Wikipedia

Jaskier wielokwiatowy

gatunek rośliny z rodziny jaskrowatych

Jaskier wielokwiatowy (Ranunculus polyanthemos L.) – gatunek rośliny z rodziny jaskrowatych (Ranunculaceae Juss.). Występuje naturalnie w Europie, Azji Zachodniej i Środkowej oraz na Syberii[4][5].

Jaskier wielokwiatowy
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

jaskropodobne

Rząd

jaskrowce

Rodzina

jaskrowate

Rodzaj

jaskier

Gatunek

jaskier wielokwiatowy

Nazwa systematyczna
Ranunculus polyanthemos L.
Sp. Pl. 554 1753[3]
Synonimy
  • Ranunculus meyerianus Rupr.
  • Ranunculus pseudoparviflorus H. Lév.[3]
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Rozmieszczenie geograficzne

edytuj

Rośnie naturalnie w Europie, Azji Zachodniej i Środkowej oraz na Syberii. Został zaobserwowany we Francji, Belgii, Holandii, Danii, Norwegii, Szwecji, Finlandii, Niemczech, Polsce, na Ukrainie (wliczając Krym), Słowacji, Węgrzech, w Czechach, Austrii, Serbii, Rumunii, Bułgarii, Albanii, Grecji, Turcji, Rosji (w Republice Ałtaju, Republice Buriacji, Republice Karelii, Republice Tuwy, Kraju Ałtajskim, Kraju Krasnojarskim, Kraju Zabajkalskim oraz w obwodach irkuckim, kemerowskim, kurgańskim, murmańskim, nowosybirskim, omskim oraz tiumeńskim), Kazachstanie, Kirgistanie oraz Chinach (północno-zachodnia część regionu autonomicznego Sinciang)[4].

We Francji spotykany jest w północno-wschodniej jej części. Został zaobserwowany w departamentach Aisne, Ardeny, Aube, Côte-d’Or, Eure, Marna, Górna Marna, Meurthe i Mozela, Moza, Orne, Pas-de-Calais, Dolny Ren, Górny Ren, Sekwana Nadmorska, Sekwana i Marna oraz Yonne[6]. W Niemczech spotykany jest głównie w północnej części tego państwa. W Turyngii, Saksonii-Anhalt, Saksonii i Dolnej Saksonii występuje powszechnie lub jest rozproszony, natomiast rzadko spotykany jest w północno-wschodniej części kraju, a w Szlezwiku-Holsztynie, wzdłuż Łaby oraz w Nadrenii Północnej-Westfalii spotykany jest bardzo rzadko[7]. W Polsce występuje na obszarze całego kraju, jednak najczęściej jest spotykany w Małopolsce i na Wyżynie Lubelskiej[8]. W Danii najczęściej jest spotykany w jej południowo-wschodniej części – w południowej części Fionii, na południu Zelandii oraz na wyspach Lolland i Falster. Rośnie także w okolicach Kopenhagi i Kalundborga[9]. W Norwegii rośnie w południowej części kraju – na południe od Trondheim[10]. W Szwecji występuje najczęściej w jej południowej części, aż do Upplandu na północy. Rośnie także na Gotlandii. W Norrlandzie spotykany jest wzdłuż wybrzeża[11]. W Finlandii występuje głównie w południowej części kraju. Występuje powszechnie na Wyspach Alandzkich oraz w okolicach miast Turku i Savonlinna[12].

Morfologia

edytuj
 
Kwiat
 
Owoce
 
Liść
Pokrój
Bylina o lekko owłosionych pędach. Dorasta do 20–65 (–80) cm wysokości[5]. Łodyga jest wyprostowana, grubsza u podstawy, zwykle bardzo rozgałęziona. Dolna jej część jest owłosiona[13].
Liście
Naprzemianległe. Ma od 3 do 8 liści odziomkowych. Są trójsieczne. W zarysie mają nerkowato pięciokątny kształt, złożone z segmentów romboidalnych i trójdzielnych, podzielonych na równowąskie łatki. Mierzą 3–6 cm długości oraz 4–9 cm szerokości. Są owłosione od spodu. Nasada liścia ma sercowaty kształt. Ogonek liściowy jest nagi i ma 7–14 cm długości. Liście łodygowe są wąsko klapowane[5][13].
Kwiaty
Są promieniste, błyszczące, zebrane po 3–4 w wierzchotki jednoramienne. Pojawiają się na szczytach pędów. Mają złotą lub jasnożółtą barwę. Dorastają do 20–30 mm średnicy. Mają 5 owalnych i owłosionych działek kielicha, które dorastają do 7 mm długości. Mają 5 odwrotnie owalnych płatków o długości 7–14 mm. Dno kwiatowe jest owłosione. Pręciki są liczne[5][13].
Owoce
Nagie niełupki o odwrotnie jajowatym kształcie i długości 3 mm. Tworzą owoc zbiorowy – wieloniełupkę o prawie kulistym kształcie i dorastającą do 7 mm długości[5]. Na szczycie owocu dzióbek zgięty o długości 0,5 mm[14].
Gatunki podobne
Jaskier gajowy (R. serpens subsp. nemorosus) różni się silnie zagiętym lub zwiniętym dzióbkiem na owocu mającym do 1,5 mm długości, dłuższymi płatkami (15–20 mm), środkową łatką liści odziomkowych szerokojajowatą[14].

Biologia i ekologia

edytuj

Rośnie w podmokłych lasach i łąkach, na glebach wapiennych. Występuje na wysokości do 2800 m n.p.m.[5] Kwitnie od czerwca do sierpnia[14]. Jest rośliną trującą. Zawarte alkaloidy mają jednak gorzki smak, przez co nie jest zjadana przez bydło na pastwiskach[13].

Zmienność

edytuj

W obrębie tego gatunku oprócz podgatunku nominatywnego wyróżniono dwa podgatunki[3]:

  • Ranunculus polyanthemos subsp. polyanthomoides Ahlfv. – dorasta do 130 cm wysokości[15]
  • Ranunculus polyanthemos subsp. thomasii (Ten.) Tutin – dorasta do 10–30 cm wysokości, ma wyprostowaną, słabo rozgałęzioną łodygę[15]

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-05-30] (ang.).
  3. ↑ a b c Ranunculus polyanthemos L.. The Plant List, b.r.. [dostęp 2015-06-06]. (ang.).
  4. ↑ a b Taxon: Ranunculus polyanthemos L.. Germplasm Resources Information Network – (GRIN), b.r.. [dostęp 2015-06-06]. (ang.).
  5. ↑ a b c d e f Ranunculus polyanthemos. Plantes & botanique, b.r.. [dostęp 2015-06-06]. (fr.).
  6. ↑ Ranunculus polyanthemoides Boreau, 1857. Inventaire National du Patrimoine Naturel, b.r.. [dostęp 2015-05-31]. (fr.).
  7. ↑ Ranunculus polyanthemos L. (Vielblütiger Hahnenfuß). Flora von Deutschland – Eine Bilder-Datenbank, b.r.. [dostęp 2015-05-31]. (niem.).
  8. ↑ Mapa występowania – jaskier wielokwiatowy (Ranunculus polyanthemos). Atlas Roślin, b.r.. [dostęp 2015-05-31]. (pol.).
  9. ↑ Mangeblomstret ranunkel Ranunculus polyanthemos L. ssp. polyanthemos. DMU, b.r.. [dostęp 2015-05-31]. (duń.).
  10. ↑ Krattsoleie Art Ranunculus polyanthemos [online], Artsdatabanken [dostęp 2016-06-26] [zarchiwizowane z adresu 2016-06-26] (norw.).
  11. ↑ Backsmörblomma. Den virtuella floran, b.r.. [dostęp 2015-05-31]. (szw.).
  12. ↑ Aholeinikki (Ranunculus polyanthemos). Kasviatlas, b.r.. [dostęp 2015-05-31]. (fiń.).
  13. ↑ a b c d Multiflowered Buttercup. LuontoPortti / NatureGate 2015, b.r.. [dostęp 2015-05-31]. (ang.).
  14. ↑ a b c Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2004, s. 167. ISBN 83-0114342-8.
  15. ↑ a b Ranunculus polyanthemos. Alpine Garden Society, b.r.. [dostęp 2015-05-31]. (ang.).
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Jaskier_wielokwiatowy&oldid=74023488”