Jejkowice
Jejkowice (niem. Jeykowitz, daw. Jajkowice[4][5]) – wieś w Polsce, na Górnym Śląsku w województwie śląskim, w powiecie rybnickim, w gminie Jejkowice.
| wieś | |
 ZSP Jejkowice (2023) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Wysokość |
260–280 m n.p.m. |
| Liczba ludności (2022) |
4153[2] |
| Strefa numeracyjna |
32 |
| Kod pocztowy |
44-290[3] |
| Tablice rejestracyjne |
SRB |
| SIMC |
0214178 |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu rybnickiego  | |
Położenie na mapie gminy Jejkowice  | |
 50°06′30″N 18°28′04″E/50,108333 18,467778[1]
| |
| Strona internetowa | |
W latach 1954–1972 wieś należała gromady Jejkowice. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa katowickiego.
Miejscowość jest siedzibą gminy Jejkowice.
Część wsi
edytujJedyna uwzględniona przez TERYT część wsi to Pustki, która posiada identyfikator SIMC 0214184[6].
Najbliższe miejscowości
edytujWieś sąsiaduje z miastem Rybnik oraz z miejscowościami: Szczerbice, Sumina, Zwonowice oraz Gaszowice.
Nazwa
edytujNiektórzy badacze zaliczają nazwę Jejkowice do nazw patronimicznych - pochodzących od nazwiska lub przezwiska „Jajko”[7]. Według podań miało to być nazwisko rycerza choć nie ma to potwierdzenia źródłowego[8].
Różne nazwy miejscowości
edytujNazwa miejscowości zmieniała się w czasie[8]:
| Okres | Nazwa(y) |
|---|---|
| XV w. | Jaykowicz |
| XVII w. | Ves Jaykowicze, Jaykowice, Jejkowitz |
| XVIII w. | Jeykowitz |
| XIX w. | Jeikowitz |
Geografia
edytujJejkowice leżą na Płaskowyżu Rybnickim, położonym na wysokości 260–280 m n.p.m. Znajdują się w centralnej części Powiatu Rybnickiego, w kierunku zachodnim od Rybnika[9]. Przez Jejkowice przebiega droga z Rybnika do Raciborza.
Geologia
edytujPod Jejkowicami znajduje się Niecka Jejkowicka[10], która jest częścią Górnośląskiego Zagłębia Węglowego (GZW). Rejon Niecki Jejkowickiej charakteryzuje się małą liczbą wstrząsów (6%)[10].
W Niecce Jejkowickiej w latach 1977–2006 aktywność sejsmiczna była związana
z eksploatacją prowadzoną w kopalniach: „Anna”, „Marcel”, „Rymer”, „1-Maja” i „Rydułtowy” w pokładach warstw porębskich zalegających do głębokości 950 m i warstw jaklowieckich położonych poniżej 1000 m[10].
„W niecce jejkowickiej eksploatacja w pokładach warstw jejkowieckich, głównie
pokładu 703 i 713 spowodowała powstanie największej liczby wstrząsów[10].”
W przeszłości odbyły się próby wywiercenia szybu w Jejkowicach, jednak ze względu na dużą ilość wód podziemnych pomysłu zaniechano[11][12]. 1 stycznia 1968 r. plac budowy przy szybie „Jejkowice” przekazano rybnickim „Zakładom Remontowo-Budowlanym”[12].
Historia
edytujPierwsze znane zapisy o wsi pochodzą z XIII w. Osada była częścią Księstwa Raciborskiego. Następnie Księstwa opolsko-raciborskiego.
W wyniku śmierci Jerzego Hohenzollerna w 1543 roku tereny Jejkowic wraz z ziemią rybnicką wróciły pod panowanie Habsburgów.
W czasie wojny 30-letniej (1618-1648) okolica została splądrowana przez wojska Lisowskiego – sprzymierzeńca Habsburgów.
W latach 1645–1666 księstwem rządzili polscy Wazowie.
W latach 1685–1687 sołtysem Jejkowic był Jan Foyt (?)[13], w latach 1716 - 1719 - Maciej Skupin Foyt (?)[13], natomiast od 1719 roku - Błażej Skupien[13].
Od 1818 do dziś Jejkowice są częścią powiatu rybnickiego. Po utworzeniu gminy Gaszowice, Jejkowice weszły w jej skład. Od 1 stycznia 1993 Jejkowice są osobną gminą.
Komunikacja
edytuj.W Jejkowicach znajdują się 3 przystanki autobusowe obsługiwane przez Komunikację Miejską w Rybniku:
- Jejkowice Centrum, ul.Główna (linie: 1, 26, 27, 28, 29, 36),
- Jejkowice Kuźnia, ul.Główna (linie: 27, 28, 29, 36),
- Jejkowice Sumińska, ul.Sumińska (linia 36)[14].
W Jejkowicach jest również przystanek kolejowy, który kiedyś działał aż do 1970 roku, aczkolwiek obecnie pociągi tam się nie zatrzymują. Dziś pozostał tylko posterunek odgałęźny. Obecnie przez posterunek kursują głównie pociągi towarowe oraz kilka składów pasażerskich[15].
Edukacja
edytujW centralnej części Jejkowic znajduje się Zespół Szkolno - Przedszkolny im. Jana III Sobieskiego przy ul. Szkolnej[16], przed reformą likwidujacą gimnazja funkcjonowało również Gimnazjum im. Adama Mickiewicza[17] (obecnie budynek jest częścią ZSP).
Kultura
edytujPrzy ulicy Poprzecznej znajduje się Gminna Biblioteka Publiczna[18][19]. Instytucja organizuje różne wydarzenia kulturalne, m.in. Kino w bibliotece, Klub Małego Czytelnika, wycieczki oraz warsztaty[20].
W miejscowości działa Koło Gospodyń Wiejskich, którego historia sięga Stowarzyszenia Polek działającego przed II wojną światową. Liczyło wtedy 20 członkiń, a pierwszą przewodniczącą była Walesa Boczek. Wybuch wojny przerwał działalność stowarzyszenia.
Po wznowieniu działalności w 1947 roku organizacja zmieniła nazwę na Koło Gospodyń Wiejskich. Nową przewodniczącą została
Berta Merkel.
Panie z Koła pomagały przy budowie szkoły, domu parafialnego i obiektu kulinarno-sportowego.
Koło organizuje, m.in.:
Wyznania
edytuj
W miejscowości znajduje się Parafia Matki Bożej Szkaplerznej i św. Piusa X. Obecny budynek kościoła został wybudowany w stylu neogotyckim i znajduje się na terenie rybnickiej dzielnicy Zebrzydowice, natomiast plebania jest w Jejkowicach.
Więcej informacji o parafii można znaleźć na stronie parafiajejkowice.pl
W centrum znajduje się kapliczka pw. Św. Jana Nepomucena[22] wybudowana w 1890 roku[23].
Sport
edytujNa terenie wsi mieści się piłkarski klub sportowy LKS Jedność Jejkowice przy ul. Poprzecznej wraz ze stadionem[24]. Przy ul. Szkolnej znajduje się nowoczesne boisko sportowe.
Przez Jejkowice przebiegają 2 trasy rowerowe:
4 Szlak Stulecia Turystyki (niebieska),
5 Szlak Pielgrzymkowy (żółta)[25].
W północnej części miejscowości znajduje się strzelnica „Pod lasem” należąca do Bractwa Kurkowego Miasta Rybnik[26][27], gdzie regularnie odbywają się treningi i zawody strzeleckie[28].
Osoby związane z Jejkowicami
edytuj- Alojzy Norek – żużlowiec
- Piotr Pyszny – żużlowiec
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 46027
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-07].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 395 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Tom III - wynik wyszukiwania - DIR [online], dir.icm.edu.pl [dostęp 2023-07-09].
- ↑ Gemeindeverzeichnis Kreis Rybnik [Stand: 1. 1. 1908] [online], www.territorial.de [dostęp 2023-07-16].
- ↑ Główny Urząd Statystyczny. Rejestr TERYT [online] [dostęp 2024-05-08] (pol.).
- ↑ Dariusz Śnieżko, Renesansowe modernizacje kroniki uniwersalnej, „Teksty Drugie”, 2, 2019, s. 22–31, DOI: 10.18318/td.2019.2.3, ISSN 0867-0633 [dostęp 2023-07-16].
- ↑ a b Rys historyczny - Gmina Jejkowice [online], www.jejkowice.info.pl [dostęp 2023-07-16].
- ↑ Położenie geograficzne - Gmina Jejkowice [online], www.jejkowice.info.pl [dostęp 2023-07-16].
- ↑ a b c d Krystyna Stec, SKALA ZAGROŻENIA SEJSMICZNEGO W GÓRNOŚLĄSKIM ZAGŁĘBIU WĘGLOWYM [online], PRACE NAUKOWE GIG GÓRNICTWO I ŚRODOWISKO, bibliotekanauki.pl, marzec 2007 [dostęp 2023-07-23].
- ↑ Szyb Jejkowice [online], pzgik.geoportal.gov.pl [dostęp 2024-01-25].
- ↑ a b Połączenie z KWK „Rydułtowy” [online], Zabytkowa Kopalnia IGNACY [dostęp 2024-01-25].
- ↑ a b c Przemysław Nocuń, Agnieszka Przybyła-Dumin, Krzysztof Fokt, Wieś zaginiona Wspólnota, samorządność, przestrzeń [online], Muzeum im. o. E. Drobnego w Rybniku, 2020, s. 20 [dostęp 2023-07-22] (pol.).
- ↑ Rozkład jazdy KMR Rybnik [online], rozklad.km.rybnik.pl [dostęp 2023-08-04].
- ↑ Jejkowice – Semaforek [online], semaforek.kolej.org.pl [dostęp 2023-09-05].
- ↑ Zespół Szkolno - Przedszkolny w Jejkowicach [online], spjejkowice.edupage.org [dostęp 2023-07-04].
- ↑ Oddziały gimnazjalne w Szkole Podstawowej im. Jana III Sobieskiego w Jejkowicach [online], jejgim.edupage.org [dostęp 2023-07-04].
- ↑ Facebook [online], www.facebook.com [dostęp 2023-09-23].
- ↑ Biblioteka Gminna w Jejkowicach [online], bibliotekajejkowice.pl [dostęp 2023-09-23].
- ↑ Biblioteka - Gmina Jejkowice [online], www.jejkowice.info.pl [dostęp 2023-10-06].
- ↑ Historia KGW Jejkowice [online], www.mojawies.pl [dostęp 2023-10-06] (ang.).
- ↑ Remont kapliczki pw. Św. Jana Nepomucena w Jejkowicach - Gmina Jejkowice [online], www.jejkowice.info.pl [dostęp 2023-08-04].
- ↑ Kapliczka pw. Św. Jana Nepomucena (1890r.) · 44-290 Jejkowice, Polska [online], Kapliczka pw. Św. Jana Nepomucena (1890r.) · 44-290 Jejkowice, Polska [dostęp 2023-08-04].
- ↑ LKS Jedność Jejkowice [online], pl-pl.facebook.com [dostęp 2023-07-04] (pol.).
- ↑ Rybnik - MAPA ROWEROWA [online], Punkt Informacji Miejskiej halo!Rybnik [dostęp 2023-08-05].
- ↑ Strzelnica Bractwa Kurkowego · 44-290 Jejkowice, Polska [online], Strzelnica Bractwa Kurkowego · 44-290 Jejkowice, Polska [dostęp 2023-10-19] (pol.).
- ↑ Strzelnica – Bractwo Kurkowe Miasta Rybnika [online], www.bractwokurkowe.rybnik.pl [dostęp 2023-10-19].
- ↑ Jejkowice [online], Stowarzyszenie Silesia Superior [dostęp 2023-10-19].
Bibliografia
edytuj- Leon Ryszka, Dzieje Jejkowic, Leon Ryszka, Wojciech Lip (red.), Wydawnictwo ART, 1999, s. 8, ISBN 83-912063-0-0.