Jan Papłoński
Jan Teodor Wibultowicz Papłoński (ur. 12 listopada 1819 w Widzach k. Brasławia[1], zm. 28 listopada 1885 w Warszawie) – polski historyk, polonista, encyklopedysta, działacz społeczny, dyrektor Instytutu Głuchoniemych i Ociemniałych w Warszawie, Rzeczywisty Radca Stanu, profesor Szkoły Głównej Warszawskiej, dyrektor Szkoły Żeńskiej Rządowej oraz tłumacz.
_(cropped).jpg)
| |
| Imię i nazwisko urodzenia |
Jan Teodor Wibultowicz Papłoński |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | |
| Data i miejsce śmierci | |
| Przyczyna śmierci | |
| Miejsce spoczynku | |
| Zawód, zajęcie | |
| Narodowość | |
| Uczelnia | |
Życiorys
edytujW roku 1885 ukończył gimnazjum w Wilnie, a następnie studiował na Uniwersytecie Moskiewskim, gdzie otrzymał stopień kandydata nauk filologiczno-historycznych[2]. Był nauczycielem w Szkole Sztuk Pięknych w Warszawie[3]. Od 1864 roku był profesorem gramatyki porównawczej w Warszawskiej Szkole Głównej.
W latach 1867–1885 pełnił funkcję dyrektora Instytutu Głuchoniemych w Warszawie, w którym wprowadził zmiany przyczyniające się do rozwoju tej instytucji[4]. W 1865 roku za jego sprawą zrealizowano projekt założenia fermy, na której osoby głuche pochodzące ze wsi mogłyby szkolić się w pracy gospodarskiej.
W 1883 roku był również inicjatorem oraz założycielem Warszawskiego Towarzystwa Głuchoniemych (późniejsza nazwa Chrześcijańskie Towarzystwo Głuchoniemych „Opatrzność”). W 1861 roku Papłoński był wizytatorem szkolnym. W ramach swoich obowiązków na polecenie ówczesnego dyrektora Komisji Rządowej Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego margrabiego Aleksandra Wielopolskiego przybył do Kalisza, gdzie jego zadaniem było zażegnanie sporu pomiędzy uczniami a rosyjskimi pedagogami[5].
Jan Papłoński zmarł w 1885 roku w wieku 66 lat na zawał serca. Został pochowany na cmentarzu Powązkowskim (kwatera I-2-4)[6].
Dzieła
edytuj
Jan Papłoński publikował głównie prace z zakresu językoznawstwa oraz historii. Oprócz rozpraw w czasopismach polskich i rosyjskich dokonał z łaciny pierwszego przekładu na język polski XII. wiecznej Kroniki Słowian. Część swoich prac poświęcił historii ruchu na rzecz głuchych i ociemniałych w Polsce.
- Tłumaczenie Kroniki Słowian pt. Helmolda Kronika Sławiańska z XII wieku (1862) – było to pierwsze polskie tłumaczenie średniowiecznej Kroniki Słowian niemieckiego historyka Helmolda[7]
- Zasady i zakres wychowania domowego oraz historyja metody poglądowej (1879)[8]
- O początku i rozmaitości mowy (1867)[9]
- Lekcyja wstępna filologii porównawczej sławiańskiej (1867)[10]
- Historya Warszawskiego Instytutu Głuchoniemych i Ociemniałych, Warszawa. W drukarni Instytutu Głuchoniemych i Ociemniałych, 1873
- Nowe szkoły dla głuchoniemych, Warszawa. W drukarni Instytutu Głuchoniemych i Ociemniałych, 1877
- Ks. Jozafat Szczygielski b. Rektor Warszawskiego Instytutu Głuchoniemych i Ociemniałych, Pamiętnik Warszawskiego Instytutu Głuchoniemych i Ociemniałych, 1883/84
Był autorem haseł do 28 tomowej Encyklopedii Powszechnej Orgelbranda z lat 1859–1868. Jego nazwisko wymienione jest w I tomie z 1859 roku na liście twórców zawartości tej encyklopedii[11].
Upamiętnienie
edytuj- W sali „Opatrzności” wisiał portret Papłońskiego.
- Na grobie Jana Papłońskiego w uznaniu jego dokonań „Opatrzność” ufundowała pamiątkową tablicę, która została skradziona.
Przypisy
edytuj- ↑ M.J. Minakowski, Wielka Genealogia Minakowskiego.
- ↑ Papłoński Jan w Encyklopedii powszechnej Olgerbrandta: z ilustracjami i mapami, T. XI.
- ↑ Szkoła Główna Warszawska 1862-1869. T. 1 : Wydział filologiczno-historyczny, Kraków 1900, s. 15.
- ↑ Spotkanie z Historią Głuchych – Powązki – 2011. Strona projektu Guide Design.
- ↑ K. Poznański, Reforma szkolna w Królestwie Polskim 1862 rok, Kraków 1968, s. 65–66.
- ↑ Cmentarz Stare Powązki: JUSTYNA WILBUTOWICZOWA PAPŁOŃSKA, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2020-02-10].
- ↑ Jan Papłoński, Helmolda Kronika Sławiańska z XII wieku, Warszawa 1862.
- ↑ Jan Papłoński, Zasady i zakres wychowania domowego oraz historyja metody poglądowej, Warszawa 1879.
- ↑ O początku i rozmaitości mowy: prelekcye publiczne professora J. Papłońskiego dnia 18 i 22 stycznia 1867 r., Warszawa, Józef Ungr, Kraków 1867.
- ↑ Jan Papłoński, Lekcyja wstępna filologii porównawczej sławiańskiej miana dnia 28 października, 9 listopada 1864 r. w Szkole Głównej Warszawskiej Warszawa, Gebethner i Wolff 1864.
- ↑ „Encyklopedia Powszechna”, tom I, wyd. Samuel Orgelbrand, Warszawa, 1859.
Linki zewnętrzne
edytuj- Паплонский, Иван Иванович, biogram w Słowniku encyklopedycznym Brockhausa i Efrona w Wikiźródłach (ros.)
- Паплонский, Иван Иванович, biogram w Rosyjskim Słowniku Biograficznym w Wikiźródłach (ros.)
- Publikacje Jana Papłońskiego w serwisie Polona