Jezioro Warpuńskie
Jezioro Warpuńskie (niem. Grosser Weissstein See lub Grosser Sontagscher See[1]) – jezioro w Polsce, w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie mrągowskim, w gminie Sorkwity[2].
 Widok na jezioro w Warpunach | |
| Położenie | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowości nadbrzeżne | |
| Region | |
| Wysokość lustra |
134,3 m n.p.m. |
| Morfometria | |
| Powierzchnia |
49,0 ha |
| Wymiary • max długość • max szerokość |
|
| Głębokość • średnia • maksymalna |
|
| Długość linii brzegowej |
3550 m |
| Objętość |
1270,1 tys. m³ |
| Hydrologia | |
| Rzeki zasilające |
Bałowo |
| Rzeki wypływające |
Bałowo |
Położenie na mapie gminy Sorkwity  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego  | |
Położenie na mapie powiatu mrągowskiego  | |
 53°55′05″N 21°10′12″E/53,918056 21,170000
| |
Położenie i charakterystyka
edytujJezioro leży na Pojezierzu Mrągowskim, natomiast w regionalizacji przyrodniczo-leśnej – w mezoregionie Pojezierza Mrągowskiego[3], w dorzeczu Babięcka Struga–Krutynia–Pisa–Narew–Wisła. Znajduje się 12 km w kierunku północnym od Mrągowa. Nad jego wschodnimi brzegami leżą wsie Zyndaki i Warpuny[4]. W części północnej jest wyraźnie wyodrębniona zatoka. Na południowym zachodzie ma połączenie z Jeziorem Zyndackim. Od północy wpada niewielki ciek[4]. Według państwowego rejestru nazw geograficznych to rzeka Bałowo (odcinek Krutyni)[5], natomiast według Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Olsztynie to Warpunka[6].
Na Mapie Podziału Hydrograficznego Polski 10 ma identyfikator hydrologiczny 2643613 (w wersji 50 miało identyfikator 264213), a identyfikator jeziora 144318[7].
Dno wyrównane. Brzegi płaskie, gdzieniegdzie wyniesione. W otoczeniu znajdują się pola uprawne, łąki, nieużytki oraz zabudowania nabrzeżnych wsi[4].
Jezioro leży na terenie obwodu rybackiego Jeziora Gielądzkie w zlewni rzeki Pisa – nr 35[8]. Na zbiorniku wodnym obowiązuje strefa ciszy[9]. Ze względu na powierzchnię poniżej 50 ha w systemie gospodarki wodnej nie jest wyróżniane jako odrębna jednolita część wód, ale jest włączone do jednolitej części wód „Krutynia do wpływu do jez. Bełdany wraz z dopływami i jeziorami” o krajowym kodzie RW200025264299WMS[10].
W przesmyku między Jeziorem Warpuńskim a Jeziorem Zyndackim położone jest pruskie grodzisko w formie kopca o wymiarach podstawy ok. 35 × 17 m i wysokości 2 m[11].
Morfometria
edytujWedług danych Instytutu Rybactwa Śródlądowego powierzchnia zwierciadła wody jeziora wynosi 49,0 ha. Średnia głębokość zbiornika wodnego to 2,6 m, a maksymalna – 6,9 m (punkt ten znajduje się w centralnej części akwenu)[4]. Lustro wody znajduje się na wysokości 134,3 m n.p.m. Objętość jeziora wynosi 1270,1 tys. m³[12][a]. Maksymalna długość jeziora to 1250 m, a szerokość 720 m. Długość linii brzegowej wynosi 3550 m[4].
Inne dane uzyskano natomiast poprzez planimetrię jeziora na mapach w skali 1:50 000 opracowanych w Państwowym Układzie Współrzędnych 1965, zgodnie z poziomem odniesienia Kronsztadt. Otrzymana w ten sposób powierzchnia zbiornika wodnego to 45,0 ha[12].
Na Mapie Podziału Hydrograficznego Polski 10 Jezioro Warpuńskie ma powierzchnię 43,76 ha[7].
Przyroda
edytujW skład rybostanu wchodzą m.in. płoć, szczupak i leszcz[4]. Na odcinku rzecznym pomiędzy Jeziorem Warpuńskim a Jeziorem Zyndackim występuje szczeżuja wielka (Anodonta cygnea)[11]. Wśród roślinności przybrzeżnej dominuje trzcina, a wśród zanurzonej przeważają rdestnice i wywłócznik. Roślinność szczególnie obfita w zatoce na północy[4].
Jezioro leży na terenie obszaru chronionego krajobrazu Jezior Legińsko-Mrągowskich[13].
Uwagi
edytuj- ↑ W źródle jezioro jest oznaczone jako „bez nazwy” pod numerem 8.
Przypisy
edytuj- ↑ Poz. 588. Zarządzenie Ministra Administracji Publicznej z dnia 4 kwietnia 1950 r. o przywróceniu i ustaleniu nazw miejscowości.. „Monitor Polski. Dziennik Urzędowy Rzeczypospolitej Polskiej”, s. 426, 8 maja 1950.
- ↑ Nazewnictwo geograficzne Polski. Tom 1. Hydronimy. Część 2. Wody stojące, Ewa Wolnicz-Pawłowska, Jerzy Duma, Janusz Rieger, Halina Czarnecka (oprac.), Warszawa: Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 2006 (seria Nazewnictwo Geograficzne Polski), s. 367, ISBN 83-239-9607-5.
- ↑ Roman Zielony, Alina Kliczkowska: Regionalizacja przyrodniczo-leśna Polski 2010. Warszawa: Centrum Informacyjne Lasów Państwowych, 2012. ISBN 978-83-61633-62-4.
- ↑ a b c d e f g Jerzy Waluga, Henryk Chmielewski, Jeziora Pojezierza Mrągowskiego, Olsztyn: Instytut Rybactwa Śródlądowego, 1998 (Przewodniki wędkarskie; 4), ISBN 83-87506-55-9, OCLC 749850823.
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – nazwy obiektów fizjograficznych – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 1 stycznia 2024, identyfikator PRNG: 248255
- ↑ Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Olsztynie, Raport o stanie środowiska województwa warmińsko-mazurskiego w 2008 roku, Elżbieta Kochańska (red.), Olsztyn: Biblioteka Monitoringu Środowiska, 2009, s. 23 [dostęp 2020-09-04].
- ↑ a b Mapa Podziału Hydrograficznego Polski w skali 1:10 000, tabela jeziora.dbf
- ↑ Załącznik nr 5 do rozporządzenia Nr 8 Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Warszawie z dnia 28 maja 2012 r. Wykaz obwodów rybackich zlewni rzeki Pisa, Dyrektor Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Warszawie, 28 maja 2012, s. 4 [dostęp 2020-09-03].
- ↑ Akweny objęte zakazem używania silników spalinowych [online] [dostęp 2020-09-04].
- ↑ Jednolite części wód (Wody Polskie) [online], Geoportal krajowy.
- ↑ a b Mazurski Park Krajobrazowy, Mazurski park krajobrazowy. Różnorodność biologiczna i kulturowa, Krzysztof Wittbrodt (red.), Krutyń: Wydawnictwo Labritta, 2019, s. 70, 176, ISBN 978-83-954839-2-9 [dostęp 2020-09-04].
- ↑ a b Adam Choiński, Katalog Jezior Polski, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 2006, s. 361, ISBN 83-232-1732-7, OCLC 169954726.
- ↑ Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska, Obszaru chronionego krajobrazu Jezior Legińsko-Mrągowskich [online] [dostęp 2020-09-03].