Jaskinia Komonieckiego
Jaskinia Komonieckiego[1] lub Grota Komonieckiego – jaskinia we wschodniej części Beskidu Małego, w obrębie Parku Krajobrazowego Beskidu Małego[2]. Administracyjnie znajduje się w granicach wsi Las w województwie śląskim, w powiecie żywieckim, w gminie Ślemień[1].
| Plan jaskini | |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Położenie | |
| Właściciel | |
| Długość |
17 m |
| Deniwelacja |
0 |
| Wysokość otworów |
698 m n.p.m. |
| Ekspozycja otworów |
ku SSW |
| Data odkrycia |
znana od dawna |
| Kod |
K.Bm-02.14 |
Położenie na mapie gminy Ślemień  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu żywieckiego  | |
 49°45′31″N 19°24′36″E/49,758611 19,410000
| |
Położenie
edytujJaskinia Komonieckiego znajduje się na wysokości około 700 m n.p.m. w źródliskowym obszarze potoku Dusica, na północ od zabudowań wsi Las i nieco na południowy wschód od szczytu Łamanej Skały – na zachodnich zboczach tak zwanego Pośredniego Gronia, bocznego grzbieciku odchodzącego od Smrekowicy[3].
Około 50 m poniżej jaskini wzdłuż potoku Dusica znajduje się malowniczy wodospad Dusiołek o szerokości ok. 4 m i wysokości 5 m. Jest to największy wodospad w Beskidzie Małym[2].
Najwygodniejsze dojście do jaskini prowadzi boczną drogą od szosy Żywiec – Sucha Beskidzka wzdłuż potoku Dusica (około 1,5 h). Niedaleko groty przebiega żółty szlak turystyczny: skrzyżowanie „Anula” – Las[2].
Opis jaskini
edytujDo jaskini wchodzi się wygodnym otworem o szerokości około 16 m i wysokości 2 m, częściowo ograniczonym dużym głazem, który odpadł od stropu. Można zwiedzać ją bez latarki. Bezpośrednio nad wejściem z płyty skalnej spada niewielki strumyk, który zimą tworzy niezwykłe formy lodowe. Jaskinia jest bezpieczna dla turystów i nie wymaga specjalistycznego sprzętu, czy też doświadczenia speleologicznego[4].
Jaskinia składa się z jednej dużej komory o powierzchni 115 m². W głąb skały wnika na 11 m, a jej przekątna ma długość 17 m. Jest dość niska. Przy otworze ma wysokość 2 m, we wnętrzu zaś przeciętnie 1,5–1 m i tylko w jednym miejscu na krótkim odcinku można się swobodnie wyprostować. Strop nie potrzaskany, ale miejscami wskutek wietrzenia skała jest krucha i łuszcząca się. Jest też w niej wiele zagłębień i zniszczonych fragmenty kotłów eworsyjnych. Występujące na wschodniej ścianie podłużne gzymsy i wnęki, świadczą, że kiedyś była modelowana przez wody płynące. Dno jest w większości płaskie, choć miejscami nierówne. Występujące w nim mniejsze i większe doły to skutki jej rozkopywania[4].
W środku jaskinia jest sucha, natomiast w części przyotworowej wilgotna z powodu wody ściekającej ze stropu. Część tylna jaskini znów jest wilgotna, ze stropu i ściany skapuje tutaj woda. Jest oświetlona niemal do najdalszych zakamarków. Ściany i strop wokół otworu porastają mchy. Przewiew występuje tylko w pobliżu otworu. Z nacieków występują tylko drobne grzybki naciekowe. Ze zwierząt w jaskini obserwowano muchówki, motyla szczerbówka ksieni i ptasie gniazdo[4].
Badania naukowe
edytujW latach 1986–1992 w jaskini i jej otoczeniu prowadzone były badania interdyscyplinarne:
- J.M. Waga prowadził badania genetyczno-morfologiczne,
- E. Foltyn prowadził badania archeologiczne[4].
Namulisko jaskini ma miąższość około 0,8 m i składa się z dwóch warstw autochtonicznej gliny żwirowatej i piaszczystej. Z domieszka kamieni i większych płyt zlepieńców. W trakcie badań archeologicznych znaleziono w nim resztki dużego ogniska oraz fragmenty ceramiki datowanej na późne średniowiecze (I połowa XVII wieku), krąg zająca, i muszle ślimaków, w tym Arianta arbustorum. Przed wejściem do jaskini znaleziono fragment wióra z kwarcystycznego piaskowca, co może być dowodem na czasowy pobyt w jaskini jakiejś kultury ludzkiej z końca plejstocenu lub początku holocenu[4].
Historia
edytujPo raz pierwszy jaskinię opisał żywiecki wójt Andrzej Komoniecki w swojej kronice Dziejopis Żywiecki w 1704 roku: W Ślemieńskim zaś Państwie w Pośrednim Groniu w Hali Siwcowej nad wsią Lasem jest skała wielka, co przed nią wierzchem woda idzie, a pod nią dziura jest, w którą może sto statku wegnać i w niej tam sposobnie stanąć; będąc w skale obszerno, jak jaskinia jaka z natury uczyniona[2].
Opis Komonieckiego wskazuje, że do jaskini można było „sto statku wegnać” – czyli stado zwierząt hodowlanych. Istnieje przekaz, że jaskinia służyła temu celowi w czasie II wojny światowej. Wtedy gospodarze z pobliskiego Targoszowa ukrywali w niej konie przed okupantem, w styczniu 1945 r. podobno ukryto w niej 50 koni. Grota służyła również jako schronienie dla partyzantów[2].
Dla turystyki została odkryta w maju 1983 roku przez Aleksego Siemionowa, działacza Komisji Turystyki Górskiej Oddziału PTTK w Wadowicach, który w monografii „Ziemi Wadowickiej” po raz pierwszy użył nazwy „Jaskinia Komonieckiego”. Od 1993 roku grota jest pomnikiem przyrody nieożywionej[2].
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
Bouldering
edytujNa stropie nad otworem i na skale nad Grotą Komonieckiego uprawiany jest bouldering. Jest 5 dróg wspinaczkowych i 2 kombinacje, o trudności od 6c do 8a w skali francuskiej. Najlepsze warunki są gdy skała jest sucha i chłodna, ale jeszcze przed nastaniem mrozów[5]:
- Mały pasaż; 6c+
- Ścięcie; 7c
- Pasaż; 7b+
- Solid Air; 8a+
- Mantla wejściowa; 6c
- Dwa pasaże; 7c
- Ścięcie + pasaż; 7c+/8a[5].
50 m poniżej Groty Komonieckiego znajduje się skała Stiepan, na której również uprawiany jest bouldering[5].
Przypisy
edytuj- ↑ a b Geoportal. Mapa lotnicza [online] [dostęp 2022-09-12].
- ↑ a b c d e f Radosław Truś, Beskid Mały. Przewodnik, Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, 2008, s. 178, ISBN 978-83-62460-50-2.
- ↑ Geoportal. Mapa topograficzna [online] [dostęp 2022-06-21].
- ↑ a b c d e Jaskinia Komonieckiego, [w:] Jaskinie Polski [online], Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy [dostęp 2017-08-24].
- ↑ a b c Grzegorz Rettinger, Beskidy Zachodnie i Pogórze. Przewodnik wspinaczkowy, Kraków: wspinanie.pl, 2019, s. 128–131, ISBN 978-83-947825-2-8.