Wikipedia

Janusz Fereński

polski himalaista i prawnik

Janusz Zbigniew Fereński (ur. 23 marca 1942 w Gorlicach, zm. 3 kwietnia 2020 we Wrocławiu) – polski taternik, alpinista, himalaista i grotołaz, prawnik i sędzia.

Janusz Fereński
Fereń
Ilustracja
Janusz Fereński, 2016
Data i miejsce urodzenia

23 marca 1942
Gorlice

Data i miejsce śmierci

3 kwietnia 2020
Wrocław

Zawód, zajęcie

taternik, alpinista, himalaista, grotołaz, prawnik, sędzia

Odznaczenia
Złoty Krzyż Zasługi
Medal za Wybitne Osiągnięcia Sportowe
Multimedia w Wikimedia Commons
Zachodni filar Sokolika (642 m) we wspinaczkowych terenach skałkowych w paśmie Gór Sokolich w Rudawach Janowickich, 50°52′11,0″N 15°52′04,5″E/50,869718 15,867927
Mnich (2068 m) nad Morskim Okiem, 49°11′33″N 20°03′18″E/49,192500 20,055000
Główny otwór Jaskini Czarnej znajduje się na wysokości około 1300 m w skałach Organów, z lewej, powyżej lasu. Widok z Polany Pisanej w Tatrach Zachodnich, 49°14′35″N 19°51′50″E/49,243056 19,863889
Szczyty Aspe Safed („Biały Koń”, 6607 m – samotne wejście Janusza Fereńskiego w 1971) i Aspe Syah („Czarny Koń”, 6350 m) w Hindukuszu. Z lewej strony widoczne dolne partie Noszaka (7492 m) 36°25′54,1″N 71°49′41,9″E/36,431700 71,828300
Masyw Broad Peak (z lewej) i szczyt Gaszerbrum IV (z prawej) nad bazą Concordia w Karakorum. Szczyt Broad Peak Middle (8011 m) jest zaznaczony po otwarciu pliku źródłowego, 35°49′15″N 76°33′54″E/35,820833 76,565000

Życiorys

edytuj

Działalność zawodowa

edytuj

Mieszkał we Wrocławiu. Ukończył studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Wrocławskiego w 1965[1]. Pracę zawodową zakończył jako sędzia w stanie spoczynku Sądu Okręgowego w Świdnicy[2]. W 2005 został odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi[3].

Działalność górska w Polsce

edytuj

Wspinaczkę zaczął uprawiać w Tatrach[4]. Kurs taternictwa jaskiniowego dla początkujących ukończył jesienią 1960. Jego instruktorami byli Janusz Rabek, Piotr Wojciechowski i Krzysztof Cena[5]. W lipcu 1961 razem z Januszem Rabkiem (kierownik eksploracji) i Romanem Bebakiem, członkami Sekcji Grotołazów Akademickiego Klubu Turystycznego z Wrocławia, odkrył Jaskinię Czarną[6][7]. Był zasłużonym i długoletnim członkiem późniejszej Sekcji Grotołazów Wrocław i kierował lub uczestniczył w licznych wyprawach jaskiniowych[8][9]. W 1969 brał udział w wyprawie odkrywczej w Jaskini Śnieżnej[10].

Był jednym z pierwszych kolegów wspinaczkowych Wandy Rutkiewicz w skałkach treningowych w paśmie Gór Sokolich w Rudawach Janowickich i także w Tatrach[11][12]. W latach 70. XX wieku Droga Fereńskiego na wschodniej ścianie Mnicha była uważana za jeden z najtrudniejszych testów wspinaczkowych w Tatrach Polskich[13][14].

Działalność górska w Europie i Azji

edytuj

Uprawiał alpinizm w górach Europy i świata, m.in. w Dolomitach (nowe drogi na Cima del Burel – 1967 i Cima del Pizzon, także przejście z Romanem Bebakiem zachodniego filaru Cima della Busezza o 1000 m różnicy wysokości – 1967, Pan di Zuccero – 1968)[15][16][17], Alpach (nowa droga na filarze wschodniej ściany Aiguille de L’Eboulement w masywie Mont Blanc – 1969)[18][19], Hindukuszu (samotne wejście na Aspe Safed [6607 m][20] i pierwsze wejście na Kohe Zard – 1971)[21][22], Kaukazie (nowa droga północną ścianę Bżeducha – 1973)[23] oraz Pamiro-Ałaju (nowe drogi na Pusznowat III, Sacharnoj Gołowie i Alirze w Górach Fańskich – 1974)[24].

W 1975 był kierownikiem wyprawy Wrocławskiego Klubu Wysokogórskiego w Karakorum, podczas której pięciu członków (Bohdan Nowaczyk, Marek Kęsicki, Andrzej Sikorski, Kazimierz Głazek i Janusz Kuliś) zdobyło 28 lipca dziewiczy wówczas szczyt Broad Peak Middle (8011 m) – było to pierwsze w historii wejście polskiej ekspedycji na ośmiotysięczny szczyt[25][26][27].

W 1976 uczestniczył w wyprawie kierowanej przez Janusza Kurczaba na drugi szczyt świata K2 (8611 m)[28][29]. Wiosną 1980 kierował wyprawą na Manaslu (8156 m) w Himalajach drogą południowo-wschodnią[30][31]. W 1985 uczestniczył w wyprawie na Himalchuli Zachodni[4].

Inne informacje

edytuj

Był autorem artykułów o tematyce wysokogórskiej i alpinistycznej, działał w strukturach Klubu Wysokogórskiego we Wrocławiu (m.in. jako prezes)[32] i Polskiego Związku Alpinizmu (m.in. jako członek Sądu Koleżeńskiego)[33]. Był członkiem honorowym Wrocławskiego Klubu Wysokogórskiego[34]. Za osiągnięcia alpinistyczne otrzymał medal „Za Wybitne Osiągnięcia Sportowe”[35][4].

W 2017 był gościem filmowego XXII Festiwalu Górskiego im. Andrzeja Zawady w Lądku Zdroju[36]. Czekan Janusza Fereńskiego z wyprawy na Broad Peak jest eksponatem stałej wystawy „Wrocław 1945–2016” w Centrum Historii Zajezdnia we Wrocławiu[37]. W środowisku górskim i jaskiniowym był nazywany „Fereń”[38].

Został pochowany na Cmentarzu Świętej Rodziny przy ul. Smętnej we Wrocławiu (sektor 12, rząd 43, grób 8328)[39].

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Teresa Tuleja (red.), Absolwenci Uniwersytetu Wrocławskiego, tom I (1946–1989), Acta Universitatis Wratislaviensis No 2433, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2002, s. 223, ISBN 83-229-2277-9.
  2. ↑ Inne kondolencje – Wrocław [online], wyborcza.pl, 8 kwietnia 2020 [dostęp 2020-04-09].
  3. ↑ Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 listopada 2005 r. o nadaniu odznaczeń [online], Monitor Polski 83.1191, OpexLex, 2005 [dostęp 2020-04-20].
  4. ↑ a b c Janusz Fereński (hasło), [w:] Małgorzata i Jan Kiełkowscy (red.), Wielka Encyklopedia Gór i Alpinizmu, t. VI – Ludzie gór, Katowice: Stapis, 2013, s. 234, ISBN 978-83-61050-89-6 [dostęp 2020-07-20].
  5. ↑ Janusz Fereński, Odkrycie Jaskini Czarnej, tak jak ja to zapamiętałem, „Korkociąg”, wydanie specjalne z okazji 50-lecia odkrycia Jaskini Czarnej, Biuletyn Informacyjny Sekcji Grotołazów Wrocław, październik 2011, s. 13.
  6. ↑ Janusz F. Rabek, Podziemia Jaskini Czarnej, „Wierchy”, 31, Kraków: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1962, 10–31 (alternatywny dostęp), ISSN 0137-6829 [dostęp 2020-04-15].
  7. ↑ Roman Bebak, Historia Wrocławskiej Sekcji Grotołazów, [w:] Kazimiera (Mika) Anioł, Nina Walny, Krzysztof Nowak (red.), Tak było. Turystyka studencka w środowisku wrocławskim, Wrocław: Fundacja Ogólnopolskiej Komisji Historycznej Ruchu Studenckiego, 2023, s. 20–35, ISBN 978-83-965237-2-3 [dostęp 2023-06-21].
  8. ↑ Janusz Fereński, W piwnicy i jeszcze głębiej, „Konfrontacje”, wydanie specjalne z okazji jubileuszu (1959–2003) Studenckiego Klubu Pałacyk we Wrocławiu, 31 maja 2003, s. 5 [dostęp 2020-04-09].
  9. ↑ Maciek Mieszkowski, Krótka relacja z uroczystych obchodów 50-cio lecia działalności Sekcji Matki Naszej (Sekcja Grotołazów Wrocław), „Jaskinie”, 1 (42), 2006, s. 7, ISSN 1234-4346 [dostęp 2010-04-10].
  10. ↑ Bernard Uchmański, 1969 – Rekord świata w podziemnej wspinaczce, [w:] Adam Pyka (red.), System "Jaskinia Wielka Śnieżna": Historia eksploracji, wyd. III, monografia, 2014, s. 6, 28 [dostęp 2020-04-09].
  11. ↑ Łukasz Mordarski, Rosyjska ruletka Wandy Rutkiewicz [online], wiadomości.onet.pl, 12 maja 2015 [dostęp 2020-04-14].
  12. ↑ Elżbieta Sieradzińska, Wanda Rutkiewicz – ta delikatna, piękna dziewczyna z Polski, która w górach zmieniała się w tygrysicę [online], fragment książki Wanda Rutkiewicz. Jeszcze tylko jeden szczyt, Zwierciadlo.pl, 2022 [dostęp 2024-05-19] (pol.).
  13. ↑ Mnichowa kolekcja [online], nieznanetatry.pl [dostęp 2020-04-14].
  14. ↑ Artur Paszczak, Lato 2006 w Tatrach Polskich i okolicach, „Taternik”, 80 (3–4), 2006, s. 3 i 5, ISSN 0137-3155 [dostęp 2020-04-14].
  15. ↑ Ryszard Zawadzki, Dolomity – Cima del Burel, „Taternik”, 43 (4), 1967, s. 170–172, ISSN 0137-3155.
  16. ↑ Andrzej Paczkowski, Lato alpinistyczne 1967, „Wierchy”, Kraków: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1967, s. 247, ISSN 0137-6829 [dostęp 2010-04-14].
  17. ↑ Roman Bebak, Nowa droga w murze Civetty, „Taternik”, 45 (1), 1969, s. 22–24, ISSN 0137-3155 [dostęp 2020-04-15].
  18. ↑ Janusz Fereński, Nowe drogi w górach Europy – Aiguille de l'Eboulement (3662 m), Monts Rouges de Triolet Pointe S. W. (3236 m), „Taternik”, 46 (3), 1970, s. 130, ISSN 0137-8155 [dostęp 2020-04-15].
  19. ↑ Aneta Marek, Alpy jako kierunek polskich ekspedycji do 1989 roku, „Słupskie Prace Geograficzne” (14), 2017, s. 109–136, ISSN 2083-4721 [dostęp 2020-04-16].
  20. ↑ Kazimierz Głazek, Polskie konie pod Noszakiem, „Taternik”, XLVIII (4), 1972, s. 161–163, ISSN 0137-3155 [dostęp 2020-12-25].
  21. ↑ Stanisław Biel, Jerzy Wala, Krakowsko-wrocławska wyprawa w Hindukusz, „Taternik”, 48 (4), 1972, s. 149–152, ISSN 0137-8155 [dostęp 2020-04-14].
  22. ↑ Aneta Marek, Pasmo Hindukusz jako cel eksploracji polskiej w latach 1960–1983, „Słupskie Prace Geograficzne”, 10, 2013, s. 95, ISSN 1641-8468 [dostęp 2020-04-08].
  23. ↑ Janusz Kurczab, Historia polskiego wspinania. Kaukaz [online], wspinanie.pl, 2009 [dostęp 2020-04-16].
  24. ↑ W górach Fańskich, „Taternik”, 50 (3), 1974, s. 132, ISSN 0137-3155 [dostęp 2020-04-16].
  25. ↑ Janusz Fereński, Wrocławska wyprawa w Karakorum 1975, „Taternik”, 52 (1), 1976, s. 15–19, ISSN 0137-8155 [dostęp 2020-04-08].
  26. ↑ Janusz Fereński, Droga powrotna, „Taternik”, 52 (1), 1976, s. 22–23, ISSN 0137-8155 [dostęp 2020-04-08].
  27. ↑ Janusz Kurczab, Polskie Himalaje – Pierwsi zdobywcy, Warszawa: Biblioteka Gazety Wyborczej, 2008, s. 87–100, ISBN 978-83-7552-378-2.
  28. ↑ Historia polskiego wspinania – Karakorum. Cz.I (lata 1969–1980) [online], wspinanie.pl [dostęp 2020-04-16].
  29. ↑ Józef Nyka, K2 – spotkanie z drugim szczytem Ziemi, [w:] Zbigniew Kowalewski, Andrzej Paczkowski (red.), Karakorum – Polskie wyprawy alpinistyczne, Warszawa: Wydawnictwo Sport i Turystyka, 1986, s. 58, ISBN 83-217-2406-X.
  30. ↑ Janusz Fereński, Manaslu 1980, „Taternik”, 57 (1), 1981, s. 9–11, ISSN 0137-3155 [dostęp 2020-04-15].
  31. ↑ Janusz Kurczab, Polskie Himalaje - Wielkie wspinaczki, Warszawa: Biblioteka Gazety Wyborczej, 2008, s. 22–46 (K2), s. 122–125 (Manaslu), ISBN 978-83-7552-380-5.
  32. ↑ Aleksander Lwow, Zwyciężyć znaczy przeżyć, wyd. 2, Lądek Zdrój: Wydawnictwo GiA, 2002, s. 264–268, ISBN 83-910620-1-5.
  33. ↑ Walny Zjazd Delgatów Polskiego Związku Alpinizmu, Podlesice 27–28 XI 2004 [online] [dostęp 2020-04-15].
  34. ↑ Odszedł Janusz Fereński [online], Wrocławski Klub Wysokogórski, 5 kwietnia 2010 [dostęp 2020-04-14].
  35. ↑ Zmarł Janusz Fereński (1942-2020) [online], wspinanie.pl, 4 kwietnia 2020 [dostęp 2020-04-09].
  36. ↑ Goście 2017 – Janusz Fereński [online], Festiwal Górski im. Andrzeja Zawady, 2017 [dostęp 2020-04-22] [zarchiwizowane z adresu 2020-10-28].
  37. ↑ Wystawa główna „Wrocław 1945–2016” [online], Wrocławskie Centrum Seniora, dodatkowy opis, 2020 [dostęp 2020-04-08].
  38. ↑ Marian Sajnog, Janusz „Fereń” Fereński nie zyje [online], Ratownictwo Górskie, 2020 [dostęp 2021-11-06].
  39. ↑ Fereński Janusz (1942–2020) [online], Cmentarz Świętej Rodziny przy ul. Smętnej we Wrocławiu (sektor 12, rząd 43, grób 8328), Mogiły.pl [dostęp 2020-04-13].
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Janusz_Fereński&oldid=75204934”