Jan Nektariusz (Kowalewski)
Jan Nektariusz, imię świeckie Jewgraf Jewgrafowicz Kowalewski (ur. 13 marca?/26 marca 1905 w Petersburgu, zm. 30 stycznia 1970 w Paryżu) – rosyjski biskup prawosławny, organizator misji prawosławnej wśród Francuzów, twórca Kościoła Prawosławnego Francji.
| Jewgraf Kowalewski | |
| Zwierzchnik Kościoła Katolicko-Prawosławnego Francji | |
| Kraj działania | |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
8 kwietnia 1905 |
| Data i miejsce śmierci |
30 stycznia 1970 |
| Miejsce pochówku | |
| Zwierzchnik Kościoła Katolicko-Prawosławnego Francji | |
| Okres sprawowania |
1953–1970 |
| Wyznanie | |
| Kościół | |
| Śluby zakonne |
1964 |
| Prezbiterat |
1937 |
| Chirotonia biskupia |
11 listopada 1964 |
| Data konsekracji |
11 listopada 1964 |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Miejsce | |
| Konsekrator | |
| Współkonsekratorzy |
Życiorys
edytujMłodość. Świecki działacz cerkiewny
edytujBył synem Jewgrafa Kowalewskiego, rosyjskiego działacza państwowego i cerkiewnego[1] i jego żony Inny zd. Striekałowej[2]. W wieku piętnastu lat razem z rodziną emigrował do Francji. Początkowo Kowalewscy mieszkali w Nicei, następnie przeprowadzili się do Paryża. Jewgraf Kowalewski ukończył studia na Sorbonie (wydział filologiczny[2]), a następnie prawosławny Instytut św. Sergiusza w Paryżu. Silnie angażował się w życie religijne rosyjskiej diaspory we Francji, zajmował się dyrygenturą chórów cerkiewnych i ikonopisaniem. Współorganizował prawosławną parafię w Nantes[1]. W latach 1928–1931 był psalmistą w parafii Ikony Matki Bożej „Wszystkich Strapionych Radość” i św. Genowefy w Paryżu[2].
Prawosławny duchowny. Organizator francuskojęzycznych parafii
edytujW 1937 przyjął święcenia kapłańskie. Od tego momentu do śmierci kierował parafią św. Ireneusza w Paryżu[2]. Był członkiem bractwa św. Focjusza z Paryżu, w jego ramach organizował prawosławne parafie rytu gallikańskiego (zachodniego) w strukturach Zachodnioeuropejskiego Egzarchatu Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego, następnie Zachodnioeuropejskiego Egzarchatu Parafii Rosyjskich i od 1945 powtórnie Patriarchatu Moskiewskiego[1]. Opiekował się również wiernymi francuskimi, którzy przyjęli prawosławie (w rycie zachodnim) za sprawą działalności duszpasterskiej mnicha Ireneusza (Winarta), byłego kapłana rzymskokatolickiego[3].
Zmobilizowany w 1939 do armii francuskiej, rok później dostał się do niewoli i do 1944 przebywał w obozie jenieckim[2].
W 1945 otrzymał godność protoprezbitera[1]. Dwa lata później założył w Paryżu Prawosławny Instytut św. Dionizego, w którym językiem wykładowym był język francuski[1]. Publikował prace z zakresu prawosławnej dogmatyki, liturgiki i egzegezy biblijnej[2].
Na czele Kościoła Katolicko-Prawosławnego Francji
edytujW 1953 razem ze znaczną częścią placówek duszpasterskich rytu gallikańskiego wystąpił z jurysdykcji Patriarchatu Moskiewskiego i jednostronnie utworzył autonomiczny Kościół Katolicko-Prawosławny Francji (ECOF), część Zachodnioeuropejskiego Egzarchatu Parafii Rosyjskich. Następnie zerwał również z tą jurysdykcją[1]. Według A. Slesariewa na jego decyzję miały wpływ względy osobiste. W 1953 Patriarchat Moskiewski nominował drugiego biskupa do służby duszpasterskiej we Francji, w szczególności do pracy z wiernymi francuskimi. Ks. Kowalewski liczył na uzyskanie nominacji biskupiej z uwagi na swoje wcześniejsze zaangażowanie na tym polu, jednak nominowany został inny kandydat – Mikołaj (Jeriomin)[3].
W 1960 dzięki staraniom arcybiskupa San Francisco Jana parafie kierowane przez protoprezbitera Kowalewskiego stały się częścią Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego poza granicami Rosji[1]. Kościół Katolicko-Prawosławny Francji zachował autonomię i prawo do posługiwania się rytem zachodnim, do którego arcybiskup San Francisco odnosił się z wielkim szacunkiem i w którym widział szansę na skuteczne prowadzenie misji prawosławnej na zachodzie Europy[3]. W tejże jurysdykcji 11 listopada 1964 ks. Kowalewski został wyświęcony na biskupa Saint-Denis[1] po uprzednim złożeniu wieczystych ślubów mniszych, w czasie których przyjął imię zakonne Jan Nektariusz[3].
W 1966 arcybiskup San Francisco zmarł. Po tym wydarzeniu relacje biskupa Jana Nektariusza z Synodem Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego poza granicami Rosji natychmiast się pogorszyły[1]. Hierarcha Cerkwi Zagranicznej żądała od parafii rytu zachodniego przejścia na ryt bizantyjski, czego biskup Jan Nektariusz stanowczo odmawiał. Ostatecznie został pozbawiony święceń kapłańskich, czego nie uznał[3], a kierowana przez niego struktura autonomiczna wystąpiła jednostronnie z dotychczasowej jurysdykcji. Duchowny zmarł cztery lata później, nie podlegając żadnemu kanonicznemu Kościołowi prawosławnemu[1]. W 1967 ubiegał się, bez powodzenia, o przyjęcie kierowanych przez siebie struktur w jurysdykcję PAKP, na prawach autonomii. Stojący na czele PAKP metropolita Stefan nie wykazał jednak entuzjazmu dla tej propozycji, przekazał sprawę do konsultacji z Patriarchatem Moskiewskim, a następnie nie nadał jej dalszego biegu[4]. Rozmowy o uregulowaniu swojej sytuacji kanonicznej Jan Nektariusz (Kowalewski) prowadził następnie z patriarchą rumuńskim Justynianem, jednak i tym razem nie zakończyły się one porozumieniem[3].
W 1945 otrzymał doktorat honoris causa Patriarchatu Moskiewskiego[1].
Miał dwóch starszych braci: Piotra, filologa klasycznego, publicysty i działacza cerkiewnego rosyjskiej diaspory we Francji[5], oraz Maksima, działacza cerkiewnego, muzyka i kompozytora[6].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e f g h i j k Епископ Иоанн.
- ↑ a b c d e f КОВАЛЕВСКИЙ Евграф Евграфович (епископ Иоанн). artrz.lfond.spb.ru. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-12-24)]..
- ↑ a b c d e f Православие западного обряда: исторический путь от церковной миссии к расколу.
- ↑ R. Michalak: Polityka wyznaniowa państwa polskiego wobec mniejszości religijnych w latach 1945–1989. Zielona Góra: Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego, 2014, s. 226–227. ISBN 83-7431-046-4.
- ↑ Ковалевский Петр Евграфович.
- ↑ Ковалевский Максим Евграфович.