Kępa Polska
Kępa Polska – wieś w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie płockim, w gminie Bodzanów[5][6]. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa płockiego.
| wieś | |
 Kościół pw. św. Klemensa w Kępie Polskiej | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2011) | |
| Strefa numeracyjna |
24 |
| Kod pocztowy |
09-470[4] |
| Tablice rejestracyjne |
WPL |
| SIMC |
0560390[5] |
Położenie na mapie gminy Bodzanów  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
Położenie na mapie powiatu płockiego  | |
 52°26′08″N 19°57′42″E/52,435556 19,961667[1]
| |
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0560437 | Kępa-Czerwonki | przysiółek |
W Kępie Polskiej znajduje się stacja pomiarowa Wisły Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej.
Etymologia nazwy
edytujKępą nazywano zwykle część wybrzeża rzeki, oderwanego od lądu przez wytworzenie się jej bocznego koryta lub też wyspę powstałą przez nagromadzenie się piasku i mułu. Wisła i wpadające do niej rzeki tworzą dużo kęp, noszących nazwy od przyległych wiosek i osad. A mówi się o niej 'polska', bo pod koniec XVIII w. istniała osada niemiecko-holenderska z cmentarzyskiem (Kępa Niemiecka) między Kępą Polską a Białobrzegami.
Historia wsi
edytujWieś-gniazdo rodziny Kępskich
edytujJuż od 1408 wieś była gniazdem rodziny Kępskich herbu Jastrzębiec z przydomkiem Bolesta.[7] W 1622 r. Paweł potomek rodu Kępskich, będąc bezdzietny, odstąpił dobra Adamowi Kossobudzkiemu, wojewodzie mazowieckiemu. Syn jego Jan w czasie zjazdu elekcyjnego w Warszawie w 1634, poranił Kazimierza Sapiehę, wojewodzica nowogródzkiego i skazany został przez sąd marszałkowski na ścięcie i konfiskatę dóbr.[8].
Okres Lasockich i Żółtowskich
edytujKról nadał Kępę Marcjanowi Chełmińskiemu, podkomorzemu krakowskiemu, którego syn Jan, łowczy krakowski, odstąpił ją dzierżawcy od 1639, Walentemu Lasockiemu, sędziemu ziemskiemu wyszogrodzkiemu. W 1658 roku Władysław Lasocki otrzymał prawo założenia w Kępie miasta, co jednak nie doszło do skutku. W 1694 roku Michał Lasocki, podkomorzy wyszogrodzki, odstąpił Kępę z częścią Białobrzegów Wojciechowi Żółtowskiemu, sędziemu grodzkiemu, a następnie w 1731 r. dobra przejął jego syn, też Wojciech.
Okres rodziny Nakwaskich
edytujOd 1763 właścicielem majątku Kępa Polska był Klemens Nakwaski h. Prus podkomorzy wyszogrodzki i poseł na Sejm Rzeczypospolitej. Ufundował kościół w Kępie Polskiej pod wezwaniem św. Klemensa (ok. 1783). Po nim dziedzicem Kępy Polskiej był syn jego, Jan Paweł – stolnik i cześnik wyszogrodzki. Po jego śmierci w 1828 roku, właścicielem został Mirosław Henryk Nakwaski, syn Franciszka Salezego Nakwaskiego a bratanek Jana Pawła Nakwaskiego, uczestnik powstania listopadowego. Po powstaniu listopadowym majątek uległ konfiskacji na rzecz państwa, a Henryk wyjechał na emigrację. W 1831 r. Anna Nakwaska z Krajewskich, jego matka, wykupiła zarekwirowane dobra od rządu. W 1852 r. majątek Kępę odziedziczyła jedna z córek, Henryka i Karoliny z Potockich - Karolina, żona Cypriana Walewskiego. Następne w 1859 r. odstąpiła część dóbr swojemu bratu Bolesławowi Nakwaskiemu. W 1889 r. część dóbr Bolesław sprzedał Stanisławowi Lasockiemu, a pozostałą, większą część majątku w Kępie, sprzedał w 1893 roku Jerzemu Bogusławskiemu. Ten nie mając potomstwa, w 1914 r. dobra przepisał wdowie po Bolesławie Nakwaskim, Jadwidze Nakwaskiej z Korwin-Szymanowskich.
Okres po pierwszej wojnie światowej
edytujJadwiga Nakwaska była właścicielką dóbr Kępa Polska do śmierci w 1937 r. Przed wybuchem wojny majątek liczący już tylko 101 ha przeszedł na rzecz Marii Korwin-Szymanowskiej (1888-1980), jej nie zamężnej bratanicy, córki Teodora Korwin-Szymanowskiego. Majątek nie był objęty dekretem o Reformie rolnej z 1944 r.
Zabytki
edytujZałożenie dworskie
edytujDo dzisiejszego dnia zachowały się w centrum wsi pozostałości założenia parkowego z przełomu XVIII i XIX wieku, w tym blisko 60-metrowa aleja lipowa kończąca się letnim domem właścicieli. Dom drewniany dwukondygnacyjny, zbudowanym w latach 30. XX wieku na miejscu dawnego dworu. Z tego samego okresu co dom, zachowała się drewniana plebania przy kościele.
Kościół św. Klemensa
edytuj
Według legendy, około 1700 roku w jednym z domów położonych nad samą Wisłą miała się ukazać Matka Boska. Niedługo potem mieszkańcy wioski wyłowili z nurtu rzeki obraz Matki Boskiej, pochodzący z początku XVII wieku przedstawiący scenę Zwiastowania. Na pamiątkę tych wydarzeń wybudowano drewnianą kaplicę w 1728 roku i obraz tam przeniesiono. W 1735 r. wizerunek Matki Boskiej przystrojony został srebrną sukienką ufundowaną przez Walentego Żółtowskiego, opata klasztoru benedyktynów w Płocku. W 1785 roku. fundatorem nowej murowanej świątyni był podkomorzy wyszogrodzki Klemens Nakwaski. Ołtarz główny jest neobarokowy z fragmentami snycerskimi i rzeźbami i z ninejszym obrazem. Na zasuwie jest obraz Św. Klemensa z końca XVIII w. Wyposażenie kościoła w większości pochodzi z końca XVII w. Wewnątrz kościoła umieszczone zostały klasycystyczne nagrobki zmarłych z rodu fundatorów świątyni. Długi czas świątynia była pod zarządem właściciela, a nie proboszcza parafii. Dziedzic utrzymywał przy kościele specjalnego kapelana. Obok kościoła, na miejscu domu, w którym miały być objawienia w 1700 r., stoi drewniana kapliczka[9].
Przypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 52416
- ↑ Wieś Kępa Polska w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2017-09-07], liczba ludności na podstawie danych GUS.
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.. [dostęp 2019-11-18].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., lipiec 2015, s. 452 [zarchiwizowane 2015-09-10].
- ↑ a b c GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ a b Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Szlachta województwa płockiego. [dostęp 2013-10-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-11-12)].
- ↑ http://www.historiabodzanow.pl/puzzlehist/kepa.html
- ↑ Materiały do dziejów ziemi Płockiej, część 2 , Płock 1982, ss.204-221
Bibliografia
edytuj- Materiały do dziejów ziemi Płockiej, część 2, Płock 1982, ss.204-221
- strona internetowa o Nakwaskich. gimmw.website.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-03)].
- strona internetowa gminy Bodzanów zawierająca informacje o historii Wsi Kępa Polska
- http://www.polskaniezwykla.pl/web/place/24945,kepa-polska-poznobarokowy-kosciol-pw--sw--klemensa.html opis kościoła]
- http://jadwiga-nakwaska.manifo.com/ strona poświęcona Jadwidze z Korwin-Szymanowskich Nakwaskiej, zawiera zdjęcia tablic z wnętrza kościoła.
Linki zewnętrzne
edytuj- Kępa (172)'' K. polska'', [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 957.