Jan Henryk Geysmer
Jan Henryk Geysmer, właśc. Johann Heinrich Geißmer (ur. 12 października 1780 w Hamburgu, zm. 16 grudnia 1835 w Warszawie[1]) – polski przemysłowiec pochodzenia niemieckiego, ziemianin[2].
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Zawód, zajęcie |
przemysłowiec |
| Dzieci |
Jan Fryderyk |
Był synem Gerharda i Kathariny Axen[3]. Johann Heinrich i jego brat Andreas Gotthard (ur. 1781), luteranie, przybyli z Hamburga do Warszawy za panowania pruskiego (1795–1806). Zajmowali się przez wiele lat handlem, Andrzej Gothard zajmował się też rolnictwem, Jan Henryk posiadał od 1810 roku fabrykę cykorii. 4 marca 1809 roku nabył od Jana Bogumiła Peukera kamienicę pod numerem hipotecznym 2183 przy ulicy Konwiktorskiej. W roku 1812 Jan wydzierżawił od państwa klucz Wawrzyszew na 9 lat. Ze wspólnikiem Janem Henrykiem Christianem Velthusen w roku 1826 Jan Henryk wynajął a następnie w 1830 zakupił rządową manufakturę kobierców przy ulicy Czerniakowskiej w Warszawie. Fabryka funkcjonowała w miejscu późniejszej Gazowni, pod numerem hipotecznym 3041. Początkowo zatrudniała 140 pracowników. Geysmer wkrótce rozszerzył asortyment, produkując również tkaniny wełniane i flanele i dając pracę 250 osobom, głównie kobietom. W roku 1828 fabryka miała już 320 robotników i 27 warsztatów.
Po śmierci Geysmera, który, żonaty z Alojzą Papi, pozostawił 3-letniego syna Jana Fryderyka, fabrykę przejęli bratankowie Jan Gothard Henryk (ur. 1806) i Ernest Gerhard (ur. 1808) i przestawili ją z rękodzielnictwa na produkcję maszynową, wyrabiając także kołdry. W tych czasach fabryka Geysmerów uchodziła za jedną z czołowych w Imperium Rosyjskiem.
W roku 1830 został członkiem przybranym Warszawskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk[4].
Geysmer posiadał oprócz fabryki także majątek ziemski Pass w mieście Błonie (powiat warszawski zachodni). Wprowadził tam wiele ulepszeń w produkcji rolnej, z którymi zapoznał się w czasie wojaży zagranicznych, i wzniósł piękny, do dziś istniejący pałacyk w stylu klasycyzmu (ok. 1830). Pałac zachował się do dzisiaj, obecnie jest tam hotel i centrum konferencyjne[5]. Obaj jego bratankowie byli absolwentami Liceum Warszawskiego, bliskimi kolegami Fryderyka Chopina i imiona ich pojawiają się często w korespondencji kompozytora. Po śmierci Geysmera pałac został sprzedany Ludwikowi Halpertowi.
Geysmer został pochowany na warszawskim cmentarzu ewangelickim (Al.1 nr 5).
Przypisy
edytuj- ↑ Metryki baza Polskiego Stowarzyszenia Genealogicznego, Warszawa, par. ewang.-augsb. 1835 akt nr 272. [dostęp 2016-05-11].
- ↑ Baza polona.pl Kurier Warszawski 1835 nr 341 str 1 (od słów „Zwolennicy cichych prac wiejskich”, w połowie pierwszej szpalty – wspomnienie o zmarłym
- ↑ | Metryki baza Polskiego Stowarzyszenia Genealogicznego, USC Błonie, akt nr 15
- ↑ Roczniki Towarzystwa Królewskiego Warszawskiego Przyjaciół Nauk, tom 21 (1830) w bazie polona.pl
- ↑ Trwają pracę nad nową stroną [online] [dostęp 2021-04-17] (ang.).
Bibliografia
edytuj- Eugeniusz Szulc, Cmentarz ewangelicko-augsburski w Warszawie, Warszawa 1989
- Archiwum Państwowe w Warszawie, zespół Notariusz Bandtkie/5 sprawa nr 195 „Akt nabycia kamienicy Konwiktorska 2183”
- Archiwum Państwowe w Warszawie, zespół Notariusz Bandtkie/29 sprawa nr 1125 „Dzierżawa klucza Wawrzyszew na 9 lat”
- Archiwum Państwowe w Warszawie, zespół Notariusz Bandtkie/132 sprawa nr 5437 „Zawiązanie spółki Fabryka Kobierców Jan Geysmer, Henryk Velthusen”
- Archiwum Państwowe w Warszawie, zespół Notariusz Bandtkie/145 sprawa nr 5946 „Zakup Rządowej Fabryki Kobierców Jan Geysmer”