. 42, s. 34, 2020. (ang.). 
  18. ↑ a b J. Woinarski, A.A. Burbidge, Potorous tridactylus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2018, wersja 2018-1 [dostęp 2018-10-10] (ang.).
  19. ↑ Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 15. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  20. ↑ a b K. Kowalski (red.), A. Krzanowski, H. Kubiak, B. Rzebik-Kowalska & L. Sych: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 286, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0637-8.
  21. ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (red. red.): Species Potorous tridactylus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-06-12].
  22. ↑ a b N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Potorous tridactylus (Kerr, 1792). [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-08-08]. (ang.).
  23. ↑ a b c d e C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 92. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
  24. ↑ A. Phillip: The voyage of Governor Phillip to Botany Bay: with an account of the establishment of the colonies of Port Jackson & Norfolk Island; compiled from authentic papers which have been obtained from the several departments, to which are added the journals of Lieuts. Shortland, Watts, Ball, & Capt. Marshall; with an account of their new discoveries. London: John Stockdale, 1789, s. 297 i ryc.. (ang.).
  25. ↑ H. Kaiser, B.I. Crother, Ch.M.R. Kelly, L. Luiselli, M. O’Shea, H. Ota, P. Passos, W.D. Schleip & W. Wüster. Best practices: in the 21st century, taxonomic decisions in herpetology are acceptable only when supported by a body of evidence and published via peer-review. „Herpetological Review”. 44 (1), s. 8–23, 2013. (ang.). 
  26. ↑ a b S.M. Jackson & C.P. Groves: Taxonomy of Australian Mammals. Clayton South: CSIRO Publishing, 2015, s. 140. ISBN 978-1-486-30012-9. (ang.).
  27. ↑ Subspecies Potorous tridactylus apicalis (Gould, 1851). [w:] Australian Faunal Directory [on-line]. Australian Biological Resources Study. [dostęp 2023-08-08]. (ang.).
  28. ↑ Subspecies Potorous tridactylus trisulcatus (McCoy, 1865). [w:] Australian Faunal Directory [on-line]. Australian Biological Resources Study. [dostęp 2023-08-08]. (ang.).
  29. ↑ J.A. Mahoney & W.D.L. Ride: Index to the genera and species of fossil mammalia described from Australia and New Guinea between 1838 and 1968 (including citations of type species and primary type specimens). Perth: Trustees of the Western Australian Museum, 1975, s. 149, seria: Western Australian Museum Special publication nr 6. ISBN 0-7244-6002-0. (ang.).
  30. ↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 560, 1904. (ang.). 
  31. ↑ The Key to Scientific Names ↓, tridactylus [dostęp 2023-08-08].
  32. ↑ The Key to Scientific Names ↓, apicalis [dostęp 2023-08-08].
  33. ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 241.
  34. ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 225.
  35. ↑ M. Eldridge & G. Frankham: Family Potoroidae (Bettongs and Potoroos). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier: Handbook of the Mammals of the World. Cz. 5: Monotremes and Marsupials. Barcelona: Lynx Edicions, 2015, s. 628. ISBN 978-84-96553-99-6. (ang.).
  36. ↑ Class Mammalia. W: Lynx Nature Books (A. Monadjem (przedmowa) & C.J. Burgin (wstęp)): All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 62. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

Bibliografia

edytuj
  • E.C. Jaeger: Source-book of biological names and terms. Wyd. 1. Springfield: Charles C. Thomas, 1944, s. 1–256. (ang.).
  • K. Kowalski: Ssaki, zarys teriologii. Warszawa: PWN, 1971.
  • K. Kowalski (red.), A. Krzanowski, H. Kubiak, B. Rzebik-Kowalska & L. Sych: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 286, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0637-8.
  • N. Landesman: Potorous tridactylus. (on-line), Animal Diversity Web, 1999. [dostęp 2008-04-13]. (ang.).
  • The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Kanguroszczur_myszaty&oldid=74374772”