Jan Welisław Lewicki

Jan Welisław Lewicki
Data i miejsce urodzenia	15 lutego 1869 ; Przemyśl
Data i miejsce śmierci	16 marca 1954 ; Tarnów
Miejsce spoczynku	Сmentarz parafialny w Zakliczynie
Zawód, zajęcie	prawnik
Narodowość	Polak
Tytuł naukowy	doktor nauk prawnych
Alma Mater	Uniwersytety Lwowski i Wiedeński
Rodzice	Jan Lewicki, Olimpia Zofia z d. Zatońska
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons

Jan Welisław Lewicki herbu Rogala (ur. 15 lutego 1869 w Przemyślu, zm. 16 marca 1954 w Tarnowie) – polski prawnik, doktor nauk prawnych, prezes Związku Polaków w Austrii „Strzecha”, działacz na rzecz Polonii Austriackiej, społecznik, podróżnik, fotografik. Od początku XX w. do 21 listopada 1916 szef Kancelarii Cywilnej cesarza Franciszka Józefa I i jego osobisty doradca.

Życiorys

Jan Welisław Lewicki urodził się w Przemyślu, gdzie został ochrzczony w obrządku grecko-katolickim. Jego ojcem był Jan Lewicki – profesor gimnazjalny w "c. k. Gimnazyum wyższym" (obecnie I Liceum Ogólnokształcące im. Juliusza Słowackiego w Przemyślu)^[1], a następnie inspektor szkół średnich w C. K. Radzie Szkolnej Krajowej w Galicji Wschodniej^[2]. Matka, Olimpia Zofia^[3] z domu Zatońska^[4] w późniejszych latach udzielała się w organizacjach kobiecych we Lwowie^[3].

Jan Welisław Lewicki uczęszczał do C. K. Gimnazjum w Przemyślu od roku szkolnego 1878/1879^[5]^[6]^[7], uzyskując tam świadectwo dojrzałości w 1886. W tym samym roku rozpoczął studia na Wydziale Prawa i Administracji na C. K. Uniwersytecie Franciszkańskim we Lwowie zaliczając tutaj cztery semestry, z kolei dwa następne (w roku akademickim 1888/1889) na c. k. Uniwersytecie Wiedeńskim oraz dwa ostatnie semestry (rok akad. 1889/1890) ponownie na Uniwersytecie we Lwowie, gdzie uzyskał absolutorium oraz doktorat. Po ukończeniu studiów podjął pracę w Namiestnictwie Galicji we Lwowie skąd jeszcze przed końcem lat 90. XIX w. został przeniesiony do Kancelarii Cywilnej cesarza Franciszka Józefa I w Wiedniu. Tutaj szybko zaczął awansować, zostając po niedługim czasie szefem Kancelarii Cywilnej cesarza i jego osobistym doradcą. Był jedynym Polakiem, który dokładnie znał panujące tam stosunki i rozkład pracy monarchy^[8].

Od samego początku pobytu w Wiedniu działał na rzecz austriackiej Polonii, między innymi w Polskim Towarzystwie Szkoły Ludowej w Wiedniu. Wszędzie, gdzie praca dla niej zaczynała kuleć na jakimś odcinku, tam na kierowniczym stanowisku najczęściej obsadzano Lewickiego, co powodowało jej rewitalizację. Gdy np. w środowisku Stowarzyszenia Polskiego „Strzecha”^[a] został poruszony, nabrzmiały od lat problem urządzenia Domu Polskiego w Wiedniu, tę szczytną ideę podjął i zrealizował w 1907 m.in. Jan Lewicki^[9]. W latach 1920–1925 pełnił funkcję Prezesa tego Stowarzyszenia. Za jego prezesury „Strzecha” znajdowała się w największym rozkwicie^[10].

Po zakończeniu I wojny światowej Lewicki wraz z hr. Karolem Lanckorońskim, Kazimierzem Chłędowskim oraz Bernardem Szarlittem wszedł w skład Komisji Rewindykacyjnej określającej zakres zwrotu przez Austrię dóbr nauki i kultury odradzającej się Polsce^[11]. Z racji swojego stanowiska zajmowanego na dworze cesarskim – w urzędowej korespondencji w kraju był określany mianem „likwidatora majątku Habsburgów”.

Po zajęciu Austrii przez III Rzeszę w marcu 1938 (Anschluss) działalność stowarzyszeń i instytucji polonijnych została drastycznie ograniczona, a następnie zakazana^[12]. W związku z tym Jan Lewicki latem 1938 powrócił do Lwowa, przywożąc ze sobą urny z prochami matki, Zofii (ur. 4 marca 1847, zm. 18 lutego 1915 w Wiedniu) oraz swojej żony, Kamili (ur. 4 września 1873, zm. 28 stycznia 1934 w Wiedniu). W dniu 13 sierpnia 1938 r. ich prochy zostały pochowane w rodzinnym grobowcu na Cmentarzu Łyczakowskim we Lwowie.

Obecny, nowy grób Jana Welisława Lewickiego

Pod koniec II wojny światowej Jan Lewicki jako uchodźca opuścił Lwów i osiedlił się w powiecie Brzesko. Najpierw jako rezydent we dworze w Lusławicach nad Dunajcem (gmina Zakliczyn), a następnie zaraz po wojnie w pobliskim Zakliczynie, zajmując jeden pokój na plebanii, w parafii św. Idziego Opata. W umeblowaniu tego pokoju – jako meloman – posiadał również fortepian. Z początkiem 1954, w wyniku przeprowadzonego zabiegu operacyjnego w Tarnowie – zgodnie z informacją zawartą w karcie zgonu w tarnowskim Urzędzie Stanu Cywilnego – został umieszczony w Domu Starców przy ul. Starodąbrowskiej 53, gdzie zmarł 16 marca 1954. Został pochowany na Сmentarzu parafialnym w Zakliczynie - Sektor D, Rząd I, Grób nr 21^[13].

Życie prywatne

Jan Welisław Lewicki miał żonę. Była nią Kamila Filipina z d. Piątkowska (córka Józefa i Filipiny z d. Reczuska, ur. 4 września 1871 we Lwowie – zm. 28 stycznia 1934 w Wiedniu, pochowana w rodzinnym grobowcu na Cmentarzu Łyczakowskim we Lwowie). Ich ślub miał miejsce w Bazylice Metropolitalnej we Lwowie dnia 10 października 1895. Nie pozostawili potomstwa.

Jan Welisław Lewicki brał udział w wyjazdach cesarskiego dworu (m.in. kurort Bad Ischl, pałac na Korfu, zamek k. Triestu – obecnie Castello di Miramare). Był zapalonym podróżnikiem (m.in. Włochy, rejs do fiordów norweskich i Spitsbergen), uprawiał turystykę górską (Alpy, m.in. Adamello). Będąc z zamiłowania fotografikiem był pionierem fotografii kolorowej. Zostawił z tych podróży i wypraw bogaty zbiór przeźroczy na płytach szklanych.

Ordery i odznaczenia

Kawaler Orderu Franciszka Józefa^[14]
Jubileuszowy Pamiątkowy Medal dla Urzędników Cywilnych^[14]
Jubileuszowy Krzyż Dworski^[14]
Komandor II Klasy Orderu Fryderyka (Wirtembergia)^[14]
Oficer Orderu Leopolda (Belgia)^[14]

Galeria

Autorem poniższych zdjęć wykonanych ok. 1905 r. ze swoich podróży po Europie jest Jan Welisław Lewicki. Wszystkie są w postaci koloryzowanych przeźroczy na szkle o formacie 8,5x10 cm Na trzech z nich są oryginalne opisy Autora (w jęz. niemieckim). Pozostałe zostały zidentyfikowane (z wyjątkiem jednego) przy pomocy jednej z opcji przeglądarki Google przez Jerzego Wojciecha Mietelskiego.

Zamek Brederode (Holandia)
Gandawa – Zamek "Gérard le Diable"
Thalia – Nordlandfahrt
Thalia przy nabrzeżu
Thalia przy nabrzeżu
Wyspa Meløya (białe noce)
Hammerfest (Norwegia)
Trondheim (Norwegia) – kościół w Ilen
Der Kapitan vom "Kong Harald"
Stalheim k. Bergen (Norwegia)
Stuttgart (Niemcy) – kościół p.w. św. Jana
Limone sul Garda (Włochy)
Castello d'Arco (Włochy)
(niezidentyfikowane)
Statek Carinthia w porcie Triest (Włochy)
Rab (Chorwacja)
Portorož (Słowenia) – w głębi hotel "Palace"
Mali Lošinj (Chorwacja)
Korfu - Festung
Kadyks (Hiszpania)

Uwagi

↑ Pierwsze i nadal istniejące stowarzyszenie Polaków zagranicą, zarejestrowane w Namiestnictwie Dolnej Austrii 28 listopada 1894.

Przypisy

↑ Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum w Przemyślu za rok szkolny 1878. Przemyśl, 1878, s. 42.
↑ Jan Lewicki. „Gazeta Lwowska”. 12, s. 3–4, 17 stycznia 1908.
↑ ^a ^b Wiadomości bieżące. Jan Lewicki. „Słowo Polskie”. 27, s. 4, 17 stycznia 1908.
↑ Notarialnie potwierdzone dane dot. dr. Jana Welisława Lewickiego: Numer Repertorium: 6/1951; Zakliczyn, dnia 12 stycznia 1951 r. - Kancelaria Notarialna w Zakliczynie n/D.
↑ Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum w Przemyślu za rok szkolny 1879. Przemyśl, 1879, s. 76.
↑ Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum w Przemyślu za rok szkolny 1882. Przemyśl, 1882, s. 50.
↑ Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum w Przemyślu za rok szkolny 1885. Przemyśl, 1885, s. 48.
↑ Marian Rosco-Bogdanowicz: Wspomnienia. Wydawnictwo Literackie, 1959.
↑ Władysław S. Kucharski: Polacy i Polonia w rdzennej Austrii w XIX i XX wieku. Lublin-Wiedeń: wyd. UMCS, 1994, s. 93.
↑ Sylwester Makowski: Moje wspomnienia. wyd. Lublin-Polonia, 1987, s. 23.
↑ Roman Taborski: Polacy w Wiedniu. Wrocław-Warszawa-Kraków: wyd. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1992, s. 58.
↑ Władysław S. Kucharski: Polacy i Polonia w rdzennej Austrii w XIX i XX wieku. Lublin-Wiedeń: wyd. UMCS, 1994, s. 382.
↑ Marek Mietelski: Pamięci Dr. Jana Lewickiego. „Głosiciel”. 3, s. 20-21, marzec 2013. ISSN 1231-4641.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Handbuch des allerhöchsten Hofes und des Hofstaates seiner K. und K. Apostolischen Majestät für 1911. Wien: Druck und Verlag der K. K. Hof- und Staatdruckerei, s. 144.

Bibliografia

Lewiccy. W: Adam Boniecki: Herbarz polski. T. 14: Lasoccy – Liwiński. Warszawa: Gebethner i Wolff, 1911, s. 189.

Linki zewnętrzne

Jan Welisław Lewicki, opracował Marek Mietelski, na str. I Liceum Ogólnokształcącego im. Juliusza Słowackiego w Przemyślu

[9] Pierwsze i nadal istniejące stowarzyszenie Polaków zagranicą, zarejestrowane w Namiestnictwie Dolnej Austrii 28 listopada 1894.

[1] Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum w Przemyślu za rok szkolny 1878. Przemyśl, 1878, s. 42.

[gl1908-2] Jan Lewicki. „Gazeta Lwowska”. 12, s. 3–4, 17 stycznia 1908.

[slowo1908-3] Wiadomości bieżące. Jan Lewicki. „Słowo Polskie”. 27, s. 4, 17 stycznia 1908.

[4] Notarialnie potwierdzone dane dot. dr. Jana Welisława Lewickiego: Numer Repertorium: 6/1951; Zakliczyn, dnia 12 stycznia 1951 r. - Kancelaria Notarialna w Zakliczynie n/D.

[5] Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum w Przemyślu za rok szkolny 1879. Przemyśl, 1879, s. 76.

[6] Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum w Przemyślu za rok szkolny 1882. Przemyśl, 1882, s. 50.

[7] Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum w Przemyślu za rok szkolny 1885. Przemyśl, 1885, s. 48.

[8] Marian Rosco-Bogdanowicz: Wspomnienia. Wydawnictwo Literackie, 1959.

[10] Władysław S. Kucharski: Polacy i Polonia w rdzennej Austrii w XIX i XX wieku. Lublin-Wiedeń: wyd. UMCS, 1994, s. 93.

[11] Sylwester Makowski: Moje wspomnienia. wyd. Lublin-Polonia, 1987, s. 23.

[12] Roman Taborski: Polacy w Wiedniu. Wrocław-Warszawa-Kraków: wyd. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1992, s. 58.

[13] Władysław S. Kucharski: Polacy i Polonia w rdzennej Austrii w XIX i XX wieku. Lublin-Wiedeń: wyd. UMCS, 1994, s. 382.

[14] Marek Mietelski: Pamięci Dr. Jana Lewickiego. „Głosiciel”. 3, s. 20-21, marzec 2013. ISSN 1231-4641.

[kal-15] Handbuch des allerhöchsten Hofes und des Hofstaates seiner K. und K. Apostolischen Majestät für 1911. Wien: Druck und Verlag der K. K. Hof- und Staatdruckerei, s. 144.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[a]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]