Jan Dzwonek
Jan Szymon Dzwonek (ur. 18 lipca 1913 w Kielcach, zm. 13 maja 1982 w Warszawie) – podporucznik pilot Wojska Polskiego, kawaler Virtuti Militari.
| 1/2 zwycięstw | |
 podporucznik pilot
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Siły zbrojne | |
| Formacja | |
| Jednostki | |
| Główne wojny i bitwy | |
| Odznaczenia | |
| |
.svg){kind=small}
Życiorys
edytujSyn Franciszka i Marianny z domu Jasińska. Od 11 roku życia pracował w hucie szkła, następnie w tartaku. Pasjonował się lotnictwem, w 1933 r. ukończył przeszkolenie szybowcowe w szkole w Polichnie. W 1934 r. ukończył Gimnazjum Matematyczno-Przyrodnicze im. Jana Śniadeckiego w Kielcach i zgłosił się do służby w Wojsku Polskim. Jako ochotnik miał możliwość wyboru formacji i wybrał lotnictwo. W 1935 r. został przyjęty do Szkoły Podchorążych Lotnictwa, którą ukończył w 1937 r. z 19. lokatą[1].
Otrzymał przydział do 161 eskadry myśliwskiej. W sierpniu 1938 r. w Wojskowym Obozie Szybowcowym w Ustianowej zdobył kategorię „D” pilota szybowcowego. Od marca do sierpnia 1939 r. przebywał na lotnisku w Sarnach, gdzie w składzie klucza czterech PZL P.11c współpracował z Korpusem Ochrony Pogranicza. W maju 1939 r. zaprojektował godło 161 eskadry myśliwskiej przedstawiające indyka w białym kole. Godło nie zostało zaakceptowane przez dowództwo, pozostało na samolocie Dzwonka[2][3].
Tuż przed wybuchem II wojny światowej powrócił do służby w III/6 dywizjonie myśliwskim, z którym został przebazowany w rejon Łodzi. Jednostka została przydzielona do Armii „Łódź”[4]. 1 września wykonał trzy loty bojowe, 2 września został przeniesiony do Kłoniszewa gdzie wszedł w skład czterosamolotowej zasadzki. W locie bojowym, wspólnie z ppor. Edwardem Kramarskim, zestrzelił samolot rozpoznawczy Hs 126. Następnie włączył się do walki w rejonie Łodzi z samolotami z eskadry 1./ZG 76 oraz eskadry sztabowej Stab/ZG 76. Jego samolot został trafiony przez Messerschmitta Bf 110. Udało mu się wyskoczyć z płonącego samolotu i wylądować na polu koło wioski Bychlew, trafił do szpitala w Warszawie z poparzeniami III stopnia twarzy i obu dłoni. Ponadto miał rany lewej dłoni i lewego podudzia[5]. Po wkroczeniu Niemców uciekł ze szpitala i pod przybranym nazwiskiem Jasiński kontynuował leczenie. Wymagało to przeprowadzenia kilkunastu operacji, rekonwalescencja została zakończona dopiero w 1943 r[6].
W 1940 r. podjął dwie nieudane próby przedostania się do Francji. Zgłosił się do działania w podziemnych strukturach – był żołnierzem Związku Walki Zbrojnej a następnie Armii Krajowa[7]. W 1943 rozpoczął studia na Politechnice Lwowskiej.
Po zakończeniu działań wojennych kontynuował studia na Akademii Górniczo-Hurniczej w Krakowie. Jednocześnie działał jako instruktor szybownictwa w Bodzowie, Krakowie i na górze Żar. 14 czerwca 1947 r., wynikiem 3600 m., ustanowił rekord Polski w przewyższeniu[8], jesienią tego roku został powołany w skład narodowej reprezentacji szybowcowej. Również w 1947 r. rozpoczął pracę jako asystent w Katedrze Lotniczej AGH i na Wydziale Lotniczym Politechniki Wrocławskiej. Był jednym z inicjatorów powstania Sekcji Lotniczej Studentów AGH, w 1949 r. został wybrany na jej przewodniczącego[6].
W czerwcu 1948 r. wziął udział w VII Krajowych Zawodach Szybowcowych, podczas których zajął 16 miejsce[9], w sierpniu tego samego roku (w załodze z Adamem Bułatem) zwyciężył w IX Krajowych Zawodach Lotniczych[10][a].
W 1950 r. obronił pracę magisterską i uzyskał tytuł inżyniera mechanika i magistra nauk technicznych. Na fali stalinowskich czystek został odsunięty w 1951 r. od latania, został również odsunięty od pracy na uczelniach. Znalazł pracę poza lotnictwem, zatrudnił się w Krakowskich Zakładach Budownictwa Przemysłowego jako główny energetyk. Od 1953 r. pracował jako kierowniki warsztatu mechanicznego w krakowskiej spółdzielni, rozpoczął również pracę w miejskim technikum. Na skutek odwilży politycznej w 1956 r. odzyskał licencję pilota i został zatrudniony w Zespole Lotnictwa Sanitarnego w Łodzi, gdzie od 15 kwietnia pracował jako kierownik. W 1959 r. został przeniesiony do Centralnego Zespołu Lotnictwa Sanitarnego w Warszawie, rok później przeszedł przeszkolenie w zakresie pilotażu śmigłowców. W lotnictwie sanitarnym pracował do 1970 r[11].
Zmarł 13 maja 1982 r. i został pochowany w Warszawie. Na liście Bajana został sklasyfikowany na 360. pozycji[12].
Ordery i odznaczenia
edytuj- Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari (nr 12053)[13].
Przypisy
edytuj- ↑ Pawlak 2009 ↓, s. 164.
- ↑ Łydżba 2011 ↓, s. 19-20.
- ↑ Pawlak 1989 ↓, s. 344.
- ↑ Rapiński 2018 ↓, s. 85.
- ↑ Łydżba 2011 ↓, s. 50-65.
- ↑ a b Jan Dzwonek. Polskie Siły Powietrzne w II wojnie światowej. [dostęp 2022-01-20]. (pol.).
- ↑ Pawlak 1991 ↓, s. 525.
- ↑ Skrzydlata Polska i 12'1947 ↓, s. 366.
- ↑ Skrzydlata Polska i 7'1948 ↓, s. 191.
- ↑ Skrzydlata Polska i 9'1948 ↓, s. 231.
- ↑ Dzwonek Jan. samoloty.pl. [dostęp 2022-01-20]. (pol.).
- ↑ Lista Bajana. Polskie Siły Powietrzne w II wojnie światowej. [dostęp 2021-07-31]. (pol.).
- ↑ Łydżba 2011 ↓, s. 158.
Uwagi
edytuj- ↑ Startował pod przybranym w czasie okupacji nazwiskiem Jasiński
Bibliografia
edytuj- Łukasz Łydżba: Lwowski III/6 Dywizjon Myśliwski. Poznań: Wydawnictwo "Vesper", 2011, seria: Dywizjony myśliwskie września 1939. ISBN 978-83-7731-025-0. OCLC 803895537.
- Jerzy Pawlak: Absolwenci Szkoły Orląt: 1925-1939. Warszawa: Retro-Art, 2009. ISBN 83-87992-22-4. OCLC 69472829.
- Jerzy Pawlak: Polskie eskadry w latach 1918-1939. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1989. ISBN 83-206-0760-4. OCLC 69601095.
- Jerzy Pawlak: Polskie eskadry w Wojnie Obronnej 1939. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1991. ISBN 83-206-0795-7. OCLC 830072566.
- Piotr Rapiński: Lotnictwo Armii „Łódź”. Łódź: Księży Młyn Dom Wydawniczy, 2018. ISBN 978-83-7729-437-6. OCLC 1102424077.
- Wyniki VII Krajowych Zawodów Szybowcowych. „Skrzydlata Polska”. 7/1948, lipiec 1948. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności. ISSN 0137-866X. OCLC 839207783.
- Antoni Mańkowski. IX Krajowe Zawody Lotnicze. „Skrzydlata Polska”. 9/1948, wrzesień 1948. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności. ISSN 0137-866X. OCLC 839207783.
- Jan Jasiński. Mój lot e chmurze burzowej. „Skrzydlata Polska”. 12/1948, grudzień 1947. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności. ISSN 0137-866X. OCLC 839207783.