Jeleniów (województwo dolnośląskie)
Jeleniów (do 1945 niem. Gellenau) – wieś w Polsce położona w województwie dolnośląskim, w powiecie kłodzkim, w gminie Lewin Kłodzki.
| wieś | |
 Kościół Trójcy Świętej w Jeleniowie | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Wysokość |
390-430 m n.p.m. |
| Liczba ludności (III 2011) |
531[2] |
| Strefa numeracyjna |
74 |
| Kod pocztowy |
57-343[3] |
| Tablice rejestracyjne |
DKL |
| SIMC |
0853300 |
Położenie na mapie gminy Lewin Kłodzki  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu kłodzkiego  | |
 50°25′20″N 16°15′32″E/50,422222 16,258889[1]
| |
Położenie
edytujJeleniów to duża wieś łańcuchowa o długości około 2,5 km, położona w dolinie potoku Klikawa (Bystra), pomiędzy Lewinem Kłodzkim na wschodzie, a Zakrzem na zachodzie, na granicy Wzgórz Lewińskich i Obniżenia Kudowy, na wysokości około 390–430 m n.p.m.[4]
Podział administracyjny
edytujW latach 1954–1961 wieś należała i była siedzibą władz gromady Jeleniów, po jej zniesieniu w gromadzie Lewin Kłodzki. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa wałbrzyskiego.
Historia
edytujJeleniów w 1350 roku znany było jako Geylnow, jako folwark od 1477 roku należał do państwa homolskiego[5]. Po upadku tego państwa w 1595 roku wieś została sprzedana Dusznikom. Dwa lata później kupił go wolny sołtys Kaspar Alten z okolic Trutnowa[5]. Jeleniów pozostawał w posiadaniu rodziny Altenów do XVIII wieku, następnie należał kolejno do kilku rodów szlacheckich, między innymi von Haugwitzów[5]. Ostatnimi właścicielami miejscowości byli hrabiowie von Mutius[5].
W 1840 roku w Jeleniowie były: trzy folwarki, dwa młyny wodne, trzy tartaki, gorzelnia, browar i ponad sto chałupniczych warsztatów tkackich[5]. Na początku XIX wieku F.B. von Mutius założył tutaj dużą tkalnię, która pod koniec stulecia zatrudniała około 1000 osób[5].
Od drugiej połowy XVIII wieku było znane w Jeleniowie źródło wody mineralnej zwane Źródłem Feliksa[5]. Woda wydobywana z odwiertu o głębokości 96 metrów jest butelkowana w miejscowej rozlewni pod nazwą „Staropolanka Zdrój”[5].
Zabytki
edytujDo wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są obiekty[6]:
- kościół filialny pw. Trójcy Świętej, barokowy z 1669 roku, zrujnowany w 1945 roku, odbudowany w latach 1948–1952 i remontowany w 1978 roku[4]. Jest to niewielka, salowa budowla z wydzielonym, półkoliście zakończonym prezbiterium[4]. Wnętrze jest sklepione kolebką z lunetami[4]. Na dachu znajduje się sygnaturka, a wewnątrz barokowe wyposażenie, między innymi ołtarz z około 1700 roku[4].
- zespół pałacowy:
- pałac, wybudowany na początku XVII wieku, przebudowany w 1750 roku i w drugiej połowie XIX wieku,
- park, powstały po 1850 roku
Osoby związane z Jeleniowem
edytuj- Gerhard von Mutius, urodził się w Jeleniowie, niemiecki filozof, dyplomata, właściciel Jeleniowa, literat, autor opowiadań zawierających motywy kłodzkie[4].
- Piotr Biron, hrabia, zmarł w 1800 w Jeleniowie.
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 46147
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 404 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ a b c d e f Słownik geografii turystycznej Sudetów. redakcja Marek Staffa. T. 13: Góry Stołowe. Warszawa-Kraków: Wydawnictwo PTTK „Kraj”, 1992, s. 108-111. ISBN 83-7005-301-7.
- ↑ a b c d e f g h Waldemar Brygier, Tomasz Dudziak: Ziemia Kłodzka. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, 2010, s. 337, 338. ISBN 978-83-89188-95-3.
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 75. [dostęp 2012-08-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-03-27)].
Bibliografia
edytuj- Waldemar Brygier, Tomasz Dudziak, Iwona Chomiak, Ziemia Kłodzka, Pruszków: Oficyna Wydawnicza "Rewasz", 2010, ISBN 978-83-89188-95-3, OCLC 751422625.
- Słownik geografii turystycznej Sudetów. Marek Staffa (redakcja). T. 13: Góry Stołowe. Warszawa-Kraków: Wydawnictwo PTTK „Kraj”, 1992, ISBN 83-7005-301-7.