Układ współrzędnych 1965

Układ współrzędnych "1965" (Państwowy Układ Współrzędnych Geodezyjnych 1965)układ współrzędnych płaskich prostokątnych w odwzorowaniu konforemnym (odwzorowanie quasi-stereograficzne), zwany układem "1965", stosowany do opracowań w skali 1:5000 i skalach większych (mapa zasadnicza).

Pokrycie mapy topograficznej 1:10000 w układzie współrzędnych 1965 na tle granic województw

Układ "1965" obowiązywał do 24 sierpnia 2000, kiedy został zastąpiony przez układ współrzędnych 2000. Jednakże dopuszczono jego stosowanie do 31 grudnia 2009[1].

 
Strefy układu współrzędnych "1965"

W układzie tym obszar Polski podzielono na pięć stref odwzorowawczych, przy czym podstawą do wydzielenia stref były granice podziału administracyjnego. Każda strefa objęła pewną liczbę województw zgodnie z ówczesnym podziałem administracyjnym.

Kolejne strefy obejmowały następujące województwa (według podziału województw sprzed 1975):

Strefy mają różną wielkość, a nonsens oparcia ich granic na podziale administracyjnym ujawnił się już w 1975, kiedy wprowadzono nowy podział administracyjny kraju na 49 województw. Okazało się wówczas, że niektóre województwa znalazły się w dwóch, a nawet trzech strefach odwzorowawczych.

Każda strefa została oddzielnie odwzorowana w płaszczyznę. Dla stref: I, II, III i IV zastosowano odwzorowanie quasi-stereograficzne, natomiast dla strefy V odwzorowanie Gaussa-Krügera. Uzyskano małe wartości zniekształceń ze względu na niewielkie rozmiary stref. W strefach 1–4 rzutowania dokonano na płaszczyzny sieczne, dlatego też zniekształcenia odwzorowawcze rozkładają się koncentrycznie do punktów głównych tych stref. W strefie V bez zniekształceń odwzorowują się dwie linie.

Z każdą strefą odwzorowawczą jest związany odrębny układ współrzędnych prostokątnych. Początki układów współrzędnych mają wartości rzędnej i odciętej dobrane tak, aby współrzędne w układzie "1965" stwarzały wrażenie współrzędnych w układzie "1942". Osie rzędnych układów współrzędnych nie są skierowane w stronę północy geograficznej. Dla każdej strefy mają one inny kąt skręcenia dochodzący nawet do kilku stopni. Rzeczywiste współrzędne w układzie "1965" mają cztery cyfry znaczące. Na mapach w układzie "1965", współrzędne opisujące siatkę kilometrową są pozbawione pierwszej cyfry.

Każde odwzorowanie quasi-stereograficzne jako wiernokątne odwzorowanie płaszczyznowe elipsoidy definiuje się określając położenie punktu głównego (punktu styczności płaszczyzny z powierzchnią elipsoidy) oraz skalę odwzorowania w tym punkcie, będącą równocześnie skalą podobieństwa odwzorowania. W strefach 1–4 układu przyjęto skalę w punkcie głównym m0 = 0,9998, czyli zniekształcenie odwzorowawcze w tym punkcie wynosiło z założenia od -20 do +20 cm/km. Układ "1965" był przeznaczony głównie do tworzenia i eksploatacji mapy zasadniczej[2].

Parametry układu

edytuj
Parametry układu 1965 dla poszczególnych stref.
Układ 1965 Strefa I Strefa II Strefa III Strefa IV Strefa V
Odwzorowanie Quasi-stereograficzne Gaussa-Krugera
Elipsoida odniesienia Krassowskiego, duża półoś a = 6 378 245 m, spłaszczenie f = 1/298,3
Punkt główny X0 [m] 5 467 000,00 5 806 000,00 5 999 000,00 5 627 000,00 -4 700 000,00
Punkt główny Y0 [m] 4 637 000,00 4 603 000,00 3 501 000,00 3 703 000,00 +237 000,00
Punkt główny B0 [m] 50° 37' 30" 53° 00' 7" 53° 35' 0" 51° 40' 15" nie dotyczy
Punkt główny L0 [m] 21° 5' 0" 21° 30' 10" 17° 0' 30" 16° 40' 20" 18° 57' 30"
Skala w punkcie głównym 0,9998 0,9998 0,9998 0,9998 0,999983
Promień sfery w punkcie głównym [m] 6 382 390,164984 6 384 119,427305 6 384 536,793566 6 383 155,165130
Kod EPSG 3120 2172 2173 2174 2175
UWAGA: W definicji 2171 był błąd: Y0 = 5 647 000 zamiast Y0 = 5 467 000. Prawidłowa definicja I strefy układu "1965" ma kod 3120.

Przypisy

edytuj

Zobacz też

edytuj

Linki zewnętrzne

edytuj