Kalwaria Wielewska
Kalwaria Wielewska – drugi po Kalwarii Wejherowskiej obiekt tego typu na Pomorzu Gdańskim, położony na stokach Białej Góry, na południowy zachód od Wiela i Jeziora Wielewskiego. Pierwsze plany powstały w 1905 roku, zaś pozwolenie na budowę parafia uzyskała dopiero w 1915 roku. Fundatorami byli ks. Józef Szydzik oraz miejscowy gospodarz Durajewski, który przekazał grunty pod budowę kalwarii. Projekt powstał w Monachium w pracowni Theodora Mayra. Po przejściu księdza Szydzika w 1924 roku do Chełmży, budowę do jej zakończenia w 1927 roku kontynuował ks. Józef Wrycza. Kalwaria powstawała dzięki datkom parafian.
 nr rej. A-1667 z 1.07.1998[1]
| |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Rozpoczęcie budowy |
1915 |
Położenie na mapie gminy Karsin  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa pomorskiego  | |
Położenie na mapie powiatu kościerskiego  | |
 53°55′01,9″N 17°51′02,5″E/53,917194 17,850694
| |
Architektura
edytujW skład kalwarii wchodzą 22 obiekty (w tym 14 kaplic i 6 kompozycji rzeźbiarskich), m.in.[2]:
- Kapliczka nad Cedronem, zbudowana w 1916 roku, ozdobiona rzeźbami „anioła”, „lwa”, „orła” i „wołu”, symbolizującymi czterech ewangelistów
- Święte Schody, zbudowane w latach 1916–1934, w których liczba stopni równa jest liczbie zdrowasiek różańca
- Kaplica Dom Kajfasza, zbudowana w 1916 roku, na planie ośmioboku, gdzie za kratami widać figurę Chrystusa
- Kaplica biczowania powstała w 1923 roku, poświęcona 28 maja 1924 roku przez ks. Szydzika
- Kaplica Pałac Piłata – I stacja Drogi Krzyżowej – zbudowana w 1922 roku, poświęcona 28 maja 1924 roku przez ks. Szydzika, będąca największym obiektem kalwarii, obudowana dwoma skrzydłami portyków, na balkonie znajduje się rzeźba Ecce homo (Oto człowiek) Wojciecha Durka; wewnątrz – Chrystus, Żyd i żołnierz trzymający zwój z napisem „Reus est moris” („Winien jest śmierci”), przed siedzącym Piłatem. Od tej kaplicy w dół do jeziora zasadzono napis „1914–1918” – dziś już niewidoczny
- Pan Jezus bierze krzyż na ramiona – II stacja Drogi Krzyżowej – rzeźba wykonana w 1927 roku przez Ignacego Zelka
- Pierwszy upadek Pana Jezusa – III stacja Drogi Krzyżowej – rzeźba wykonana w 1927 roku przez Ignacego Zelka
- Pan Jezus spotyka Matkę swoją – IV stacja Drogi Krzyżowej – dłuta Wojciecha Durka; postacie noszą rysy wielewian: Matka – Anna Durajewska, Żyd klęczący – Michał Durajewski (fundatorzy ziemi pod Kalwarię), żołnierz z dzidą – ks. Józef Wrycza
- Szymon z Cyreny pomaga nieść krzyż Panu Jezusowi – V stacja Drogi Krzyżowej – dzieło Wojciecha Durka, cyrenejczyk nosi rysy Józefa Durajewskiego
- Kaplica św. Weroniki – VI stacja Drogi Krzyżowej – zbudowana w 1916 roku, poświęcona 26 sierpnia przez ks. Dzięgelewskiego; na frontowej ścianie mieści się jedyny na Kalwarii krzyż papieski, na drugim szczycie – krzyż łaciński z zawieszoną chustą; wewnątrz-rzeźba polichromowana Franza Hubera i witraże Franza Zettlera
- Ambona, zbudowana w 1946 roku, w kształcie łodzi, kończąca cykl kaplic.
Do kalwarii zalicza się również tzw. Pustelnię, czyli budynek, który przez lata służył za mieszkanie dla opiekunów kalwarii.
Na Kalwarii Wielewskiej odbywają się dwa odpusty: „wielki” (w Święto Wniebowstąpienia Pana Jezusa) i „mały” (Matki Bożej Pocieszenia).
Kalwaria Wielewska (23 obiekty), została wpisana do rejestru zabytków województwa pomorskiego w dniu 1 lipca 1998 pod pozycją nr 1667 (dawny numer rejestru 1189)[3].
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo pomorskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024 [dostęp 2021-04-14].
- ↑ Jarosław Ellwart "Powiat kościerski, mapa turystyczna" Wydawnictwo Region Gdynia 2012 ISBN 978-83-7591-281-4
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych « PWKZ [online] [dostęp 2024-02-06] (pol.).
Bibliografia
edytuj- Kalwaria Wielewska. Stulecie trwania (1915-2015), red. Bożena Górczyńska-Przybyłowicz, Monika Jania-Szczechowiak, Fryderyk Mudzo. Poznań: Wydawnictwo IH UAM, 2018.
- Budowa Kalwarii Wielewskiej. Listy architekta Theodora Mayra do proboszcza Parafii Wiele ks. Józefa Szydzika. Der Bau des Kalvarienberges in Wiele. Briefe des Architekten Theodor Mayr an den Pfarrer von Wiele, Józef Szydzik, red. Bożena Górczyńska-Przybyłowicz. Poznań: Wydawnictwo IH UAM, 2019.
- Zdzisław Ossowski. Genius loci Kaszub. „Zeszyty Chojnickie”. 39, s. 25–36, 2023. Chojnice: Chojnickie Towarzystwo Przyjaciół Nauk. ISSN 1509-3050. [dostęp 2024-02-06]. (pol.).
- Strona o Wielu – M. Szramka. szramka.republika.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-02-03)].