Jan Aleksander Tarło
Jan Aleksander Tarło herbu Topór (ur. ok. 1615, zm. 1681[1]) – wojewoda sandomierski w latach 1667–1680, wojewoda lubelski w latach 1650–1667, starosta stężycki w latach 1663–1665[2].
 Topór | |
| Rodzina | |
|---|---|
| Data śmierci | |
| Ojciec | |
| Matka |
Zofia Działyńska |
| Żona |
Anna Czartoryska |
| Dzieci | |
Rodzina
edytujSyn Piotra Aleksandra, kasztelana i wojewody lubelskiego i Zofii z Działyńskich córki Mikołaja, wojewody chełmińskiego. Brat Mikołaja zm. 1632.
Do rodzeństwa przyrodniego należeli: Karol (zm. 1702), wojewoda lubelski; Aleksander (zm. 1683), kasztelan zawichojski; Stanisław (zm. 1705) kasztelan zawichojski, wojewoda lubelski; Zygmunt (zm. ok 1685/1689), starosta pilzneński; Zofia, późniejsza żona Łukasza Czermińskiego, kasztelana małogoskiego i zawichojskiego oraz Helena, późniejsza żona Stanisława Gozdzkiego, starosty stężyckiego
Jego pierwszą żoną była Katarzyna córka Andrzeja Zborowskiego, zmarła bezdzietnie w 1632.
Po jej śmierci ożenił się z Anna Czartoryską córką Mikołaja Jerzego (1585–1661), kasztelana wołyńskiego, wojewody wołyńskiego i podolskiego. Para miała potomstwo:
- Izabela, poślubiła Benedykta Pawła Sapiehę, podskarbiego wielkiego litewskiego, matka Michała Józefa
- Michał Bartłomiej (zm. 1716), biskup poznański
- Jan Joachim (zm. 1732), biskup kijowski a potem poznański
- Mikołaj (zm. 1702), cześnik litewski i starosta goszczyński
- Kazimierz (zm. 1690), starosta goszczyński.
Kariera
edytujPełnił urząd wojewody lubelskiego w latach (1650–1665), następnie został wojewodą sandomierskim w latach (1665–1680). Zasłużony wojownik, brał udział w licznych wyprawach przeciw Moskwie i Turkom (Aboza Pasza), Szwedom, w Prusach, Kozakom i Tatarom. Szczególnie przywiązany od Jasnogórskiego Obrazu Matki Bożej Częstochowskiej podarował zakonowi paulinów srebrną statuę. Ufundował pałac w Podzamczu Piekoszowskim. Pałac wybudowany został w latach 1649–1655 w stylu barokowym dla drugiej żony Anny. Zaprojektowany przez włoskiego projektanta i budowniczego Tomasza Poncino. Na budowę tej rezydencji magnat sprzedał 30 wsi[3].
Wg legendy podczas uczty urządzonej przez biskupa Jakuba Zadzika, biskup odrzucił z pogardą zaproszenie Tarły na ucztę. Mówiąc że po chałupach nie zamierza jeździć. Urażony wojewoda miał odpowiedzieć: "Zapraszam zatem ekscelencję do siebie za 2 lata do Piekoszowa, do takiego samego pałacu, jaki ekscelencja tu posiada".
Na sejmie abdykacyjnym 16 września 1668 roku podpisał akt potwierdzający abdykację Jana II Kazimierza Wazy[4]. Był członkiem konfederacji generalnej zawiązanej 5 listopada 1668 roku na sejmie konwokacyjnym[5]. Podpisał pacta conventa Michała Korybuta Wiśniowieckiego w 1669 roku[6]. Był członkiem konfederacji generalnej zawiązanej 15 stycznia 1674 roku na sejmie konwokacyjnym[7]. W 1674 roku był elektorem Jana III Sobieskiego z województwa sandomierskiego[8][9].
Przypisy
edytuj- ↑ Zbigniew Anusik, Kasztelana sandomierskiego Mikołaja Spytka Ligęzy (ok. 1563–1637) sprawy rodzinne i majątkowe. Przyczynek do genealogii i dziejów gorzyckiej linii rodziny Ligęzów herbu Półkozic, w: Przegląd Nauk Historycznych R. XXI, nr 1 (2022), s. 102.
- ↑ Urzędnicy województwa sandomierskiego XVI-XVIII wieku. Spisy". Oprac. Krzysztof Chłapowski i Alicja Falniowska-Grabowska. Kórnik 1993, s. 216.
- ↑ Pałac Tarłów w Podzamczu Piekoszowskim - zapomniane ruiny [online], roadtripbus.pl [dostęp 2019-12-17] [zarchiwizowane z adresu 2018-08-06] (pol.).
- ↑ Volumina Legum, t. IV, Petersburg 1860, 481.
- ↑ Volumina Legum, t. IV, Petersburg 1860, s. 498.
- ↑ Porzadek na seymie walnym electiey między Warszawą a Wolą przez opisane artykuły do samego tylko aktu elekcyey należące vchwalony y postanowiony, Roku Pańskiego tysiąc sześćset sześćdziesiąt dziewiątego dnia wtorego miesiąca maia. [b.n.s]
- ↑ Volumina Legum, t. V, Petersburg 1860, s. 129.
- ↑ Suffragia Woiewodztw, y Ziem Koronnych, y Wielkiego Xięstwá Litewskiego, zgodnie na Naiaśnieyszego Jana Trzeciego Obránego Krola Polskiego, Wielkiego Xiążęćiá Litewskiego, Ruskiego, Pruskiego, Mázowieckiego, Zmudzkiego, Inflantskiego, Smolenskiego, Kijowskiego, Wołhynskiego, Podolskiego, Podláskiego, y Czerniechowskiego Dáne między Wárszawą á Wolą / Dnia Dwudziestego pierwszego Máiá / Roku 1674, [b.n.s.]
- ↑ Oswald Pietruski: Elektorów poczet, którzy niegdyś głosowali na elektów Jana Kazimierza roku 1648, Jana III. roku 1674, Augusta II. roku 1697, i Stanisława Augusta roku 1764, najjaśniejszych Królów Polskich, Wielkich Książąt Litewskich. Lwów: 1845, s. 372.
Bibliografia
edytuj- Kasper Niesiecki, "Herbarz Polski", (wyd. Lipsk 1839–1846), Tarłowie herbu Topór)
- Wanda Woźniak, "Legendy świętokrzyskie", (wyd. Krajowa Agencja Wydawnicza, 1988)